Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2022 r.

• Autorzy: Wojciechowski Tomasz , Laskowicz Izabela , Kos Jarosław , Marciniec Paweł , Uścinowicz Grzegorz , Karkowska Kamila , Przyłucka Maria , Wódka Marcin , Kamieniarz Sylwester

Identyfikatory

DOI

10.7306/2024.25

Warianty tytułu

EN

Geohazards in Poland in 2022

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article details the identification and monitoring of various geological processes and geohazards in Poland, as conducted by the Polish Geological Survey in 2022. In 2022, landslide activity in Poland was lower than average due to less than typical precipitation levels, with the year recording only 534.4 mm of rainfall, about 87.4% of the norm. Due to this overall dryness, the notable landslides, with 14 incidents reported, were significantly fewer than in previous years, Furthermore, the PGI-NRI seismological network (PSG_Sejs_NET), recorded 305 events, mainly induced by mining activities. The strongest event of the year was an M4.7 earthquake with an epicentre in the LGOM region, recorded on April 7, illustrating the improvement in locating such phenomena thanks to new seismic stations. In 2022, residents of western Małopolska, especially in Trzebinia and the surrounding area, experienced an intensification of the problem of post-mining sinkholes, mainly related to the rising groundwater level after the liquidation of mines such as‘‘Siersza” and “Olkusz-Pomorzany”. The most serious incidents included: sinkholes in the cemetery in Trzebinia and in the town of Hutki. In 2022, there was a notable increase in the use of new technologies for recording and monitoring geohazards, including InSAR, drones or high-resolution digital terrain models. These advancements significantly enhanced the precision and scope of geohazard assessment and monitoring. One of the examples is the open European Ground Monitoring Service (EGMS) implemented by European Environment Agency, which helped identification of significant deformations in Poland with a total area of 4.4 thousand km², mainly related to mining exploitation. In addition, an excellent example of the comprehensive use of various data sources was presented during the stage, completed in 2022, of the project "4D Cartography in the coastal zone of the southern Baltic Sea”, which allowed for the accurate identification of geohazards on the section of the coast from Ustka to Dąbki, showing numerous threats, such as landslides, flooding and coastal erosion. The article discusses in detail this occurrence of various geological threats in 2022.

Słowa kluczowe

PL

ruchy masowe; osuwiska; trzęsienia ziemi; osiadanie; interferometria SAR; zapadliska

EN

mass movements; landslides; earthquakes; subsidence; SAR interferometry; sinkholes

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 72, nr 9
• Strony: 439--450
• Opis fizyczny: Bibiogr. 31 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wojciechowski Tomasz

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

• https://orcid.org/0000-0001-5858-0026

autor

Laskowicz Izabela

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-8454-9855

autor

Kos Jarosław

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-8971-6237

autor

Marciniec Paweł

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-1706-2609

autor

Uścinowicz Grzegorz

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5, 80-328 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0001-5185-4979

