Problemy wspomagania podejmowania decyzji wielokryterialnych w warunkach niepewności typu rozmytego

• Autorzy: Róg P.

Warianty tytułu

EN

Support problems of taking decisions of multicriterial character in the uncertainty of unclear character

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Metody wielokryterialnego wspomagania podejmowania decyzji umożliwiają stworzenie modelu decyzyjnego i wykorzystanie go do automatycznego dostarczenia decydentowi zbioru decyzji optymalnych. Wśród wyzwań stojących przed twórcami modelu można wymienić problemy: odpowiedniego doboru kryteriów oraz ich formalizacji, wielości kontrowersyjnych (sprzecznych) kryteriów, różnej ważności każdego z kryteriów, hierarchiczności i agregacji kryteriów oraz niepewności i subiektywności ludzkich ocen. Do reprezentacji niepewności typu subiektywnego (rozmytego) można wykorzystać teorię zbiorów rozmytych. Jej poprawne zastosowanie wymaga modyfikacji modelu decyzyjnego zgodnie z zasadą rozszerzania Zadeha oraz wykorzystania odpowiedniej metody porównywania liczb rozmytych.

EN

The methods for multiple criteria decision making allow us create an appropriate decision-making model, and use it to provide automatically a set of optimal decisions. The challenges faced by the creators of the model include issues: proper selection of criteria and their formalization, multiplicity of controversial (conflicting) criteria, different importance of the criteria, aggregation of hierarchical criteria and the uncertainty and subjectivity of human’s evaluation. To represent the subjective type of uncertainty, the fuzzy sets theory might be used. The correct application of fuzzy sets theory requires the decision-making model to be modified in accordance with the Zadeh extension principle and the use of appropriate methods for fuzzy numbers comparison.

Słowa kluczowe

PL

wielokryterialne wspomaganie podejmowania decyzji; model decyzyjny; funkcja użyteczności; niepewność typu rozmytego; zbiory rozmyte

EN

multi-criteria decision support; decision-making model; utility function; fuzzy type uncertainty; fuzzy sets

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Europejskiej Uczelni
• Czasopismo: Studia i Materiały / Europejska Uczelnia Informatyczno-Ekonomiczna w Warszawie
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 1(5)
• Strony: 41--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Róg P.

• Europejska Wyższa Szkoła Informatyczno-Ekonomiczna w Warszawie, ul. Białostocka 22, 03-741 Warszawa
• Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, ul. Jagiellońska 109A, 25-734 Kielce

Bibliografia

• [1] Harrington J., The desirability function, “Industrial Quality Control” 21, 1965, s. 494-498.
• [2] Kostera M., Podstawy organizacji i zarządzania, WSPiZ, Warszawa 2001.
• [3] Koźmiński A. K., Piotrowski W., Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2002.
• [4] Metody wielokryterialne na polskim rynku finansowym, red. Trzaskalik T., PWE, 2006.
• [5] Miller G. A., The magical number seven, plus or minus two: some limits on our capacity for processing information, “The Psychological Review” 63, 1956, s. 81-97.
• [6] Saaty T., A Scaling Method for Priorities in Hierarchical Structures, “Journal of Mathematical Psychology” 16 (3), 1977, s. 234-281.
• [7] Sewastianow P., Róg P., Fuzzy Optimization Using Direct Crisp and Fuzzy Interval Comparison, [w:] Advances in Soft Computing, pod red. L. Rutkowskiego, J. Kacprzyka, Physica-Verlag, 2003, s. 316-321.
• [8] Sewastianow P., Róg P., Two-Objective Method for Crisp and Fuzzy Interval Comparison in Optimization, “Computers and Operations Research” 33, 2006, s. 115-131.
• [9] von Mises L., Ludzkie działanie: Traktat o ekonomii, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa 2007.
• [10] Wang X., Kerre E. E., Reasonable properties for the ordering of fuzzy quantities (I), “Fuzzy Sets and Systems” 118, 2001, s. 375-385.
• [11] Wang X., Kerre E. E., Reasonable properties for the ordering of fuzzy quantities (II), “Fuzzy Sets and Systems” 118, 2001, s. 387-405.
• [12] Yager R., Multiple objective decision-making using fuzzy sets, “Int. J. Man-Mach. Stud.” 9 (4), 1977, s. 375-382.
• [13] Zadeh L. A., Fuzzy sets as a basis for a theory of possibility, “Fuzzy Sets and Systems” 1, 1978, s. 3-28.
• [14] Zadeh L. A., Fuzzy Sets, “Information and Control” 8, 1965, s. 338-353.
• [15] Zadeh L. A., The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning, Part I, “Information Sciences” 8, 1975, s. 199-249.
• [16] Zadeh L. A., The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning, Part II, “Information Sciences” 8, 1975, s. 301-357.
• [17] Zadeh L. A., The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning, Part III, “Information Sciences” 9, 1976, s. 43-80.
• [18] Zadeh L. A., Theory of fuzzy sets, Memo. No. UCB/ERL M77/1, University of California, Berkeley, CA 1977.
• [19] Zimmermann H. J., Fuzzy Sets, Decision-Making and Expert Systems, Kluwer Academic Publishers, Boston/Dordrecht/London 1987.