The provenance of erratic pebbles from a till in the vicinity of the city of Radom, central Poland

• Autorzy: Strzelecki Piotr Jan

Identyfikatory

DOI

10.7494/geol.2019.45.1.21

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Petrographic analysis, including the indicator erratics count method of coarse pebbles (20–60 mm), was performed for the first subsurface layer of the glacial till in the vicinity of the city of Radom. Crystalline rocks comprise 60% of the sample, whereas carbonate and clastic sedimentary rocks total 18% and 15%, respectively. Among the crystalline rocks, 14% clasts were identified as indicator erratics. The majority of the indictor erratics originated from the Åland region (63%). Significant contributions were also derived from the central Baltic Basin (12%), Ångermanland (9%) and Uppland (9%) regions. Trace amounts are recorded from the northern Baltic, Dalarna and Småland regions. The spatial distribution of crystalline erratic source areas suggests material incorporation into an ice sheet mainly from central-eastern Fennoscandia. The indicator assemblage composition indicates the Odranian (MIS 6) origin of the till. The majority of the erratic sedimentary rocks were derived from the central and southern Baltic Basin while local rocks comprise a minor proportion. The relatively low carbonate clasts content indicates that the till was affected by partial decalcification resulting from post-depositional chemical weathering. This study supplements the results on erratic pebble provenance in the glacial tills of Middle Polish Glaciation Complex in Poland.

Słowa kluczowe

EN

Pleistocene; MIS 6; indicator erratics; till; Central Poland

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geology, Geophysics and Environment
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 45, no. 1
• Strony: 21--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Strzelecki Piotr Jan

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, Department of Fossil Fuels; al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

