Dostępność do usług publicznych i terenów zieleni w warszawskich osiedlach mieszkaniowych w kontekście pandemii Covid-19 i koncepcji 10-minutowgo sąsiedztwa

• Autorzy: Bartoszczuk Wojciech , Cieśla Agnieszka , Rędzińska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700SM.23.026.19126

Warianty tytułu

EN

Accessibility to public services and green areas in Warsaw housing estates in the context of the Covid-19 pandemic and the 10-minute neighbourhood concept

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W okresie lockdownu bardzo ważna stała się jakość środowiska zamieszkania odzwierciedlona dostępnością do podstawowych usług publicznych i zieleni. W literaturze światowej szeroko dyskutowane stały się koncepcje chrono-urbanizmu, które określają optymalną odległość do różnych usług w jednostce czasu. Celem niniejszego artykułu jest ocena jakości środowiska zamieszkania wybranych osiedli warszawskich pod kątem dostępności do podstawowych usług publicznych i terenów zieleni w kontekście pandemii Covid-19 i koncepcji 10-minutowego sąsiedztwa. W badaniu przeanalizowano 21 osiedli warszawskich pod kątem dostępności do usług publicznych, handlu i zieleni w 10, 20 i 30-minutowym buforze. Wyniki jednoznacznie wskazują, że osiedla powstałe przed 1989 rokiem cechują się lepszą dostępnością do wybranych usług niż nowsze. Najbardziej różnicującym osiedla kryterium było wyposażenie osiedla w zieleń wewnętrzną. Natomiast dostępność do placówek i terenów zieleni była poza dwoma osiedlami dobra bądź bardzo dobra. Jest to dowód na to, jak istotne jest prowadzenie analiz dotyczących wyposażenia osiedli w zieleń wewnętrzną. Wysokie wskaźniki terenów biologicznie czynnych (TBC), jakie zostały określone w nowo uchwalonych planach miejscowych, mogą być wskazówką pozytywnych zmian, choć nie można mówić jeszcze o trendzie. Mogą jednak świadczyć o rosnącej świadomości na temat roli zieleni w utrzymaniu zdrowia i dobrostanu mieszkańców, a doświadczenia wyniesione z pandemii dodatkowo wzmocnią ten proces.

EN

During the lockdown period, the quality of the residential environment determined by accessibility of primary public services and green spaces became very important. In the global discussion, the concepts of chrono-urbanism, which define the optimal distance to different services per unit of time, have become widely discussed. This paper aims to assess the quality of the residential environment of selected Warsaw housing estates regarding accessibility to primary public services and green spaces in the context of the Covid-19 pandemic and the 10-minute neighbourhood concept. The study analysed 21 Warsaw housing estates in terms of accessibility to public services, commerce and green space within a 10-, 20- and 30-minute buffer. The results indicate that housing estates built before 1989 have better accessibility to selected services than newer ones. The most differentiating criterion for housing estates was the provision of internal greenery. In contrast, accessibility to facilities and green areas was, apart from the two housing estates, good or very good. This conclusion demonstrates the importance of conducting analyses on the provision of internal greenery in housing estates. The high rates of Biologically Active Areas (BAA) in the newly adopted local development plans may indicate positive change, although we cannot yet speak of a trend. However, they may suggest a growing awareness of the role of green spaces in maintaining the health and well-being of residents, and the lessons learned from the pandemic will further reinforce this process.

Słowa kluczowe

PL

Covid-19; lockdown; 15-minutowe miasto; 10-minutowe sąsiedztwo; chronourbanizm; wewnętrzne tereny zieleni; zewnętrzne tereny zieleni; usługi podstawowe; usługi publiczne; usługi społeczne; usługi handlu; usługi zieleni; dostępność architektoniczna; wielorodzinne osiedle mieszkaniowe; plany miejscowe; jakość środowiska zamieszkania

EN

Covid-19; lockdown; 15-minute city; 10-minute neighbourhood; chrono-urbanism; internal green spaces; external green spaces; primary services; public services; social services; retail services; green services; accessibility; multifamily residential building; local plans; quality of the living environment

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 45
• Strony: 19--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Bartoszczuk Wojciech

