Rozwój metod rozpoznania warunków hydrogeologicznych na potrzeby wykonywania pionowych wyrobisk udostępniających złoże : przykład LGOM

• Autorzy: Chudy K. , Worsa-Kozak M. , Pikuła M.

Warianty tytułu

EN

Evolution of methods for hydrogeological condition recognition for the need of shaft sinking : an example from the Legnica-Głogów Copper District

• Konferencja: Współczesne Problemy Hydrogeologii ( XVIII; 2017; 8–10.11.2017; Wojanów , Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents the review of methods for determining hydrogeological properties of rock mass in the place of mine shaft location. The largest Polish copper ore deposit is located in the Fore-Sudetic Monocline. It is the Kupferschiefer-type deposit occurring at a depth of 400 to 1200 metres. During the last 60 years the deposit was opened with 30 mine shafts, and the 31st shaft is currently being sunk. The methods of hydrogeological tests in boreholes as well as the methods of estimation of hydrogeological parameters and prediction of water inflow into the sinking mine shaft have evolved through the years. In the 1960s, the most popularfield test was the well bailing/infiltration test, and the most popular methods ofparameters estimation and inflow prognosis were analytical equations and analytical methods of water inflow forecasting. These methods provide very uncertain results. The best and reliable results of predicted water inflows are derived from methods based on long-term pumping tests and numerical modelling. These methods were used in the IMore project which concerns possibilities of dewatering of the Bundsandstein aquiferfor a mine shaft sinking purpose.

Słowa kluczowe

PL

LGOM; Legnicko-Głogowski Obszar Miedzionośny; warunki hydrogeologiczne; wskaźnik filtracji; pompowanie; wyrobisko szybowe; monoklina przedsudecka

EN

Legnica-Głogów Copper District; hydrogeological conditions; hydraulic conductivity; pumping test; shaft sinking; Fore Sudetic Monocline

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 65, nr 11/1
• Strony: 1035--1043
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Chudy K.

• KGHM Cuprum CBR, ul. Gen. Wł. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

autor

Worsa-Kozak M.

• KGHM Cuprum CBR, ul. Gen. Wł. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

autor

Pikuła M.

• KGHM Cuprum CBR, ul. Gen. Wł. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