autor

Karkowska Kamila

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-7039-7718

autor

Przyłucka Maria

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-2998-6008

autor

Wódka Marcin

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

• https://orcid.org/0000-0003-1591-3980

autor

Kamieniarz Sylwester

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-8662-0491

Bibliografia

• 1. ALBRYCHT A., OŻGA A. 2022a - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Drwinia, pow. bocheński, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 2. ALBRYCHT A., OŻGA A. 2022b - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Niepołomice, Kłaj, pow. wielicki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 3. BIELAK M., RYCIO E., MALATA T. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. miasto Sanok, pow. sanocki, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
• 4. CHASZCZEWICZ A., BIEL A., GOŁDA M. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. miasto Dynów, pow. rzeszowski, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 5. COSTANTINI M., MINATI F., TRILLO F., FERRETTI A., NOVALI F., PASSERA E., DEHLS J., LARSEN Y., MARINKOVIC P., EINEDER M., BRCIC R., SIEGMUND R., KOTZERKE P., PROBECK M., KENYERES A., PROIETTI S., SOLARI L., ANDERSEN H.S. 2021 – European ground motion service (EGMS). [W:] 2021 IEEE International Geoscience and Remote Sensing Symposium IGARSS, 293-3296.
• 6. CROSETTO M., MONSERRAT O., CUEVAS-GONZALEZ M., DEVANTHERY N., CRIPPA B. 2016 - Persistent scatterer interferometry: Areview. ISPRS J. Photogram. Remote Sensing, 115: 78-89.
• 7. CRUDEN D.M., VARNES D.J. 1996 - Landslide Types and Processes, Special Report, Transportation Research Board. Nat. Acad. Sci., 247: 36-75.
• 8. FROLIK A. 2006 - Aktualizacja prognozy zatapiania kopalni „Siersza”. Wiad. Górn., 57 (11): 616-624.
• 9. https://www.pgi.gov.pl/kartografia-4d/
• 10. https://www.pgi.gov.pl/monitoring-osiadan/o-projekcie.html
• 11. INSTITUTE of Physics of the Earth Masaryk University Brno (1996-): Seismic bulletins of IPEC. https://doi.org/10.48790/XPBH-2A76
• 12. IS EPOS (2017), Epizod: LGCD, https://tcs.ah-epos.eu/#episode:LGCD, doi:10.25171/InstGeoph_PAS_ISEPOS-2017-007
• 13. JANECZEK A., BALICKI L., MARCINIEC P., ZIMNAL Z. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Iwierzyce, pow. Ropczycko-sędziszowski, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
• 14. KAMIENIARZ S.,WÓDKA M., MARCINIEC P., BIE LA., GOŁDA M., JANECZEK A. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Czarna, pow. bieszczadzki, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
• 15. KLETA H., PLEWA F.,2001- Zagrożenie powierzchni terenu po zakończeniu wieloletniej eksploatacji górniczej na przykładzie kopalni „Siersza”. Zesz. Nauk. Górnictwo, 250: 141-151.
• 16. KWECKO P., PARAFINIUK M., CHASZCZEWICZ A., RUDNICKI A. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, pow. olecki, woj. warmińsko-mazurskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 17. MIĘTUS M. 2023 - Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w 2022 roku-podsumowanie. Oprac. IMGW z dn. 31.01.2023 r. https://www.imgw.pl/wydarzenia/charakterystyka-wybranych-elementow-klimatu- w-polsce-w-2022-roku-podsumowanie
• 18. PERSKI Z. 2019 - Zaawansowane techniki InSAR w monitorowaniu osuwisk. Prz. Geol., 67: 351-359.
• 19. POPIELSKI W., KURKOWSKI S. 2022a - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, pow. tarnowski (część pozakarpacka - gminy: Lisia Góra, Radłów, Wierzchosławice, Wietrzychowice, Żabno), woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 20. POPIELSKI W., KURKOWSKI S. 2022b - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Borzęcin, Szczurowa, pow. brzeski, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 4 grudnia 2020 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi. Dz.U. z 2020 r. poz. 2270.
• 21. USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126, z późn. zm.
• 22. UŚCINOWICZ G. 2023 - Kartografia 4D w strefie brzegowej południowego Bałtyku - zadanie państwowej służby geologicznej. Prz. Geol., 71 (3): 138-144.
• 23. UŚCINOWICZ G., SZARAFIN T., PĄCZEK U., LIDZBARSKI M., TARNAWSKA E.2021 - Geohazard assessment of the coastal zone - the case of the southern Baltic Sea. Geol. Quart., 65: 5.
• 24. WALICKA A., SIKORA R., RUDNICKI A., ZAJĄC M., MALATA T. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Bukowsko, pow. sanocki, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
• 25. WARMUZ B., NESCIERUK P. 2019 - Dynamika przemieszczeń wybranych osuwisk w Karpatach. Prz. Geol., 67 (5): 326-331.
• 26. WISZNIOWSKI J., PLESIEWICZ B., HOLECZEK G. 2021 - Zastosowanie oprogramowania SWIP5 do analizy zagrożenia sejsmicznego w kopalniach. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 5: 2-6.
• 27. WOJCIECHOWSKI T., JURECZKA J., WÓDKA M., KAMIENIARZ S., KARWACKI K., PERSKI Z., SIKORA R., NADŁONEK W., ROLKA M., KRIEGER W., MAŚLANKA R., ZAJĄC M., PRZYŁUCKA M., STRZEMIŃSKA K., NESCIERUK P., KOS J. 2023 - Raport trzeci z prac analitycznych o deformacjach terenu w Trzebini. Państw. Inst. Geol., Warszawa. https://www.pgi.gov.pl/zapadliska
• 28. WOJCIECHOWSKI T., LASKOWICZ I., NESCIERUK P., MARCINIEC P., UŚCINOWICZ G., CZERWIŃSKI T., PERSKI Z. 2021 - Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2020 roku. Prz. Geol., 69 (5): 303-311.
• 29. WOJCIECHOWSKI T., LASKOWICZ I., KOS J., MARCINIEC P., UŚCINOWICZ G., KARKOWSKA K., PRZYŁUCKA M., WÓDKA M., 2022 - Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2021 roku. Prz. Geol., 70 (9): 617-626.
• 30. WÓDKA M., KAMIENIARZ S., WOJCIECHOWSKI T., PRZYŁUCKA M., PERSKI Z., SIKORA R., KARWACKI K., JURECZKA J., NADŁONEK W., KRIEGER W., ZAJĄC M. 2024 -Post-mining deformations in the area affected by the former „Siersza” Hard Coal Mine in Trzebinia (southern Poland). Geol. Quar., 68: 3.
• 31. ZIMNAL Z., JANECZEK A., MARCINIEC P., ZAJĄC M. 2022 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Lesko, pow. leski, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.