Bibliografia

• Ber A., Lindner L. & Marks L., 2007. Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Przegląd Geologiczny, 55, 115 –118.
• Bräunlich M., 2018. kristallin.de: Bräunlichs Geologieseite [on-line:] https://kristallin.de/ [access: 5.12.2014].
• Czubla P., 2001. Eratyki fennoskandzkie w utworach czwartorzędowych Polski środkowej i ich znaczenie stratygraficzne. Acta Geographica Lodziensia, 80, 1–174.
• Czubla P., 2015a. Analiza zespołów eratyków w glinach lodowcowych i ich znaczenie w rekonstrukcji zasięgu lądolodu warciańskiego w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem. Acta Geographica Lodziensia, 103, 25–43.
• Czubla P., 2015b. Eratyki fennoskandzkie w osadach glacjalnych Polski i ich znaczenie badawcze. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Czubla P., Gałązka D. & Górska M., 2006. Eratyki przewodnie w glinach morenowych Polski. Przegląd Geologiczny, 54, 352–362.
• Czubla P. & Mizerski W., 2003 Głazy narzutowe „Trojaczki” – nowo ustanowiony pomnik przyrody nieożywionej w Tarnowie. Przegląd Geologiczny, 51, 585–586.
• Czubla P., Terpiłowski S., Orłowska A., Zieliński P., Zieliński T. & Pidek I.A., 2017. Petrographic features of tills as a tool in solving stratigraphical and palaeogeographical problems – A case study from Central-Eastern Poland. Quaternary International [in press]. DOI: https://doi.org/10.1016/j.quaint.2017.08.028.
• Fuchs M. & Owen L.A., 2008. Luminescence dating of glacial and associated sediments: review, recommendations and future directions. Boreas, 37, 636–659.
• Gałązka D., 2004. Zastosowanie makroskopowych badań eratyków do określenia stratygrafii glin lodowcowych środkowej i północnej Polski. Uniwersytet Warszawski [Ph.D. thesis].
• Górska M., 2006. Fennoscandian erratics in glacial deposits of the Polish Lowland – methodological aspects. Studia Quaternaria, 23, 11–15.
• Górska-Zabielska M., 2008. Fennoskandzkie obszary alimentacyjne osadów akumulacji glacjalnej i glacjofluwialnej lobu Odry. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Górska-Zabielska M., 2010. Analiza petrograficzna osadów glacjalnych – zarys problematyki. Landform Analysis, 12, 49–70.
• Górska-Zabielska M., 2017. Erratic disappearances. Some remarks on their geotouristic values. Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja, 2(20), 67–74.
• Hanáček M. & Nývlt D., 2009. Subglaciální štěrkovité tilly u Jindřichova na Osoblažsku. Časopis Slezského zemského muzea Opava (A), 58, 193–214.
• Hesemann J., 1931. Das Glazialdiluvium Dänemarks, Hollands und orddeutschlands vom geschiebekundlichen Standpunkt aus. Geologische Rundschau, 22(3–4), 145 –155.
• Hesemann J., 1936. Zur Petrographie einiger nordischer kristalliner Leitgeschiebe. Abhandlungen der Preussischen Geologischen Landesanstalt, 173, Preussischen Geologischen Landesanstalt, Berlin.
• Hesemann J., 1975. Kristalline Geschiebe der nordischen Vereisungen. Geologisches Landesamt Nordrhein-Westfalen.
• Hoffmann K. & Meyer K.-D., 1999. Indicator stone counts on Eisterian and Saalian sediments from eastern Germany. Geological Quarterly, 43(2), 233–240.
• Jaśkowski B., Jurkiewicz H. & Kowalski B., 1993. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Radom (707). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Jaśkowski B., Jurkiewicz H. & Kowalski B., 2014. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski. Arkusz Radom (707). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Kondracki J., 1998. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Korn J., 1927. Die wichtigste Leitgeschiebe der nordischen kristallinen Gesteine im norddeutschen Flachlande. Preussische Geologische Landesanstalt, Berlin.
• Kowalski B.J. & Jaśkowski B., 1998. Zasięg lądolodu zlodowacenia warty na obszarze między Grójcem a Szydłowcem w świetle datowań termoluminescencyjnych gliny zwałowej. Przegląd Geologiczny, 46, 355–358.
• Lindner L., 2005. Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski. Przegląd Geologiczny, 53, 145–150.
• Lüttig G., 1958. Methodische Fragen der Geschiebeforschung. Geologisches Jahrbuch, 75, 361–418.
• Marks L., 2005. Pleistocene glacial limits in the territory of Poland. Przegląd Geologiczny, 53, 988–993.
• Marks L., Dzieżek J., Janiszewski R., Kaczorowski J., Lindner L., Majecka A., Makos M., Szymanek M., Tołoczko-Pasek A. & Woronko B., 2016. Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geologica Polonica, 66, 403–427.
• Meyer K.-D. & Lüttig G., 2007. Was verstehen wir unter einem “Leitgeschiebe”? Geschiebekunde Aktuell, 23, 106 –121.
• Milthers V., 1909. Scandinavian indicator-boulders in the Quaternary deposits: extension and distribution. Danmarks Geologiske Undersøgelse, Copenhagen.
• Smed P., 1989. Sten i det danske landskab. Geografforlaget.
• Smed P., 1993. Indicator studies: a critical review and a new data presentation method. Bulletin of the Geological Society of Denmark, 40, 332–340.
• Smed P., 2010. Indicator count methods tested out on Møn, Denmark. Quaternary Science Journal, 59, 76–87.
• Vinx R., Grube A. & Grube F., 1997. Vergleichende Lithologie, Geschiebeführung und Geochemie eines Prä-Elster-I-Tills von Lieth bei Elmshorn. Leipziger Geowissenschaften, 5, 83–103.
• Wilske H., 2018a. skan-kristallin [on-line:] https://skan-kris-tallin.de/ [access: 5.12.2014].
• Wilske H., 2018b. StrandundSteine.de [on-line:] https://strand-und-steine.de/ [access: 5.12.2014].
• Woźniak P.P., Czubla P., Wysiecka G. & Drapella M., 2009. Petrographic composition and directional properties of tills on the NW surroundings of the Gdańsk Bay, Northern Poland. Geologija, 51, 59–67.
• Zandstra J.G., 1999. Platenatlas van noordelijke kristallijne gidsgesteenten. Backhuys Publishers (Leiden).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSWprzeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).