Wykorzystanie okrzemek (bacillariophyta) do oceny jakości wód rzeki Białej Tarnowskiej

• Autorzy: Noga T. , Stanek-Tarkowska J. , Pajączek A. , Peszek Ł. , Kochman-Kędziora N. , Irlik E.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/1973

Warianty tytułu

EN

The use of diatoms (bacillariophyta) to assess water quality of Biała Tarnowska River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rzeka Biała Tarnowska jest prawobrzeżnym dopływem Dunajca. Wypływa z Beskidu Niskiego, płynie na granicy Pogórza Rożnowskiego i Ciężkowickiego, następnie uchodzi do Dunajca na terenie Niziny Nadwiślańskiej. Celem niniejszej pracy było zbadanie różnorodności okrzemek na poszczególnych stanowiskach oraz próba oceny zanieczyszczenia rzeki z wykorzystaniem okrzemek jako wskaźników jakości wód. Wody rzeki Biała Tarnowska charakteryzowały się odczynem zasadowym lub zbliżonym do obojętnego. Wartości stężeń azotanów wskazywały na II klasę jakości, jedynie na ostatnim stanowisku (5) mieściły się w normach odpowiadających I klasie. Na stanowiskach wyznaczonych wzdłuż biegu rzeki zidentyfikowano łącznie 205 taksonów okrzemek. Najbogatszymi w gatunki rodzajami były: Nitzschia (29), Navicula (21) oraz Gomphonema (15). Najczęściej występującym dominantem było Achnanthidium pyrenaicum (Hust.) Kobayasi. Bardzo liczne populacje tworzyła także Navicula lanceolata (Agardh) Kütz., w dolnym biegu rzeki, na dwóch ostatnich stanowiskach. Celem określenia statusu ekologicznego rzeki Białej Tarnowskiej wykonano analizę struktury zbiorowisk okrzemek. Wyniki analiz przedstawiono za pomocą wybranych indeksów okrzemkowych. Według indeksu IPS Biała Tarnowska posiada dobry status ekologiczny (II klasa) na większości badanych stanowisk. Wartości wskaźnika TDI przedstawiały się najgorzej w klasyfikacji i wskazywały najczęściej na wody słabej i złej jakości (IV i V klasa) zwłaszcza w środkowym i dolnym biegu.

EN

The Biała Tarnowska River is a right-bank tributary of Dunajec. It flows from the Low Beskid Mountains, flowing on the border of Ciężkowickie and Rożnowskie foothills and then flows into the Dunajec on the territory of Vistula Lowland (Nizina Nadwiślańska). The aim of this work was to investigate the diatoms diversity at the individual sites and attempt to evaluate pollution of the river with the use diatoms as water quality indicators. The waters of Biała Tarnowska River were characterized by alkaline or circumneutral pH. Values of nitrates concentration indicated II water quality class, only at the last site (5) corresponded to the standards for the I class. At the studied sites located along river course 205 diatom taxa were identified. The riches in species were genera: Nitzschia (29), Navicula (21) and Gomphonema (15). The most popular dominant was Achnanthidium pyrenaicum (Hust.) Kobayasi. Very numerous communities were created by Navicula lanceolata (Agardh) Kütz, at the lower current of river, on two last sites. In order to determine the ecological status of Biała Tarnowska River the analysis of the diatom assemblages structure was performed. The results of the analysis were shown by the selected diatomaceous indices. According to IPS index Biała Tarnowska has a good ecological status (II class) at the most of study sites. Values of TDI index were the worst and indicated poor and bad water quality (IV and V class) especially in middle and lower current.

Słowa kluczowe

PL

okrzemki; różnorodność; indeksy IPS; GDI; TDI

EN

diatoms; diversity; indices IPS; GDI; TDI

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 42
• Strony: 17--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys.

Twórcy

autor

Noga T.

• Katedra Biologicznych Podstaw Rolnictwa i Edukacji Środowiskowej, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 8B, 35-601 Rzeszów

autor

Stanek-Tarkowska J.

• Katedra Gleboznawstwa Chemii Środowiska i Hydrologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 8B, 35-601 Rzeszów

autor

Pajączek A.

• Katedra Gleboznawstwa Chemii Środowiska i Hydrologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 8B, 35-601 Rzeszów

autor

Peszek Ł.

• Katedra Agroekologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 8B, 35-601 Rzeszów

autor

Kochman-Kędziora N.

• Katedra Agroekologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 8B, 35-601 Rzeszów

autor

Irlik E.

