Złożone układy spękań w kemach z wyciśniętym jądrem na wybranych przykładach. Implikacje paleośrodowiskowe

Włodarski, W.; Jaskulski, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Złożone układy spękań w kemach z wyciśniętym jądrem na wybranych przykładach. Implikacje paleośrodowiskowe

Autorzy

Włodarski W. , Jaskulski M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Composite pattern of fractures within kames with diapir folds. Palaeoenvironmental implications

Języki publikacji

Abstrakty

Podjęto próbę rekonstrukcji pól odkształceń/ paleonaprężeń, w jakich rozwijały się uskoki i spękania tnące osady glacifluwialne w dwóch wybranych kemach Polski środkowej. Do badań wybrano kemy w Chabierowie i Górze, reprezentujące tzw. kemy z wyciśniętym jądrem, powstałe w czasie zaniku lokalnego lobu lodowcowego zlodowacenia warty. Podstawą do rekonstrukcji pola odkształceń/paleonaprężeń były analizy geomorfologiczna oraz mezostrukturalna. Zdefiniowano przebieg dłuższych osi morfologicznych kemów oraz szeregu lineamentów topograficznych w ich obrębie. Określono wzajemne relacje między tymi formami a przebiegiem głównych elementów paleogeografii zlodowacenia warty oraz struktur podłoża podplejstoceńskiego. Analizę mezostrukturalną oparto na wynikach pomiarów 112 spękań, w tym 78 uskoków. Zaobserwowano obecność uskoków normalnych, wysokokątowych odwróconych oraz spękań układających się w systemy podwójnie sprzężonych struktur o symetrii rombowej. Płaszczyzny symetrii były podstawą do wyznaczenia przebiegu osi odkształceń/paleonaprężeń oraz ich charakteru. Architektura uskoków i spękań w kemie w Chabierowie odwzorowuje pole odkształceń jakie mogło rozwijać się w trakcie zaniku mas lodowych o wyraźnej pierwotnej anizotropii. Rozwój uskoków i spękań w kemie w Górze był synkinematyczny z rozwojem fałdu diapirowego w jądrze formy.

The reconstruction of the character of paleostress/strainfields in which kame deposits were faulted and jointed is the object of present study. Two kame landforms with diapir folds within their cores were analysed. They are located in middle part of the Polish Lowland and represent landforms developed during decay of local lobe of the Wartanian Glaciation ice-sheet. Fault and joint kinematics has been interpreted on the basis of mesostructural analysis. Geomorphologic analysis played the secondary role too. Trends of long morphological axes and architecture of topographical lineaments within kame landforms were studied. The mesostructural analysis of faults and joints within kame deposits shows that these structures form a biconjugate systems with orthorombic symmetry. The symmetry planes were obtained from fault and joint spatial arrangement. The horizontal principal strain/palaeostress axes were reconstructed in the same direction as strike of the symmetry planes. Faulting and jointing within the kame in Góra were synkinematic with development of diapir fold in its core. Architecture of faults and joints with in the kame in Chabierów reflects the strain field which could develop during decay of glacial ice masses with characteristic joint and crevasse pattern.

Słowa kluczowe

kemy fałdy diapirowe pole odkształceń analiza uskoków i spękań zlodowacenie Warty środkowa Polska

kames diapir folds strain field analysis of faults and joints Wartanian Glaciation Central Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2009

Tom

T. 194

Strony

101--118

Opis fizyczny

Bibliogr. 45 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Włodarski W.

wojtekw@amu.edu.pl

Instytut Geologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, ul. Maków Polnych 16, 61-686 Poznań

autor

Jaskulski M.

