Procedury ochrony personelu narażonego w pracy na działanie czynników chemicznych w postaci leków cytostatycznych

• Autorzy: Karkowski Tomasz A. , Król Halina , Czarny-Działak Małgorzata , Szpringer Monika , Florek-Łuszczki Magdalena , Dziechciaż Małgorzata , Gworek Barbara , Karkowska Dorota , Chmielewski Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2019.10.19

Warianty tytułu

EN

Procedures for protecting personnel exposed at work to chemical factors in the form of cytotoxic drugs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Omówiono polskie i międzynarodowe przepisy określające standardy bezpieczeństwa i higieny pracy z lekami cytostatycznymi oraz działania prewencyjne podejmowane w celu ochrony personelu medycznego narażonego w pracy na działanie tych czynników chemicznych.

EN

A review with 65 refs.

Słowa kluczowe

PL

zdrowie człowieka; chemioterapia; leki cytostatyczne

EN

human health; chemotherapy; cytostatic drugs; drugs production

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 98, nr 10
• Strony: 1623--1628
• Opis fizyczny: Bibliogr. 65 poz., tab.

Twórcy

autor

Karkowski Tomasz A.

• Uniwersytet Łódzki

autor

Król Halina

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce
• Świętokrzyskie Centrum Onkologii, Kielce

autor

Czarny-Działak Małgorzata

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Szpringer Monika

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Florek-Łuszczki Magdalena

• Instytut Medycyny Wsi, Lublin

autor

Dziechciaż Małgorzata

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna, Jarosław

autor

Gworek Barbara

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Karkowska Dorota

• Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków

autor

Chmielewski Jarosław

• Instytut Ochrony Środowiska, Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11D, 00-548 Warszawa