• Katedra Biologicznych Podstaw Rolnictwa i Edukacji Środowiskowej, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 8B, 35-601 Rzeszów,

Bibliografia

• 1. Blanco S., Ector L. 2009. Distribution, ecology and nuisance effects of the freshwater invasive diatom Didymosphenia geminata (Lyngbye) M. Schmidt: a literature review. Nova Hedwigia 88(3-4), 347–422.
• 2. CEMAGREF 1982. Etude de Méthodes Biologiques Quantitatives d’Appreciation de la Qualité des Eaux. Rapport Q.E. Lyon-A.F.B. Rhône- Mediterrannée-Corse.
• 3. Coste M., Ayphassorho H. 1991. Étude de la qualité des eaux du Bassin Artois–Picardie a l`aide des communautés de diatomées benthiques (Application des indices diatomiques). Raport Cemagref. Bordeaux – Agence de l`Eau Artois–Picardie, Douai, 277 p.
• 4. Dumnicka, E., Jelonek, M., Kwandrans, J., Wojtal, A.Z., Żurek, R. 2006. Ichtiofauna and ecological status of the waters of the Vistula, Raba, Dunajec and Wisloka. Institute of Nature Conservation, Polish Academy of Science, Kraków, 1–220.
• 5. Figiel S., Motak M., Nowicki W., Swajdo J. 2003. Beskidy: Wyspowy, Sądecki i Niski. Wydawnictwo Dookoła Polski, Warszawa.
• 6. Hofmann G. 1994. Aufwuchs-Diatomeen in Seen und ihre Eignung als Indikatoren der Trophie. Bibliotheca Diatomologica 30. J. Cramer, Berlin – Stuttgart.
• 7. Hofmann G., Werum M., Lange-Bertalot H. 2011. Diatomeen im Süβwasser – Benthos vom Mitteleuropa. Bestimmungsflora Kieselalgen für die ökologische Praxis. Űber 700 der häugfisten Arten und ihre Ökologie. [In:] H. Lange–Bertalot (ed.), A.R.G. Gantner Verlag K.G., 1–908.
• 8. Kawecka B. 2012. Diatom diversity in streams of the Tatra National Park (Poland) as indicator of environmental conditions. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 213 p.
• 9. Kawecka B., Eloranta P.V. 1994. Zarys ekologii glonów wód słodkich i środowisk lądowych. PWN, Warszawa.
• 10. Kawecka, B., Kwandrans, J. 2000. Diversity of flora and fauna in the rivers of Cracowian Province–Southern Poland in water quality context. 3. Benthic Cyanobacteria and algae communities. Acta Hydrobiol. 42(3-4), 145–173.
• 11. Kelly M.G., Whitton B.A. 1995. The Trophic Diatom Index: a new index for monitoring eutrophication in rivers. Journal of Applied Phycology, 7, 433–444.
• 12. Kelly M.G., Adams C., Graves A.C., Jamieson J., Krokowski J., Lycett E.B., Murray-Bligh J., Pritchard S., Wilkins C. 2001. The Trophic Diatom Index: A User’s Manual. Revised Edition. Environment Agency, Bristol, BS32 4UD, 1–74.
• 13. Krammer K., Lange-Bertalot H. 1986–1991. Bacillariophyceae. 1–4. [In:] Ettl H., J. Gerloff, H. Heyning., D. Mollenhauer (red.), Süsswasserflora von Mitteleuropa 2(1–4). G. Fischer Verlag, Stuttgart – New York – Jena.
• 14. Krammer K. 2000. The genus Pinnularia. [W:] H. Lange-Bertalot (red.) Diatoms of Europe. Vol. 1. A. R. G. Gantner Verlag K. G., 1–703.
• 15. Kwandrans J., Eloranta P., Kawecka B., Wojtan K. 1998. Use of benthic diatom communities to evaluate water quality in rivers of southern Poland. J. Appl. Phycol. 10, 193–201.
• 16. Lange-Bertalot H. 2001. Diatoms of the European inland waters and comparable habitats. Navicula sensu stricto, 10 Genera separated from Navicula sensu lato, Frustulia. [In:] Diatoms of Europe 2 (ed.) H. Lange-Bertalot, A.R.G. Gartner Verlag. K.G., Vaduz, 526 p.
• 17. Lange-Bertalot H., Steindorf A. 1996. Rote liste der limnischen Kieselalgen (Bacillariophyceae) Deutschlands. Schrittenreihe für Vegetationskunde 28: 633–677.
• 18. Lecointe C., Coste M., Prygiel J. 1993. OMNIDIA: software for taxonomy, calculation of diatom indices and inventories management. Hydrobiol. 269/270, 509–513.
• 19. Noga T., Stanek-Tarkowska J., Irlik E., Soliwoda K., Peszek Ł. 2012a. Nowe stanowiska Didymosphenia geminata w Ropie i Białej Tarnowskiej (Polska Południowa). Inżynieria Ekologiczna 30, 257–265.
