Cywilna, demokratyczna kontrola nad siłami zbrojnymi RP

• Autorzy: Samol Bogusław

Warianty tytułu

EN

Civil and democratic control over the Armed Forces of the Republic of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem tego opracowania jest przedstawienie istoty cywilnej, demokratycznej kontroli nad Siłami Zbrojnymi RP i przebiegu jej ustanowienia w Polsce, w okresie przemian społeczno-politycznych w kraju zapoczątkowanych w 1989 r. oraz w nowych uwarunkowaniach geopolitycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. W tym czasie władze Polski doskonale oceniły sytuację strategiczną w obszarze bezpieczeństwa w otoczeniu naszego kraju i rozpoczęły aktywne działania na rzecz jego włączenia w zachodnie struktury bezpieczeństwa. Doskonale zdawano sobie sprawę z konieczności przeprowadzenia reform w całym systemie bezpieczeństwa Polski, który w tym czasie nie spełniał demokratycznych standardów obowiązujących członków Sojuszu Północnoatlantyckiego. Jednym z pilnych wymogów była restrukturyzacja Sił Zbrojnych RP z jednoczesnym ustanowieniem cywilnej, demokratycznej kontroli nad nimi. W opracowaniu nawiązano do wzorców cywilnej, demokratycznej kontroli nad wojskiem, opracowanych i prezentowanych przez wielu myślicieli i publicystów zachodnich, zajmujących się powyższą problematyką w tym okresie. Należy nadmienić, że w czasie rozpoczęcia przemian – w tym obszarze – w państwach członkach Układu Warszawskiego brakowało doświadczeń. W dalszej części opracowania przedstawiono wysiłki czynników politycznych państwa polskiego w celu ustanowienia cywilnej, demokratycznej kontroli nad Siłami Zbrojnymi i przeprowadzenia wojska przez trudny, skomplikowany proces restrukturyzacji. W zakończeniu przedstawiono potrzebę usprawnienia relacji cywilno-wojskowych, które mają znaczny wpływ na sposób funkcjonowania Sił Zbrojnych i informowania społeczeństwa o sprawach obronnych.

EN

The purpose of this study refers to the presentation of the civil and democratic aspects of the control over armed forces of the Republic of Poland as well as the course of its establishing in Poland in the period of political and social transformations in Poland launched in 1989 and with regard to new geopolitical determinants appearing in the Central and Eastern Europe. The authorities of Poland at this time perfectly evaluated the strategic situation concerning the security around our country and undertook activate efforts to introduce it into the western security structures. It was perfectly known that it was necessary to carry out reforms with regard to the whole security system of Poland which at this time did not meet democratic requirements binding placed for NATO members. One of an urgent requirement referred to the restructuring of the armed forces of the Republic of Poland with a simultaneous establishing of a civilian, democratic control over them. This study refers to examples of civilian, democratic control over the army prepared and presented by numerous Western thinkers and publicists dealing with the above mentioned themes during that period. It shall be stated that at the beginning of the transformations within that area member countries of the Warsaw Pact had no sufficient experience. A further part of the study presents efforts of political factors of Poland undertaken to establish a civilian democratic control over armed forces and to lead the army through a difficult and complicated process of restructuring. The conclusion presents the need to enhance the civil and military cooperation which exerts a considerable impact on the manner of the operation of armed forces and informing of the society about defense matters.

Słowa kluczowe

PL

Siły Zbrojne RP; Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej; Siły Zbrojne; Rzeczpospolita Polska; kontrola cywilna; kontrola demokratyczna

EN

Armed Forces of the Republic of Poland; Armed Forces; Republic of Poland; civil control; democratic control

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 2-3
• Strony: 109--124
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys.

Twórcy

autor

Samol Bogusław

Bibliografia

• Bland D., A Unified Theory of Civil – Military Relations, „Armed Forces and Society”, 1999.
• Cottey A., Edmonds T., Fores A., Democracy Control of the Military in Post – Communist Europe, Hampshire–New York 2002.
• Juszczak A., Ewolucja strategii NATO, „Kwartalnik Bellona” 2009, nr 3, Warszawa 2009.
• Kitler W., Bezpieczeństwo Narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011.
• Kohn R., How Democracy Controls the Military, „Journal of Democracy” 1997.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Koziej S., Obronność Polski w warunkach samodzielności strategicznej lat 90. XX wieku, „Kwartalnik Bellona” 2012, nr 21, Warszawa 2012.
• Ustawa z 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz. U. z 1990 r., Nr 78, poz. 461).
• Ustawa z 12 października 1990 r. o straży granicznej (Dz. U. z 1990 r., Nr 78, poz. 462).
• Ustawa z 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 56).
• Ustawa z 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP (Dz. U. z 2001 r., Nr 76, poz. 804).
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r., Nr 156, poz. 1301).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).