Cykloheksan. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Rolecki R.

Warianty tytułu

EN

Cyclohexane

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W temperaturze pokojowej cykloheksan jest bezbarwną, ruchliwą cieczą o znacznej prężności par i zapachu zbliżonym do benzenu. Cykloheksan wyprodukowany w procesie katalitycznego uwodornienia benzenu znajduje zastosowanie jako rozpuszczalnik w przemyśle gumowym, a także w przemyśle farb, lakierów i żywic. Pewne ilości cykloheksanu są zużywane w syntezie chemicznej. Wyniki badań ostrej toksyczności wskazują, że cykloheksan jest substancją praktycznie nietoksyczną w warunkach narażenia w przemyśle. Nieliczne wyniki podostrego i podprzewlekłego działania toksycznego wskazują, że cykloheksan o dużym stężeniu może spowodować zaburzenie ośrodkowego układu nerwowego (działanie narkotyczne), a ponadto uszkodzenia wątroby i nerek. W dostępnym piśmiennictwie toksykologicznym nie ma informacji o przypadkach i skutkach ostrego zatrucia ludzi w następstwie narażenia na cykloheksan. Na podstawie wyników jedynego opublikowanego badania przekrojowego, wykonanego wśród pracowników narażonych przez okres około 10 lat na cykloheksan, a także inne rozpuszczalniki (m.in. heksan i metyloetyloketon) wysunięto przypuszczenie, że narażenie na cykloheksan może spowodować umiarkowane i prawdopodobnie przejściowe uszkodzenie nerek. Istniejące, ograniczone informacje wskazują, że cykloheksan nie odznacza się działaniem mutagennym. Wyniki jednego badania wskazują, że w warunkach narażenia przez skórę cykloheksan odznacza się słabym działaniem promocyjnym procesu nowotworowego. Nie ma informacji o działaniu embriotoksycznym, teratogennym oraz działaniu szkodliwym cykloheksanu na rozrodczość. Wyniki badań wykonanych na ludziach i zwierzętach doświadczalnych wskazują, że cykloheksan może być wchłaniany w drogach oddechowych i po podaniu drogą pokarmową, a także przez skórę (w postaci ciekłej), aczkolwiek w przypadku tej drogi narażenia nie ma informacji ilościowych charakteryzujących dynamikę tego procesu. Nie ma informacji o rozmieszczeniu cykloheksanu w organizmie w warunkach narażenia przyżyciowego, chociaż wyniki badań in vitro wskazują, że substancja odznacza się powinowactwem do narządów i tkanek dużej zawartości lipidów.

EN

Cyclohexane is a coloureless, mobile liquid of high volatility. It is used as a solvent for rub¬ber, synthetis, and laquers, as a paint and varnish remover in the organic synthesis of adipic acid, benzens, cyclohexyl chloride, nitrocyclohexane, cyclohexanol and cyclohexanone. Cyclohexane is absorbed from the respiatory tract, gastrointestinal tract and through intact skin. There are evidences that cyclohexane is accumulated to some extent in lipid-rich tissues. The findings of experimental stidies have demonstrated that absorbed cyclohexane is metabo- liset to cyclohexanol, cyclohexanone and adipic acid and finally eliminated as carbon dioxide. The major part of unchanged cyclohexane is eliminated through lungs and also as glucuronide conjugates through kidneys. The acute toxicity of cyclohexane is extremely low, concentration of about 93 000 mg/m3 was lethal after one hour exposure, but rabbits survived an 8-hour exposure of about 64 700 mg/m3, concentration of 44 075 mg/m3 resulted in lethargy, narcosis, increased respiration rate and convulsions and 11 648 mg/m3 caused no visible effects. Since the available inhalation studies were limited it was considered most appropriate to base the MAC value on the results of Bernard's study, where the rats were exposed intraperitone- ally to cyclohexane. Using an uncertainty factor approach, the dose of 750 mg/kg b.w. was considered to be a NOAEL for nephrotoxic effects in rats. This dose level was converted into a human equivalent exposure level for the inhalation route and a total uncertainty factor of 30 was applied. The calculated, time-weighted average MAC value