Bibliografia

• [1] T. Meijster, W. Fransman, R. Veldhof, H. Kromhout, Ann. Occup. Hyg. 2006, 50, nr 7, 657.
• [2] P. Gac, K. Pawlas, Bezp. Pr. Nauka Prakt. 2010, 9, 18.
• [3] K. Szmyd, Med. Pracy 2011, 62, nr 1, 17.
• [4] O. Fedorowicz, M. Kempczyńska, Farm. Pol. 2010, 66, nr 2, 136.
• [5] M. Orel-Regucka, Bezpieczeństwo i higiena pracy w aptece cz. 2. Czynniki chemiczne przy pracy z cytostatykami, http://www.aptekarzpolski. pl/2016/09/bezpieczenstwo-i-higiena-pracy-w-aptece-cz-2-czynnikichemiczne-przy-pracy-z-cytostatykami/, dostęp 12 marca 2019 r.
• [6] J. Walusiak-Skorupa, [w:] Medycyna i higiena pracy (red. J. Walusiak- -Skorupa), Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, Warszawa 2011, 57.
• [7] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania (tekst jedn.), Dz. U. 2019, poz. 728.
• [8] J. Walusiak, E. Wągrowska-Koski, C. Pałczyński, Med. Pracy 2001, 52, nr 1, 39.
• [9] Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 czerwca 1996 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej, Dz. U. 1996, nr 80, poz. 376 (z późn. zm.).
• [10] A. Pałaszewska-Tkacz, A. Świdwińska-Gajewska, S. Czerczak, Podst. Metody Oceny Środ. Pracy 2018, nr 1(95), 14, DOI: 10.5604/01.3001.0011.5845.
• [11] M. Tarczoń, Ochrona Pracy 2017, nr 4, 50.
• [12] J. Walusiak-Skorupa, E. Wągrowska-Koski, C. Pałczyński, Cytostatyki. Narażenie zawodowe. Skutki zdrowotne. Profilaktyka. Orzecznictwo, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2009.
• [13] M. Sorsa, K. Hemminki, H. Vainio, Mutat. Res. 1985, 2, 135.
• [14] T. Skov, B. Maarup, J. Olsen, M. Rřrth, H. Winthereik, E. Lynge, Br. J. Ind. Med. 1992, 12, 855.
• [15] A. Miśkiewicz, A. Cywińska, A. Winnicka, Życie Wet. 2014, 89, nr 11, 934.
• [16] B. Pepłońska, N. Szeszenia-Dąbrowska, Med. Pracy 2001, 52, 483.
• [17] S. Bonassi i in., Carcinogenesis 2007, 28, 625.
• [18] Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.), Dz. U. 2019, poz. 499.
• [19] http://www2.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m7&ms=603&ml=pl&mi- =603&mx=0&mt=&my=602&ma=10041, dostęp 3 marca 2019 r.
• [20] http://www.oipip.konin.pl/opinie-stanowiska-zalecenia/99-stanowiskokonsultanta- krajowego-w-dziedzinie-pielegniarstwa-onkologicznego, dostęp 3 marca 2019 r.
• [21] http://www.rynekzdrowia.pl/Uslugi-medyczne/Cytostatyki-mozeprzygotowac- wyksztalcona-pielegniarka,123637,8.html, dostęp 4 marca 2019 r.
• [22] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2002 r. w sprawie wykazu pomieszczeń wchodzących w skład powierzchni podstawowej i pomocniczej apteki, Dz. U. 2002, nr 161, poz. 1338.
• [23] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002 r. w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki, Dz. U. 2002, nr 171, poz. 1395.
• [24] PN- EN ISO 9001:2017-10, Systemy zarządzania jakością. Wymagania.
• [25] QUAPOS 6, Quality Standard for the Oncology Pharmacy Service, ESOP European Society of Oncology Pharmacy, Hamburg 2018, 10.
• [26] S. Krzemińska, M. Pośniak, M. Szewczyńska, Med. Pracy 2016, 67, nr 4, 499, http://dx.doi.org/10.13075/mp.5893.00323, dostęp 24 lutego 2019 r.
• [27] Ch.R. Friese, C. McArdle, T. Zhao, D. Sun, I. Spasojevic, M. Polovich, M.C. McCullagh, Cancer Nursing 2015, 38, nr 2, 116.
• [28] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.), Dz. U. 2018, poz. 917.
• [29] Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/ /EWG, 93/67/EWG, 93/105/ WE i 2000/21/WE, Dz. U. UE L 396, 30.12.2006.
• [30] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006, Dz. U. UE L 353, 31.12.2008 r., z późn. zm.
• [31] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (tekst jedn.), Dz. U. 2016, poz. 1117.
• [32] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.), Dz. U. 2003, nr 169, poz. 1650.
• [33] J. Chmielewski i in., Życie Wet. 2015, 90, nr 11, 711.
• [34] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (tekst jedn.), Dz. U. 2016, poz. 1488.
• [35] J. Chmielewski i in., Życie Wet. 2013, 88, nr 5, 388.
• [36] Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 czerwca 1996 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej, Dz. U. 1996, nr 80, poz. 376 (z późn. zm.).
• [37] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią, Dz. U. 2017, poz. 796.
• [38] D. Karkowska, T. Karkowski, Prawo pracy dla pielęgniarek i położnych, Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
• [39] J. Chmielewski i in., Życie Wet. 2015, 90, nr 10, 636.
• [40] M. Kupczewska-Dobecka, A. Pałaszewska-Tkacz, S. Czerczak, K. Konieczko, Med. Pracy 2018, 69, nr 1, 77.
• [41] Poradnik dotyczący kart charakterystyki i scenariuszy narażenia, Europejska Agencja Chemikaliów, Helsinki 2018, 7.
• [42] Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (tekst jedn.), Dz. U. 2018, poz. 143.
• [43] Dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi, Dz. U UE L 311, 28.11.2001.
• [44] J. Chmielewski i in., Życie Wet. 2015, 90, nr 5, 277.
• [45] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 453/2010 z dnia 20 maja 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), Dz. U. UE L 133/1.
• [46] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, Dz. U. 2015, poz. 1090.
• [47] Wykaz substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, data aktualizacji 31.12.2018 r., http://www.imp.lodz.pl/upload/centra/2019/najczesciej_ zadawane_pytaniainternetakceptacja.pdf, dostęp 7 marca 2019 r.
• [48] A. Pałaszewska-Tkacz, S. Czerczak, K. Konieczko, M. Kupczewska- Dobecka, Int. J. Occup. Med. Environ. Health 2019, 32, nr 2, 153, https://doi.org/10.13075/ijomeh.1896.01248, dostęp 23 maja 2019 r.
• [49] Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 czerwca 1996 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej, Dz. U. 1996, nr 80, poz. 376 (z późn. zm.).
• [50] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2000 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej, Dz. U. 2000, nr 79, poz. 897.
• [51] Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w podmiotach leczniczych, Ministerstwo Zdrowia, Departament Polityki Lekowej i Farmacji, Warszawa 2014, http://oia.krakow.pl/storage/20140627_projekt_zmiany_rozporzadzenia. pdf, dostęp 6 marca 2019 r.
• [52] Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.), Dz. U. 2018, poz. 2190.
• [53] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tekst jedn.), Dz. U. 2019, poz. 701.
• [54] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. 2014, poz. 1923.
• [55] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, których odzysk jest dopuszczalny, Dz. U. 2015, poz. 1116.
• [56] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 października 2016 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych, Dz. U. 2016, poz. 1819.
• [57] D. Karkowska, T.A. Karkowski, P. Skoczylas, Przedsiębiorczość Zarządzanie 2017, 18, nr 10, 150.
• [58] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi, Dz. U. 2017, poz. 1975.
• [59] M. Furtak-Niczyporuk, J. Jaroszyński, A. Mela, A. Staniszewska, J. Piotrowska, A. Zimmermann, A. Czajka-Bełz, P. Dreher, J. Dąbrowski, L. Kapka-Skrzypczak, Med. Pracy 2019, 70, nr 3, 7.
• [60] Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz. U. 2018, poz. 1286.
• [61] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz. U. 2011, nr 33, poz. 166.
• [62] Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz. U. 1996, nr 69, poz. 332.
• [63] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz. U. 2015, poz. 457.
• [64] B. Bilski, Med. Pracy 2004, 55, nr 3, 243.
• [65] M. Wiszniewska, A. Lipińska-Ojrzanowska, A. Witkowska, D. Tymoszuk, A. Kleniewska, D. Kluszczyński, J. Walusiak-Skorupa, Med. Pracy 2018, 69, nr 1, 105.

Uwagi

1. Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

2. Projekt finansowany w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Regionalna Inicjatywa Doskonałości" w latach 2019-2022 nr projektu 024/RID/2018/19 kwota finansowania 11 999 000,00 zł.