Dostosowanie Zamku Królewskiego na Wawelu do potrzeb osób z ograniczeniami ruchu

• Autorzy: Jeżowski Rafał

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2994

Warianty tytułu

EN

Adaptation of the Wawel Royal Castle to the needs of people with mobility impairments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zamek Królewski na Wawelu corocznie jest odwiedzany przez ok. półtora miliona ludzi. Wzgórze wawelskie jest praktycznie dostępne dla osób niepełnosprawnych. Wnętrza zamkowe, udostępnione dla zwiedzających przez dwie klatki schodowe od strony Dziedzińca Arkadowego, nie były dostępna dla poruszających się na wózkach. W trakcie prac prowadzonych w latach 2017–2019 w ramach unijnego projektu pt. „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości” w obiekcie zlikwidowano liczne bariery architektoniczne w formie progów, pojedynczych stopni przed wejściami na krużgankach i innych oraz wybudowano dźwig (windę) w miejscu klatki schodowej pochodzącej z czasów Generalnego Gubernatora Hansa Franka. W artykule szczegółowo opisano wykonane roboty budowlane wewnątrz budynku i na krużgankach oraz budowę nowoczesnego dźwigu, specjalnie skonstruowanego na potrzeby Zamku. Podano jego szczegółowe parametry. Dokonano próby oceny przedsięwzięcia przy przyjęciu siedmiu zasad konserwatorskich jako kryteriów do oceny. Treść wzbogacają liczne unikatowe zdjęcia wykonane przed i w trakcie prac oraz współcześnie we wnętrzach szybu, niedostępnego dla oczu użytkowników. Tekst w przystępny sposób przybliża czytelnikowi prace związane z budową dźwigu w obiekcie zabytkowym zgodnie z zasadami konserwatorskimi, może być przydatny przy szkoleniu konserwatorów zabytków jako studium przypadku.

EN

Wawel Royal Castle is visited by about one and a half million people every year. Wawel Hill is virtually accessible to people with disabilities. The castle's interiors, accessible to visitors via two staircases on the side of the Arcade Courtyard, were not accessible to wheelchair users. During the works carried out in 2017-2019 as part of the EU project "Wawel Castle – Heritage for the Future", numerous architectural barriers in the form of thresholds, single steps in front of the entrances on the cloisters and others were eliminated in the building, and an elevator was built in place of the staircase dating back to the time of General Governor Hans Frank. The article describes in detail the construction work carried out inside the building and on the cloisters, as well as the construction of a modern crane, specially constructed for the Castle. Its detailed parameters are given. An attempt was made to evaluate the project using seven conservation principles as criteria for evaluation. The content is enriched by numerous unique photos taken before and during the works and today inside the shaft, inaccessible to the eyes of users. The text brings the reader closer to the work of constructing a crane in a historic building in accordance with conservation principles in an accessible way, and can be useful for training conservationists as a case study.

Słowa kluczowe

PL

Wawel; Zamek Królewski na Wawelu; dziedzictwo; bariery architektoniczne

EN

Wawel; Wawel Royal Castle; architectural barriers; heritage

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 14
• Strony: 103--119
• Opis fizyczny: BIbliogr. 7 poz., fot.

Twórcy

autor

Jeżowski Rafał

• specjalista z zakresu techniki dźwigowej

Bibliografia

• Opracowania:
• 1. Konopka Marek, Między przykazaniem a jego interpretacją – czy konserwator powinien być konserwatywny?, [w:] Postęp i nowoczesność w konserwacji zabytków: problemy, perspektywy red. B. Szmygin, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Politechnika Lubelska, Lublin 2005.
• 2. Purchla Jacek, Architektura III Rzeszy w Krakowie — dziedzictwo kłopotliwe? „Rocznik Biblioteki Kraków” 2019, Biblioteka Kraków 2019.
• 3. Rouba Bogumiła Iadwiga, Teoria w praktyce polskiej ochrony, konserwacji i restauracji dziedzictwa kultury, [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. B. Szmygin, Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków ICOMOS, Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin 2008.
• 4. Stępień Piotr M., Rekonstrukcja i kreacja w odnowie zamku na Wawelu, „Ochrona Zabytków” Nr 2, Warszawa 2007.
• Projekty
• 5. Dokumentacja techniczna. Dźwig osobowy nr fabr. 147, Sursum Sp. z 0.0., 2018 r.
• 6. Ekspertyza konstrukcyjno-budowlana klatki schodowej w południowym skrzydle Zamku Królewskiego na Wawelu. Projekt budowlany budowy windy dla osób niepełnosprawnych na Wawelu. Brania: konstrukcja, KB — Projekty Konstrukcyjne Sp. z 0.0., Kraków 2015.
• 7. Sławomir Pankiewicz, Projekt budowlany. Budowa windy dla osób niepełnosprawnych na Wawelu. Brania: architektura, Kraków 2015.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).