Słowa kluczowe

PL

cykloheksan; narażenie zawodowe; działanie toksyczne

EN

cyclohexane; occupational exposure; toxic effect

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2001
• Tom: Nr 1 (27)
• Strony: 27--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Rolecki R.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. American Petroleum Institute (1986) TSCA Section 8 (d) Submission 878216317. Mutagenicity evaluation of certified cyclohekxane in the mouse lymphoma forward mutation assay. Revised final re sport. Conducted by Litton Bionetics. Inc. April 1982, Submitted to US EPA. Office of Toxic Sub stances, Washington, DC. (cyt. wg International. .. 1996).
• 2. Amoore J.E., Hutasla E. (1983) Odor as an aid to chemial safety: odor thresholds compared with threshold limit values and volatilties for 214 industrial chemicals in air and water dilution. J. Appl. Toxicol. 3, 272-290.
• 3. Bernard A.M. i in. (1989) Evaluation of the subacute nephrotoxicity of cyclohexane and other industrial solvents in the female Sprague-Dawley rat. Toxicol. Lett. 45, 27 1-280.
• 4. Browning E. (1969) Toxicity and metabolism of industrial solvents. Eisevier Publ. Comp. Amsterdam.
• 5. Dawev J. F., Trudgill P. W. (1977) The metabolism of trans-ciclohexan- 1 „2-diol by acinetobacter species. Eur. J. Biochem, 74, 115-127.
• 6. Donoghue N.A., Trudgili P.W. (1975) The metabolism of cyclohexanol by acinetrobacter NCIB 9871. Eur. J. Biochem. 60, 1-7.
• 7. Elliott T.H., Parker D.y., Wiliams R.T. (1950) Studies in detoxication. The metabolism of ciclo ( hexaNE AND ITS DERIVATES. Biochem. J. 72, 193-200.
• 8. Fabre R., Truhaut R., Peron M. (1952) Recherches toxicologiques sur le solvants de remplacement du benzene. Arch. Mai. Prof. 13, 437-448.
• 9. Franco G., Moglia A., Ghittori S.(1979) Polineuropatia professionale referbile a cicloesano. Med. Lay. 1979, 2. 118-124.
• 10. Gesundheitsschadliche Arbeitsstoffe (1993) 11 Lieferung 1985/86 VCH. Verlagsgesenschaft, Weinheim.
• 11. Ghittori S. i in. (1987). Urinary concentration of solvents as a biological indicator of exposure: proposal for the biological equivalent exposure limit for nine solvents. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 48, 786-790.
• 12. Grupta K.P., Mehrotra N.K. (1990) Mouse skin ornithine decarboxylase induction and tumor promotion by cyclohexane. Cancer Lett. 51, 221-223.
• 13. Hansch C., Leo A.]. (1985) Medchem projekct issue no 26. Ciarement, Pomona College.
• 14. International Uniform Chemical Information Data-base EC (1996) Joint Research Centre. Environment Institute, European Chemicals Bureau.
• 15. Kimura E.T., Ebert D.M., Dodge P. W. (1971) Acute toxicity and limits of solvents residue for sixten organic solvents. Toxicol. Appl. Pharmacol. 19, 699-704.
• 16. Kontrola substancji chemicznych (1993) Wybrane dyrektywy Wspólnoty Europejskiej T. 1. Łódź, IMP.
• 17. Kubiński H., GutĘke G.E., Lubiński Z.O. (1981) DNA-cell-binding (DCB) assay for suspected carcinogens and mutagenes. Mutat. Res. 89, 95-136.
• 18. The merck index (1996) 2Oth ed. Whitehouse Station. New York. s. 2794.
• 19. The merck index (1989) 11 ed. 426.
• 20. Mohn G., Weber M., Philipp E.M. (1980) The inactivation of hexobarbital induced preferably by cyclohexane inhalation. Arzneim-Forsch. 30, 968-972.
• 21. Maron D., Katzenellenbogen J., Ames B.N. (1981) Compatibility of organic so with the Salmonella microsome test. Mutat Res. 88, 343-350.
• 22. Mortelmans K. i in. (1986) Salmonella mutagencity tests: II. Results from the testing of 270 chemicals. Environ. Mutag. 7(8 suppl.) 1-119.
• 23. Mutti A. i in. (1981a) Absorption and alveolar excretion of cyclohehsane in workers in a shoe factory. J. Appl. Toxicol. 1, 220-223.
• 24. Mutti A. i in. (1981b) Organic solvents and chronic glomerulłonephritis. A. cross-sectional study with negative findings for aliphatic and alicyclic C hydrocarbons. J. Toxicol. 1991, 1, 224-226.
• 25. Occupational exposure limits for airborne toxic substances (1991) Third. ed. ILO. Geneva.
• 26. Perbelini L., Brugnone F. (1980) Ling uptake and metabolism of cyclohexane in shoe favtory workers. Int. Arch. Occup. Environ. Health, 45, 261-269.
• 27. Perbelini L. i in. (1985) Parittion coeffeicients of some industrial aliphatic hydrocarbons (C5 -C7) in blood and human tissues. Brit. J. Ind. Med. 42, 162-167.
• 28. Perocco P., Bolognesi S., Alberghini W. (1983) Toxic activity of seventeen industrial solvents and halogenated compounds on human lymphicytes cultured in vitro. Toxicol. Lett. 16, 69-75.
• 29. Philips Petroleum Company (1986) TSCA Section 8 (d) Submission 878216259. Mouse lymphoma forward mutation assay. Cycloheksane. Final Report. Project No 652-120 (June 7, 1982). Conducted by Hazleton Laboratories America, Inc. Submitted to US EPA, Office of Toxic Substances, Washing ton, DC (cyt. za Hans i in., 1985).
• 30. De Rosa E.. i in. (1985) The industrial use of solvents and risk of neurotoxicity. Ann. Occup. Hyg. 29, 391-397.
• 31. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 2 grudnia 1989. DzU nr 69 z dnia 22.06.1995, poz. 351.
• 32. Safety data sheet (1993) Exxon Chemical (cyt. za Hans i in., 1985).
• 33. Savolainen H., PfafJli P. (1980) Burden and dose-related neurochemical effects of intermittent cyclohexane vapour inhalation in rats. Toxicol. Lett. 7, 17-22.
• 34. Tara S. (1953) An sujet dc la toxicite du cyclohexane. Arch. Mai. Prof. 14, 494-496.
• 35. Tham R. i in. (1984) Vestibuloocular disturbances in rats exposed to organic solvents. Acta Pharmacol et Toxicol 54, 58-63.
• 36. TLVS and other occupational exposure values (1996) ACGIH.
• 37. Treon J.F., CrutchJ W.E., Kitzmiller K. V. (1943a) The psysiological response of rabbits to cyclohexane, methylyclohexane and ceratain derivatives of these compounds. I. Oral administration and cutaneous application. .1. Ind. Hyg. Toxicol. 25, 199-214.
• 38. Treon J.F., Crutchfield W.E., Kitzmiller K. V. (1943b) The physiological response of animals to cyciohexane, methylcyclohexane and ceratain derivatives of these compounds. II. Inhalation J. Ind. Hyg. Toxico b, 25, 323-347.
• 39. Truhaut R. (1953) Sur la toxicite du cyclohexane industriel. Role des impuretes. Arch. Mai. Prof. 14, 497-499.