• 20. Noga T., Stanek-Tarkowska J., Kocielska-Streb M., Ligęzka R., Kloc U., Peszek Ł. 2012b. Endangered and rare species of diatoms in running and standing waters on the territory of Rzeszów and the surrounding area [In:] Practical Applications of Environmental Research. Nauka dla Gospodarki. nr 3/2012, J. Kostecka, J. Kaniuczak (ed.), 331–340.
• 21. Noga T., Stanek-Tarkowska J., Peszek Ł., Pajączek A., Kowalska S. 2013a. Use of diatoms to asses water quality of anthropogenically modified Matysówka stream. Journal of Ecological Engineering 14(2), 1–11.
• 22. Noga T., Stanek-Tarkowska, Pajączek A., Peszek Ł., Kochman N. 2013b. Ecological characteristics the diatoms of river Wisłok using their role of indicators for assessing water quality. Journal of Ecological Engeneering 14(3), 18–27.
• 23. Noga T., Stanek-Tarkowska J., Kochman N., Peszek Ł., Pajączek A., Woźniak K. 2013c. Application of diatoms to assess the quality of the waters of the Baryczka stream, left-side tributary of the river San. Journal of Ecological Engineering 14(4), 8–23.
• 24. Noga T., Kochman N., Peszek Ł., Stanek-Tarkowska J., Pajączek A. 2014a. Diatoms (Bacillariophyceae) in rivers and streams and on cultivated soils of the Podkarpacie Region in the years 2007–2011. Journal of Ecological Engineering 15(1), 6–25.
• 25. Noga T., Stanek-Tarkowska, Pajączek A., Kochman N., Peszek Ł. 2014b. Ecological assessment of the San River water quality on the area of the San Valley Landscape Park. Journal of Ecological Engineering 15(4), 12–22.
• 26. Prygiel J. 2002. Mangement of the diatom monitoring network in France. J. Appl. Phycol. 14, 19–26.
• 27. Prygiel J., Coste M. 1993. The assessment of water quality in the Artois–Picardie water basin (France) by the use of diatom indices. Hydrobiologia, 269/270, 343–349.
• 28. Rakowska B. 2001. Studium różnorodności okrzemek ekosystemów wodnych Polski niżowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 1–77.
• 29. Rakowska B. 2003. Okrzemki – organizmy, które odniosły sukces. Kosmos, 52(2–3), 307–314.
• 30. Rakowska B., Szczepocka E. 2011. Demonstration of the Bzura River restoration using diatom indices. Biologia 66(3), 411–417.
• 31. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004. W sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. (Dz. U. Nr 32, poz. 284).
• 32. Siemińska J., Bąk M., Dziedzic J., Gąbka M., Gregorowicz P., Mrozińska T., Pełechaty M., Owsiany P. M., Pliński M., Witkowski A. 2006. Red list of the algae in Poland – Czerwona lista glonów w Polsce. [In:] Z. Mirek i in. (red.) Red list of plants and fungi in Poland – Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Polish Academy of Sciences, Kraków, 35–52.
• 33. Van Dam H., Martens A., Sinkeldam J. 1994. A coded checklist and ekological indicator values of freshwater diatoms from the Netherlands. Netherlands Journal of Aquatic Ecology, 28, 117–133.
• 34. Wasylik K. 1971. Zbiorowiska glonów Czarnego Dunajca i niektórych jego dopływów– Algal communities in the Czarny Dunajec River (Southern Poland) and in some of its affluents. Fragm. Flor. Geobot., 15, 257–354.
• 35. WIOŚ – Kraków 2009. Raport o stanie środowiska w Województwie Małopolskim.
• 36. Whitton B.A., Rott E. (ed.) 1996. Use of Algae for Monitoring Rivers II. Institut für Botanik, Universität Innsbruck, 196 p.
• 37. Whitton B.A., Ellwood N.T., Kawecka B. 2009. Biology of the freshwater diatom Didymosphenia: a review. Hydrobiol. 630, 1–37.
• 38. Żelazowski E., Magiera M., Kawecka B., Kwandrans J., Kotowicz J. 2004. Use of algae for monitoring rivers in Poland – in the light of a New law for enviromental protection. Oceanogical an Hydrobiological Studies, 33(4), 27–39.