Cmentarze wsi Pokój świadectwem wielokulturowej historii miejscowości

• Autorzy: Adamska M. E.

Warianty tytułu

EN

Cemeteries of Pokój as evidence of multicultural history of the village

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Pokój to miejscowość położona w województwie opolskim. W XVIII w. wzniesiono tu książęce założenie rezydencjalne, Carlsruhe, w formie gwiaździstej kompozycji z centralnym placem, ogrodami i parkami. Miejscowość stała się ośrodkiem kultury i rzemiosła, a od XIX w. uzdrowiskiem. Rok 1945 i dokonane zniszczenia przerwały jej rozwój, a dawne Carlsruhe stało się wsią gminną Pokój. Współcześnie trzy cmentarze: ewangelicki, katolicki i żydowski stanowią świadectwo wielokulturowej przeszłości wsi Pokój. W artykule przedstawiono historię cmentarzy, scharakteryzowano ich kompozycje oraz lokalizacje w układzie wsi, zbadano stan zachowania oraz wskazano indywidualne walory estetyczne każdej nekropolii.

EN

Pokój is a village located in the Opole voivodeship. In the 18th century a princely complex Carlsruhe was erected here, in the form of a radiant composition with a central square, gardens and parks. The place became a cultural and craft center, also a health spa since the 19th century. Destruction in 1945 interrupted this development, the former Carlsruhe became a commune village Pokój. At present three cemeteries: Evangelical, Catholic and Jewish constitute the evidence of a multicultural past of Pokój village. In the article the history of these cemeteries is presented, composition and location in the village’s layout characterized, their state of preservation studied and individual aesthetic values of each necropolis indicated.

Słowa kluczowe

PL

Carlsruhe; cmentarz; Pokój; wielokulturowa historia

EN

Carlsruhe; cemetery; multicultural history; Pokój

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 46
• Strony: 255--270
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Adamska M. E.

• Politechnika Opolska Wydział Budownictwa i Architektury Katedra Architektury i Urbanistyki

Bibliografia

• 1. Adamska M.E., 2017, Rola wartości dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego w lokalnym rozwoju terytorialnym wsi Pokój [w:] Nowe idee w planowaniu rozwoju terytorialnego t. IV Dziedzictwo kulturowe i wartości przyrodnicze w planowaniu przestrzennym. Wybrane przykłady (red.) E. Węcławowicz- -Bilska, Monografia 548, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków, 93-118.
• 2. Bimler K.,1930, Carlsruhe in Oberschlesien, [w:] Die Neuklasische Bauschule in Schlesien, H.2, Breslau.
• 3. Borkowski M., Kirmiel A., Włodarczyk T., 2008, Śladami Żydów. Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska, Muzeum Historii Żydów Polskich, Warszawa, 138.
• 4. Chrzanowski T., Kornecki M., 1968, Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VII województwo opolskie, z. 11 miasto Opole i powiat opolski, Instytut Sztuki PAN, Warszawa, 95-101.
• 5. Golitschek J., Lutsch H., 2001, Schlesien Kunstdenkmäler, Band I, Flechsig, Würzburg.
• 6. Konwiarz R., 1919, Alt-Schlesien: Architektur. Raumkunst. Kunstgewerbe, Stuttgart.
• 7. Łabęcka H., 1995, Cmentarze żydowskie Opolszczyzny [w:] Studia z dziejów kultury żydowskiej w Polsce, t. 2, Cmentarze żydowskie, (red.) J. P. Woronczak, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, 151-154.
• 8. Majerczak L., 2014, Dokumentacja ewidencyjna cmentarza ewangelicko-augsburskiego w Pokoju (maszynopis w WUOZ w Opolu).
• 9. Majdecka-Strzeżek A., Historyczne cmentarze ogrody pamięci jako wyróżniki krajobrazu kulturowego, Czasopismo Techniczne, z. 2-A/2012, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2012, 71-76.
• 10. Pokój. Monografia, (red.) E. Gosławska, 2015, Gminna Biblioteka Publiczna w Pokoju, Pokój.
• 11. Rossa M., Członkowie związku synagogalnego w Pokoju na Górnym Śląsku, Zeszyty Eichendorffa, nr 34, 2011, 29-67.
• 12. Spielvogel I., Migała M., Spałek K., 2012, Opolskie uzdrowiska, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Opole, 59-65.
• 13. Schmidt J., 1998, Pokój – Carlsruhe (1748-1945). Monografia, Urząd Gminy Pokój, Gminny Ośrodek Kultury w Pokoju.
• 14. Stumpe F., 1927, Führer durch Bad Carlsruhe O.S. und seine romantische Vergangenheit, Schweidnitz.
• 15. Woronczak J. P., 1993, Specyfika kulturowa cmentarzy żydowskich, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach, Katowice.
• 16. Wykaz obiektów nieruchomych zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego, stan na dzień 31 maja 2017 r. http://www.wuozopole.pl/images/rejestr/rejestr_nieruchome.pdf, dostęp/access 2017-11-15.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).