• Wydział Geodezji i Kartografii, Politechnika Warszawska

autor

Cieśla Agnieszka

• Wydział Geodezji i Kartografii, Politechnika Warszawska

autor

Rędzińska Katarzyna

• Wydział Geodezji i Kartografii, Politechnika Warszawska

Bibliografia

• [1] Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących.
• [2] Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw.
• [3] Chmielewski, J.M. 2001. Teoria urbanistyki: w projektowaniu i planowaniu miast, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• [4] Davies, C., Sanesi, G. 2022. COVID-19 and the importance of urban green spaces. Urban Forestry & Urban Greening, 74, 127654.
• [5] Fogel, P., Szulczewska, B., Kiczyńska, A., Fic, M., Lewiński, S. 2018. Atlas ekofizjograficzny Miasta st. Warszawy. Warszawa.
• [6] Gower, A., Grodach, C. 2022. Planning Innovation or City Branding? Exploring How Cities Operationalise the 20-Minute Neighbourhood Concept. Urban Policy and Research, 40, 36-52.
• [7] Jeżak, J., Nejman, M. W.M., Wierzchowski, M. 2011. Wielokryterialna analiza dziewiętnastu osiedli zabudowy blokowej położonych na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Kraków: Instytut Rozwoju Miast.
• [8] Labib, S., Browning, M.H., Rigolon, A., Helbich, M., James, P. 2022. Nature’s contributions in coping with a pandemic in the 21st century: A narrative review of evidence during COVID-19. Science of The Total Environment, 155095.
• [9] Logan, T.M., Hobbs, M.H., Conrow, L.C., Reid, N.L., Young, R.A., Anderson, M.J. 2022. The x-minute city: Measuring the 10, 15, 20-minute city and an evaluation of its use for sustainable urban design. Cities, 131.
• [10] Marques, B., Mcintosh, J., Muthuveerappan, C., Herman, K. 2022. The importance of outdoor spaces during the COVID-19 lockdown in Aotearoa—New Zealand. Sustainability, 14, 7308.
• [11] Mironowicz, I. 2016. Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia. Wrocław: Fundacja Dom Pokoju.
• [12] Moreno, C., Allam, Z., Chabaud, D., Gall, C., Pratlong, F. 2021. Introducing the “15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities. Smart Cities, 4, 93-111.
• [13] Noworol, A., Kopycinski, P., Halat, P., Salamon, J., Holuj, A. 2022. The 15-Minute City-The Geographical Proximity of Services in Krakow. Sustainability, 14.
• [14] O’ Gorman, S. D.-R., Rebecca 2021. 20 Minute Neighbourhoods in a Scottish Context; Climate Exchange Scotland. Edinburgh, UK: Centre of Expertise Connecting Climate Change and Policy.
• [15] Portal mapowy m.st. Warszawy https://mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=mapa [dostęp: 04.11.2022].
• [16] Schneider-Skalska, G. 2004. Kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego. Wybrane zagadnienia. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 49, 36-47.
• [17] Spano, G., D’este, M., Giannico, V., Elia, M., Cassibba, R., Lafortezza, R., Sanesi, G. 2021. Association between indoor-outdoor green features and psychological health during the COVID-19 lockdown in Italy: A cross-sectional nationwide study. Urban forestry & urban greening, 62, 127156.
• [18] Szulczewska, B. 2015. Osiedle mieszkaniowe w strukturze przyrodniczej miasta, Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• [19] Szulczewska, B., Giedych, R., Borowski, J., Kuchcik, M., Sikorski, P., Mazurkiewicz, A., Stańczyk, T. 2014. How much green is needed for a vital neighbourhood? In search for empirical evidence. Land Use Policy, 38, 330-345.
• [20] Szulczewska, B., Jabłońska-Adamczyk, J., Cieszewska, A., Giedych, R. & Janus, A. 2016. Potencjał do kształtowania zielonej infrastruktury w Warszawie. Warszawa: SGGW Katedra Architektury Krajobrazu.
• [21] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy wraz z późniejszymi zmianami, https://architektura.um.warszawa.pl/-/studium-uwarunkowan-i-kierunkow-zagospodarowania-przestrzennego-warszawy data dostępu: 12 czerwca 2023
• [22] Zelewski, D. 2019. Standardy urbanistyczne według specustawy mieszkaniowej w ujęciu teoretycznym, historycznym i funkcjonalnym. W: Szlachetko, J. (ed.) Specustawa mieszkaniowa a samodzielność planistyczna gminy: dylematy prawników i urbanistów. Gdańsk: Instytut Metropolitalny.
• [23] Żylski, T. 2019. Osiedla Warszawy. Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego m.st. Warszawy, Warszawa.

Uwagi

Praca badawcza została wsparta w ramach grantu IDUB against COVID-19 nr 504/04496/1060 /45.01002, Politechniki Warszawskiej: „Innowacyjne rozwiązania przestrzenne minimalizujące negatywne skutki pandemii COVID-19 w warunkach ograniczonej mobilności społecznej”.

This research work was supported by IDUB against COVID-19 grant no. 504/04496/1060 /45.01002, Warsaw University of Technology: “Innovative spatial solutions to minimise the negative effects of the COVID-19 pandemic under conditions of limited social mobility”.

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).