Zakład Geomorfologii, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, ul. Narutowicza 88, 90-136 Łódź

Bibliografia

1. ANDERSON E.M., 1951 - The dynamic of faulting. Oliver and Boyd, Edinburgh.
2. ANGELIER J., 1994 - Fault slip analysis and paleostress reconstruction. W: Continental deformation (red. P.L. Hancock): 53-100. Pergamon Press, Oxford.
3. ANTONELLINI M.A., AYDIN A., POLLARD D.D., 1994 - Microstructure of deformation bands in porous sandstones at Arches National Park, Utah. J. Struct. Geol., 16: 941-959.
4. AYDIN A., 1978 - Small faults formed as deformation bands in sandstone. Pure Appl. Geophys., 116: 913-930.
5. AYDIN A., JOHNSON A.M., 1978 - Development of faults as zones of deformation bands and as slip surfaces in sandstone. Pure Appl. Geophys., 116: 931-942.
6. AYDIN A., JOHNSON A.M., 1983 - Analysis of faulting in porous sandstones. J. Struct. Geol., 5: 19-31.
7. BARTKOWSKI T., 1963 - Deglacjacja arealna - zasadniczy typ deglacjacji na obszarach niżowych. Pr. Kom. Geogr.-Geol. Wydz. Mat.-Przyr. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 70, 3: 338-347.
8. BRODZIKOWSKI K., 1982 - Deformacje osadów nieskonsolidowanych na obszarach niżowych zlodowaceń plejstoceńskich na przykładzie Polski SW. Acta Uniw. Wratisl., 574: 1-87.
9. BRODZIKOWSKI K., 1993 - Sedymentacja glacilimniczna. Cz. I. Procesy depozycyjne oraz charakterystyka litofacjalna. Acta Geogr. Lodz., 62.
10. BRODZIKOWSKI K., VAN LOON A.J., 1983 – Sedimentology and deformation history of unconsolidated Quaternary sediments of the Jaroszów zone (Sudetic Foreland). Geol. Sudet., 18: 123-195.
11. DADLEZ R., JAROSZEWSKI W., 1994 - Tektonika. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
12. HAMBREY M.J., LAWSON W., 2000 - Structural styles and deformation fields in glaciers: a review. W: Deformation of glacial materials (red. A.J. Maltman i in.). Geol. Soc. London Sp. Publ., 176: 59-83.
13. HANCOCK P.L., 1985 - Brittle microtectonics: principles and practice. J. Struct. Geol., 7: 437-457.
14. HERBST P., NEUBAUER F., 2000 - The Pasterze Glacier, Austria: an analogue of an extensional allochton. W: Deformationof glacial materials (red. A.J. Maltman i in.). Geol. Soc. London Sp. Publ., 176: 159-168.
15. JEWTUCHOWICZ S., 1969 - Struktura kemu w Zieleniewie. Folia Quater., 30: 59-69.
16. JOHNSON A.M., 1995 - Orientations of faults determined by premonitory shear zones. Tectonophysics, 247: 161-238.
17. KARCZEWSKI A., 1971 - Zmienność litologiczna i strukturalna kemów Pomorza Zachodniego a zagadnienie ich klasyfikacji. Pr. Kom. Geogr.-Geol. Wydz. Mat.-Przyr. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 11, 3: 3-57.
18. KIM Y.S., PEACOCK D.C.P., SANDERSON D.J., 2004 – Fault damage zones. J. Struct. Geol., 26: 503-517.
19. KLAJNERT Z., 1966 - Geneza Wzgórz Domaniewickich i uwagi o sposobie zaniku lodowca środkowopolskiego. Acta Geogr. Lodz., 23.
20. KLAJNERT Z., 1978 - Zanik lodowca warciańskiego na Wysoczyźnie Skierniewickiej i jej północnym przedpolu. Acta Geogr. Lodz., 38.
21. KLATKOWA H., 1972 - Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia Warciańskiego. Acta Geogr. Lodz., 28.
22. KLATKOWA H., 1992 - Niektóre wskaźniki kierunków transportu lodowego w środkowej Polsce i ich przydatność do wyróżnień facjalnych i stratygraficznych oraz rekonstrukcji paleogeograficznych. Acta Geogr. Lodz., 63: 39-80.
