Występowanie i geneza WWA w wodach podziemnych obszaru Natura 2000 Cieszyńskie Źródła Tufowe oraz ochrona tych wód przed zanieczyszczeniem

• Autorzy: Różkowski Jacek , Ślósarczyk Kinga , Jakóbczyk-Karpierz Sabina , Rubin Hanna

Identyfikatory

DOI

10.7306/2020.12

Warianty tytułu

EN

Occurrence, sources of PAHs, and groundwater protection against pollution in the Cieszyńskie Źródła Tufowe Natura 2000 area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper deals with the problem of groundwater pollution with polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in the "Cieszyńskie Žrádla Tufowe” Natura 2000 area. The concentration of 16 PAHs was measured with the use of the GC-MS method in seven water samples collected from the area of four enclaves belonging to the nature reserve. The results of analyses were compared with both the hydrogeochemical background and the limit value of PAHs concentration in drinking water, defined in the Regulation of the Minister for Health. Additionally, in order to determine the origin of contamination, PAH ratios for selected compounds were calculated. The paper also highlights the importance of the PAHs monitoring in groundwater.

Słowa kluczowe

PL

wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne; WWA; ochrona wód podziemnych; Cieszyńskie Źódła Tufowe

EN

polycyclic aromatic hydrocarbons; PAH; groundwater protection; Cieszyńskie Źódła Tufowe

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 68, nr 4
• Strony: 249--255
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Różkowski Jacek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Ślósarczyk Kinga

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Jakóbczyk-Karpierz Sabina

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Rubin Hanna

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. ALAM M.J., YUAN D., JIANG Y.J., SUN Y., XU X. 2014 - Sources and transports of polycyclic aromatic hydrocarbons in the Nanshan Underground River, China. Environ. Earth Scien., 71: 1967-1976.
• 2. BĄBELEK T., CIĘŻKOWSKI W., GROCHMALICKA-MIKOŁAJCZYK J. 1986 - Rozkład zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w wodach podziemnych uzdrowisk sudeckich. Pr. Nauk. Inst. Geotech. Polit. Wrocł., 49: 189-192.
• 3. BĄBELEK T., CIĘŻKOWSKI W., GROCHMALICKA-MIKOŁAJCZYK J. 1989 - Wstępne wartości rozkładu stężeń wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w zwykłych wodach podziemnych Sudetów. Pr. Nauk. Inst. Geotech. Polit. Wroc., 58: 403-407.
• 4. CIĘŻKOWSKI W., BERBEĆ M. 2003 - Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) w wodach leczniczych Polski. [W:] Współczesne Problemy Hydrogeologii, 3-5.09.2003 r., Gdańsk, t. XI, cz. 2: 81-86.
• 5. GROCHMALICKA-MIKOŁAJCZYK J., CIĘŻKOWSKI W., BĄBELEK T. 1985 - Analiza wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w wodach leczniczych Sudetów. [W:] Aktualne Problemy Hydrogeologii, 28-30.05.1985 r., Kraków-Karniowice, 3: 423-429.
• 6. HERBICH P., ĆWIERTNIEWSKA Z., CZEBRESZUK J., FERT M., GEJ K., MORDZONEK G., NIDENTAL M., PRZYTUŁA E., WĘGLARZ D., WOŹNICKA M. 2008 - Wskazania metodyczne do opracowania warstw informacyjnych bazy danych GIS Mapy Hydrogeologicznej Polski 1:50 000 Pierwszy Poziom Wodonośny - wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód. Państw. Inst. Geol. - PIB.
• 7. KARCHER W. 1988 - Spectral atlas of polycyclic aromatic compounds - 2. Kluwer Academic Publ., Brussels and Luxemburg.
• 8. KONDRACKI J. 2002 - Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• 9. KRUCZAŁA A. (red.) 2000 - