Architecture of the battlefields. A typology

• Autorzy: Lenartowicz J. K.

Warianty tytułu

PL

Architektura na polach bitew. Typologia

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The paper deals with artefacts – material works of architecture and sculpture – that are raised on battlefields to commemorate a military action, a victory, or a single hero. In the Mediaeval times churches and chapels were built on battlefields devoted to God in gratitude for victory, places of prayer for the fallen. The 19th c. in its rationalism operated with sculptural creations sometimes at a large architectural scale. Objects often were representations of meritorious persons. The 20th c. commemorates the victims with large cemetery complexes and monumental building arrays. Works dated in the 21st c. relate to situations of earlier history and no more are traditional figural monuments but try to create a spatial system of multisensory influence on the viewer. The paper presents cases of battlefields commonly concerned as historically most important. Existing commemorative arrays are characterized and their typology is proposed. Reflections on political manipulation with meaning and form of a monument are raised.

PL

Artykuł dotyczy artefaktów, materialnych dzieł architektury i rzeźby, które wznoszone są na polach bitew w celu upamiętnienia wydarzenia, zwycięstwa lub konkretnej postaci. W średniowieczu na polu bitwy zwykle wznoszono świątynie poświęcone Bogu z wdzięczności za zwycięstwo, albo też jako miejsce modlitwy za poległych. Wiek XIX w swoim racjonalizmie operował tworami rzeźbiarskimi, które niejednokrotnie ze względu na wielkie rozmiary skłonni jesteśmy zaliczyć do architektury. To często obiekty poświęcone zasłużonym postaciom. Wiek XX czci ofiary krwi, budując wielkie rozmiarami założenia cmentarne żołnierzy walczących armii. Dzieła, które powstają w XXI w., odnoszą się do sytuacji wcześniejszych historii i nie są już tradycyjnymi pomnikami, ale tworzą przestrzenny system wielozmysłowo oddziaływujący na odbiorcę. W artykule przedstawiono przypadki pól bitew ogólnie uznawanych za najważniejsze w historii ludzkości. Scharakteryzowano zrealizowane założenia komemoratywne i zaproponowano ich typologię. Omówiono polityczne manipulacje znaczeniem i formą pomnika.

Słowa kluczowe

EN

architecture; battlefield; monument; mausoleum; military cemetery; common memory; national landscape

PL

architektura; pole bitwy; pomnik; mauzoleum; cmentarz wojskowy; pamięć zbiorowa; krajobraz narodowy

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 111, z. 9-A
• Strony: 95--149
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., il.

Twórcy

autor

Lenartowicz J. K.

• Institute of Architectural Planning, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology

Bibliografia

• [1] Brands G., From World War I Cemeteries to the Nazi „Fortresses of the Dead”: Architecture, Heroic Landscape, and the Quest for National Identity in Germany, [in:] Places of Commemoration: Search for Identity and Landscape Design, Tom 19, (red.) J. Wolschke-Bulmahn (selected papers from the 19th Dumbaron Oaks Colloquium on the History of Landscape Architecture held in 1995). Dumbarton Oaks Trustees for Harvard University Washington DC 2001, 215-256.
• [2] Jadzińska M., „Duże dzieło sztuki”. Sztuka instalacji. Autentyzm, zachowanie, konserwacja. Universitas, Kraków 2012.
• [3] Lurz M., „... ein Stück Heimat in Fremder Erde”. Die Heldenhaine und Totenburgen des Volksbunds Deutsche Kriegsgräberfürsorge, [w:] Arch+, Ausgabe 71, 66-70.
• [4] Rochala P., Las Teutoburski 9 rok n.e., seria „Historyczne Bitwy”, Bellona S.A., Warszawa 2008.
• [5] Tacyt P.K., Germania, tłum. T. Płóciennik, Poznań 2008.
• Strony internetowe:
• [6] http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Cannae
• [7] http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_the_Teutoburg_Forest
• [8] http://www.kalkriese-varusschlacht.de
• [9] http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Hastings
• [10] http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Grunwaldem
• [11] http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Blenheim
• [12] http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Poltava
• [13] http://timur-realty.com.ua/en/article/poltava-battle
• [14] http://en.wikipedia.org/wiki/Battles_of_Saratoga
• [15] http://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_de_Valmy
• [16] http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Austerlitz
• [17] http://de.wikipedia.org/wiki/Schlacht_bei_Preußisch_Eylau
• [18] http://de.wikipedia.org/wiki/Völkerschlacht_bei_Leipzig
• [19] http://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_de_Waterloo
• [20] http://de.wikipedia.org/wiki/Schlacht_bei_Tannenberg_(1914)
• [21] http://tannenberg-denkmal.de
• [22] http://tannenberg-nationaldenkmal.andreasspringer.de
• [23] http://de.wikipedia.org/wiki/Schlacht_von_Gorlice-Tarnów
• [24] http://www.cmentarze.gorlice.net.pl
• [25] http://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_de_Verdun_(1916)
• [26] http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_warszawska_1920
• [27] http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_stalingradzka
• [28] http://pl.wikipedia.org/wiki/Matka_Ojczyzna_wzywa