Bibliografia

• 1. BOCHEŃSKA T., BORYSOW M. 1982 - Zastosowanie metod modelowania elektrohydrodynamicznego do prognozy zawodnienia szybów. Tech. Posz. Geol., Geosyn. i Geoter., 3.
• 2. BUTRA J. 2005 - Rozwój górnictwa rud miedzi. Rudy i Metale, 50 (9): 481-484.
• 3. DĄBROWSKI S., PRZYBYŁEK J. 2005 - Metodyka próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód podziemnych. Poradnik metodyczny. NFOŚiGW, Warszawa, s. 18.
• 4. DROŻDŻAK R., TWARDOWSKI K. 2009 - Wpływ efektu skali na wyniki badań przepuszczalności porowatych ośrodków gruntowo-skalnych. Wiertnictwo Nafta Gaz: 26 (4): 599-611.
• 5. DUBIEL S. 2008 - Procedury opróbowania złóż ropy naftowej próbnikami rurowymi w procesie ich dowiercania. Wiertnictwo Nafta Gaz, 25 (1): 13-26.
• 6. DUBIEL S., CHRZĄSZCZ W., RZYCZNIAK M. 2003 - Problemy opróbowania warstw perspektywicznych rurowymi próbnikami złoża. Uczelniane Wyd. Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków.
• 7. DUBIEL S., FALKOWICZ S. 2001 - Wpływ płuczek wiertniczych zasolonych i solanek na zmiany przepuszczalności piaskowców gazonośnych w świetle badań laboratoryjnych. Arch. Gór., 46 (3): 357-373.
• 8. DUBIEL S., ULIASZ-MISIAK B. 2010 - Przegląd wyników badań rurowymi próbnikami złoża mezozoicznych poziomów wodonośnych Niżu Polskiego. Gosp. Sur. Miner., 26 (3): 67-84.
• 9. DUBIEL S., ULIASZ-MISIAK B. 2013 - Analiza statystyczna parametrów zbiornikowych utworów jury górnej-kredy dolnej zapadliska przedkarpackiego uzyskanych z testów RPZ i pomiarów geofizycznych. Gosp. Sur. Miner., 29 (2): 119-134.
• 10. DUBIEL S., ULIASZ-MISIAK B. 2014 - Wykorzystanie testów DST w rozpoznaniu i udostępnianiu złóż węglowodorów na przykładzie utworów jury górnej - kredy dolnej zapadliska przedkarpackiego. Gosp. Sur. Miner., 30 (3): 129-143.
• 11. DUBIEL S., ZUBRZYCKI A., RYBICKI CZ., MARUTA M. 2012 - Interpretacja testów wykonywanych rurowymi próbnikami złoża - RPZ w skałach węglanowych górnej Jury podłoża Zapadliska Przedkarpackiego. Arch. Min. Sci., 57 (2): 413-424.
• 12. DUDA R. 2014 - Określenie głębokości zamrażania górotworu dla potrzeb głębienia szybów w trudnych warunkach hydrogeologicznych i geotechnicznych. Arch. Min. Sci., 59 (2): 517-528.
• 13. DZIEDZIAK J., BIELAWSKI A. 2005 - Dokumentacja warunków hydrogeologicznych w rejonie projektowanego Szybu SW-4 Kopalni Polkowice-Sieroszowice. Przedsiębiorstwo Geologiczne PROXIMA S.A., Wrocław (niepubl.).
• 14. GRUSZECKI J., GOLCZAK I., PIKUŁA M. 2009 - Kompleksowa dokumentacja geologiczna rejonu projektowanego szybu GG-1. Przedsiębiorstwo Geologiczne PROXIMA S.A., Wrocław.
• 15. KALISZ M., NIEDBAŁ M. 2003 - Rozpoznanie zagrożenia wodnego w szybach KGHM Polska Miedź S.A. głębionych w latach 1980-2003. Prace CBPM „Cuprum” sp. z o. o. (OBR), Wrocław.
• 16. KALISZ M., NIEDBAŁ M. 2004 - Wpływ odwadniania utworów triasowych w trakcie głębienia szybu R-XI na warunki hydrodynamiczne i powierzchniowe w północnej części O,G, „Rudna”. [W:] Materiały Sympozjum Naukowo-Technicznego „Problemy Hydrogeologiczne Górnictwa Rud Miedzi”, Lubin: 148-160.
• 17. KGHM Polska Miedź S.A., TKP KASIARZ Z., PELCZAR A., PREIDL M. 1966 - Dokumentacja geologiczna rejonu szybów zachodnich kopalni Polkowice II. Przedsiębiorstwo Geologiczne, Kraków.
• 18. KOSMALSKI M., KULICKI J., STRUŻYŃSKI M. 2005 - Likwidacja wzmożonego dopływu wody do szybu R-XI w Zakładach Górniczych Rudna. Geoinżynieria i tunelowanie, 1: 46-54.
• 19. KOZULA R. 1991 - Dokumentacja geologiczna rejonu projektowanego szybu R-XI kopalni Rudna. Przedsiębiorstwo Geologiczne, Wrocław.
• 20. MARKIEWICZ A., BANASZAK A. 2005 - Strukturalne uwarunkowania występowania zagrożenia wodnego w trakcie zgłębiania szybu R-XI (O/ZG „Rudna”). Cuprum: Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud, 3: 77-98.
• 21. MARKIEWICZ A., KALISZ M., FARBISZ J., MICHALAK J. 2004 - Badania strukturalne pokrywy permsko-mezozoicznej w trakcie zgłębiania szybu R-XI, w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. Etap I: Budowa geologiczna kompleksu kenozoicznego i mezozoicznego. Prace CBPM „Cuprum” sp. z o. o. (OBR), Wrocław.
• 22. PN-G-5016: 1997 - Szyby górnicze - Obudowa - Obciążenia.
• 23. RADO R., BUJOK P. 2010 - Chłonne otwory wiertnicze wykorzystywane w ochronie środowiska naturalnego i ich technika wykonania. Górnictwo i geologia, 5 (2): 181-192.
• 24. ROGOŻ M. 2004 - Hydrogeologia kopalniana z podstawami hydrogeologii ogólnej. Wyd. GIG, Katowice, s. 683.
• 25. ROGÓŻ M., POSYŁEK E. 1988 - Ograniczenie ilości wód odprowadzanych z kopalń metodą recyrkulacji. Zesz. Nauk. PŚl Gór., 172: 351-358.
• 26. SCHULZE-MAKUCH D., CHERKAUER D. S., 1996 - Variations in hydraulic conductivity with scale of measurement during aquifer tests in heterogenous, porous carbonate rocks. Hydrogeol. J., 6 (2): 204-215.
• 27. SZOSTAK L., GANCARZ R., DUBIEL S., 1978 - Dowiercanie i opróbowanie poziomów wodonośnych przy prawym obiegu płuczki. Materiały z konferencji naukowo-technicznej Kombinatu Geologicznego „Północ” nt. „Rozpoznanie wód podziemnych dla potrzeb gospodarki narodowej”. Wyd. Geol., Warszawa.
• 28. USTAWA o normalizacji z dn. 12.09.2002 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 1483.
• 29. WILK Z., BOCHEŃSKA T. (red.) 2003 - Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. Tom 2. Uczelniane Wyd. Naukowo- Dydaktyczne AGH, Kraków.
• 30. ZIEMIANIN K., JĘDRZEJOWSKA-TYCZKOWSKA H. 2013 - Efekt skali w interpretacji geologicznej danych geofizycznych i analiz laboratoryjnych - wprowadzenie do tematyki oraz przykłady obliczeń na danych modelowych. Nafta-Gaz, 69 (10): 719-734.
• 31. Barenblatt G.I. 1954 - On some approximate methods in the theory of one-dimensional unsteady filtration in the elastic drive regime. Izvestiya, USSR Academy of Sciences, Division of Technical Sciences, 9: 35-49 (in Russian).

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).