The Greenery and Natural Terrain Obstacles from the Warsaw Fortress that Shaped the City’s Ecological System

• Autorzy: Pałubska K.

Warianty tytułu

PL

Rola zieleni i naturalnych przeszkód terenowych Twierdzy Warszawa w kształtowaniu systemu ekologicznego miasta

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Due to the large land area of 19th century fortresses, which could encompass entire micro-regions, the arrangement of fortifications inside urban areas usually had a large impact on the structural layout of the city. As warfare technology advanced, great emphasis was placed on taking advantage of the natural physiographic features of an area. Hills, bodies of water, swamps, or large forested areas were intentionally used in designing a system of defences and determining the location of particular fortifications. Russian topographic maps with the Warsaw Fortress made note of the natural obstacles that were blended into the outer defensive ring. The existing vegetation in urban areas was often incorporated, like woods, avenues, public squares or parks. These elements were utilized in full or in part, and gaps that happened to occur were filled in with new vegetation. Later, as areas were freed up that had been subjected to restrictions because of the fortress, the city underwent unprecedented growth. Land from old fortresses became an additional resource for developing areas of urban greenery in most large fortified cities in Poland.

PL

Rozległość XIX-wiecznych twierdz warownych, obejmujących swoim wpływem skalę mikroregionu, czyniła regułą nakładanie się układu urbanistycznego fortyfikacji na układ strukturalny miasta. W rozwoju technik wojennych kładziono nacisk na wykorzystywanie naturalnych warunków fizjograficznych terenu. Istniejące wzniesienia, elementy wodne, zabagnienia, zwarte masywy leśne wykorzystano świadomie już na etapie projektowania systemu obronnego i wyznaczania lokalizacji dzieł fortecznych. Na rosyjskich mapach topograficznych pokazujących system obronny Twierdzy Warszawa zaznaczano naturalne przeszkody, które uzupełniły zwłaszcza zewnętrzny obwód obronny pierścienia. W warunkach miejskich często korzystano również z gotowego materiału roślinnego, adaptując lasy, miejskie aleje, skwery i ogrody. Wykorzystywano je w całości lub tylko częściowo, uzupełniając brakujące luki nowymi nasadzeniami. Zasięg obszarów zwolnionych z ograniczeń fortecznych na początku XX wieku spowodował rozwój przestrzenny miasta o niespotykanej dotąd skali. Działki forteczne stanowiły miejską rezerwę rozwoju systemu zieleni miejskiej większości dużych miast-twierdz w Polsce.

Słowa kluczowe

EN

historic fortifications; Warsaw Fortress; fortress greenery; urban ecological system

PL

fortyfikacje zabytkowe; Twierdza Warszawa; zieleń forteczna; system ekologiczny miasta

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
• Czasopismo: Architektura Krajobrazu
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 2
• Strony: 50--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys.

Twórcy

autor

Pałubska K.

• Katedra Roślin Ozdobnych i Architektury, Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• 1. Bogdanowski J., 1979. Warownie i zieleń Twierdzy Kraków. PWN Kraków.
• 2. Cegielski J., 1971. Polityka budowlano-mieszkaniowa w Warszawie w latach 1815–1864. Warszawa XIX wieku. PWN Warszawa, Zeszyt 2, 7–46.
• 3. Generalnyj plan Warszawskiej twierdzy z pokazaniem prac wykonanych w 1907. Rosyjskie Główne Archiwum Wojskowe w Moskwie (sygn. 349,6,1431).
• 4. Gruszecki A., 1997. Specyfika zasobów architektury obronnej w Polsce, ich ochrony i zagospodarowania. Ochrona zabytków architektury obronnej. Wyd. TPF, Giżycko.
• 5. Instrukcja techniczna, 1913. Kraków: Regulaminy i instrukcye Polskiego Skarbu Wojskowego.
• 6. Kotaszewicz T., 1994. Koncepcje przestrzennego rozwoju Warszawy. Krajobraz Warszawski, Zeszyt III, Urząd m.st. Warszawy.
• 7. Królikowski L., 2002. Twierdza Warszawa. Wyd. Bellona, Warszawa.
• 8. Pałubska K. (red.), 2009. Zespół XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdzy Warszawa. Wyd. Urząd m.st. Warszawy.
• 9. Pałubska K., 2009. Tereny dziewiętnastowiecznej Twierdzy Warszawa jako elementy struktury rekreacyjnej miasta. Praca doktorska pod kierunkiem prof. A. Tomaszewskiego na Wydz. Architektury Politechniki Warszawskiej.
• 10. Przepisy dotyczące esplanady Cytadeli Warszawskiej. Kurier Warszawski, nr 309/1911.
• 11. Przewodnik w fortyfikacji polowej dla podoficerów przełożony z francuskiego w Warszawie 1830. Drukarnia Woyskowa, Warszawa.
• 12. Smogorzewski J., 1974. System terenów otwartych jako element konstrukcji miasta. PWN Warszawa.
• 13. Środulska-Wielgus J., 2002. Rola i znaczenie maskowań fortyfikacyjnych w kształtowaniu krajobrazu parkowego na przykładzie Krakowa. Praca doktorska pod kierunkiem prof. Marii Łuczyńskiej-Bruzdy na Wydz. Architektury Politechniki Krakowskiej.
• 14. Techniczna instrukcja fortyfikacyjna, 1915. Główne Wojskowo-Techniczne Zarządzenia, Pertogard.
• 15. Wilkaniec A., 2006. Uwarunkowania ochrony zabytkowych układów zielni towarzyszących fortyfikacjom na terenie Poznania. Wyd. SGGW Warszawa. Przyroda i miasto, tom VIII.