The ruins of the castle in Koło in the light of the latest architectural and archaeological research, and their conservation issues

• Autorzy: Piaskowska Beata , Prarat Maciej , Różański Artur , Olszacki Tomasz , Schaaf Ulrich

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc220405

Warianty tytułu

PL

Ruiny zamku w Kole w świetle najnowszych badań architektonicznych i archeologicznych oraz związana z nimi problematyka konserwatorska

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The ruins of the castle in Koło are one of the better-preserved examples of a stronghold from the times of Kazimierz Wielki in the lowlands. The building has been in a state of ruin since the 17^th century. A prominent corner tower with a fragment of three curtains has survived to this day. The purpose of this text is to discuss the results of architectural and archaeological research carried out in the years 2019–2020 and the project of the castle’s partial protection. The analysis of the aforementioned research made it possible to state that the construction of the stronghold began with the residential tower in the northern part. Subsequently, a tower was built in the south-west corner. In the next few stages, curtain walls were erected, closing the courtyard. In the southern part there was a gatehouse. A different construction technique enables us to conclude that there were several workshops working on it, which used single-rack and overhang scaffolding. The condition of the ruins was so bad that it was necessary to arrange a project to protect parts of one of the walls, which was completed in 2020.

PL

Przedmiotem artykułu są ruiny zamku w Kole. To jeden z najlepiej zachowanych przykładów warowni z czasów Kazimierza Wielkiego na terenach nizinnych w Polsce. Budowla ta już od XVII w. znajdowała się w stanie ruiny. Do dziś zachowała się wydatna wieża narożna z fragmentem trzech kurtyn. Celem autorów niniejszego artykułu było omówienie wyników przeprowadzonych w latach 2019–2020 badań architektonicznych i archeologicznych ruin zamkowych oraz projektu częściowego zabezpieczenia tych pozostałości. Wykonane analizy pozwoliły na konstatację, że budowę warowni rozpoczęto od wieży mieszkalnej w części północnej. W dalszej kolejności powstała wieża w narożniku południowo-zachodnim. W kolejnych kilku etapach wzniesiono mury kurtynowe, zamykając dziedziniec. W części południowej funkcjonował budynek przybramia. Zastosowane różne techniki budowlane prawdopodobnie świadczą o tym, że pracowało przy niej kilka warsztatów, które wykorzystywały rusztowania jednosztandarowe i przewieszone. Stan zachowania ruin był na tyle zły, że konieczne było wykonanie projektu zabezpieczenia fragmentu jednej ze ścian, co też wykonano w 2020 r.

Słowa kluczowe

EN

Middle Ages; castle; architectural research; archeological research; Koło

PL

średniowiecze; zamek; badania architektoniczne; badania archeologiczne; Koło

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 4 (72)
• Strony: 47--58
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., il.

Twórcy

autor

Piaskowska Beata

• Faculty of Fine Arts, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-6554-0030

autor

Prarat Maciej

• Faculty of Fine Arts, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-7076-2009

autor

Różański Artur

• Faculty of Archaeology, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5994-1735

autor

Olszacki Tomasz

• Pracownia Archeologiczna TRECENTO, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-2667-3222

autor

Schaaf Ulrich

• Faculty of Fine Arts, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-3055-1009

Bibliografia

• [1] Prarat M., Schaaf U., Zamek w Kole, woj. wielkopolskie. Badania architektoniczne i wnioski konserwatorskie, Toruń 2020 [manuscript in: WUOZ, Poznań].
• [2] Olszacki T., Opracowanie wyników badań archeologicznych przeprowadzonych w sierpniu–wrześniu 2019 roku w rejonie ruin wieży mieszkalnej zamku w Kole, woj. wielkopolskie, Łódź 2019 [manuscript in: WUOZ, Poznań].
• [3] Olszacki T., Różański A., Residential Tower of the Koło Castle in the Light of the Latest Archaeological Research, “Archaelogia Historica Polona” 2021, Vol. 29, 91–112.
• [4] Olszacki T., Różański A., Sprawozdanie z badań archeologicznych zamku i przedzamcza zamku kolskiego położonego na gruntach wsi Gozdów, gm. Kościelec (stan. 20, ob. AZP 57-43/146) przeprowadzonych w sierpniu–październiku 2020 roku, Pągów–Poznań 2020 [manuscript in: WUOZ, Poznań].
• [5] Piaskowska B., Jędraszek T., Projekt architektoniczno-budowlany: “Zabezpieczenie i konserwacja muru północnego. Gozdów, ruiny gotyckiego zamku kazimierzowskiego (II poł. XIV w.): zabezpieczenie i konserwacja ruin zamku”, Toruń 2020 [manuscript in: Urząd Gminy Miejskiej Koło].
• [6] Baciński J., Zamek królewski w Kole, Wąbrzeskie Zakłady Graficzne, Koło 2005.
• [7] Olszacki T., Zamek w Kole w świetle wyników badań archeologicznych (1977–1983) i nowych interpretacji, [in:] I. Skierska (red.), Królewskie miasto Koło. Studia w 650. rocznicę lokacji miasta, Urząd Miejski w Kole, Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2012, 105–175.
• [8] Olszacki T., Lasek P., Wieża mieszkalna w Kole i jej problematyka badawcza, [in:] Non sensistis gladios. Studia ofiarowane Marianowi Głoskowi w 70. rocznicę urodzin, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011, 601–622.
• [9] https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.12.2019/WLK-rej.pdf [accessed: 13.10.2020].
• [10] Materski J., Gozdów, ruiny gotyckiego zamku kazimierzowskiego (II połowa XIV wieku): zabezpieczenie i konserwacja ruin zamku. Opinia geotechniczna ustalająca warunki gruntowo-wodne, 2020 [manuscript in: WUOZ, Poznań].
• [11] Niemcewicz P., Polak K., Zamek w Kole. Program prac konserwatorskich, Toruń 2021 [manuscript in: WUOZ, Poznań].