23. KLATKOWA H., 1993 - Uwagi o strukturach glacistatycznychi ich morfologicznym wyrazie w strefie zlodowacenia warciańskiego Polski środkowej i zachodniej. Acta Geogr. Lodz., 65: 141-164.
24. KLATKOWA H., ZAŁOBA M., 1991 - Kształtowanie budowy geologicznej i rzeźby południowego obrzeżenia Basenu Uniejowskiego. W: Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek (red. W. Stankowski): 33-44. Wyd. UAM, Poznań.
25. KLATKOWA H., ZAŁOBA M., 1992 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Warta. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
26. LAWSON W., 1996 - Structural evolution of Variegated Glacier, Alaska, USA, since 1948.J. Glaciol.,42: 261-270.
27. MALTMAN A.J., 1977 - Some microstructures of experimentally deformed argillaceous sediments. Tectonophysics, 39: 417-436.
28. MANDL G., 1988 - Mechanics of tectonic faulting: models and basic concepts. Elsevier, Amsterdam.
29. MANDL G., 2000 - Faulting in Brittle Rocks: an Introduction to the mechanics of tectonic faults. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg.
30. MAŃKOWSKA A., 1987 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Kotwasice. Inst. Geol., Warszawa.
31. NIETO-SAMANIEGO A.F., ALANIZALVAREZ S.A., 1997 - Origin and tectonic interpretation of multiple fault patterns. Tectonophysics, 270: 197-206.
32. NIEWIAROWSKI W., 1964 - Formy marginalne z wyciśniętym jądrem z okolicy Jaworza koło Wąbrzeźna. Zesz. Nauk. UMK, Geografia, 3: 3-18.
33. NYE J.F., 1952 - The mechanics of glacier flow. J. Glaciol., 2: 82-93.
34. OERTEL G., 1965 - The mechanism of faulting in clay experiments. Tectonophysics, 2: 343-393.
35. PASIERBSKI M., 1980 - Deformacje nieciągłe jako jedno z kryteriów określania genezy form glacjalnych. Acta. Univ. Nicolai Copernici, Geografia, 15, 47: 5-18.
36. PATERSON M.S., WEISS L.E., 1961 - Symmetry concepts in the structural analysis of deformed rocks. Geol. Soc. Am. Bull., 72: 841-882.
37. PRICE N.J., COSGROVE J.W., 1990 - Analysis of geological structures. Cambridge University Press, Cambridge.
38. RECHES Z., 1978 - Analysis of faulting in three-dimensional strain field. Tectonophysics, 47: 109-129.
39. RECHES Z., 1983 - Faulting of rocks in tree-dimensional strain fields. II. Theoretical analysis. Tectonophysics, 95: 133-156.
40. ROTNICKI K., 1976 - The theoretical basis for and a model of the origin of glacitectonic deformations. Quaest Geogr., 3: 103-139.
41. SHOFIELD A.N., WROTH C.P., 1968 - Critical state soil mechanics. McGraw-Hill, London. SHARP M., 1985 - “Crevasse-fill” ridges - a landform type characteristic of surging glaciers? Geografiska Annaler, 67A: 213-220.
42. WŁODARSKI W., 2003 - Style synsedymentacyjnej deformacji morenowych glin szarych w rejonie Konina. [Rozpr. doktor.]. Arch. Inst. Geol. UAM, Poznań.
43. WŁODARSKI W., 2004 - Mechanika i kinematyka warstwy deformacyjnej pod lądolodem zlodowacenia Odry w strefie rowu Kleczewa (elewacja konińska, wschodnia Wielkopolska). W: Gliny morenowe. Typy genetyczne i środowiska depozycji. Przewodnik wycieczek terenowych. (red. W. Wysota): 71-84. Wyd. UMK, Toruń.
44. ZAŁOBA M., 1992 - Przejawy dynamiki podłoża w geologicznym i morfologicznym kształtowaniu wybranego odcinka doliny środkowej Warty. Acta Geogr. Lodz., 63: 107-116.
45. ZAŁOBA M., 1996 - Ślady oscylacji lądolodu warciańskiego we wschodniej części międzyrzecza Warty i Prosny. Acta Geogr. Lodz., 71: 275-287.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-0c00e782-41c2-4c3d-b6c3-824cf1fd7824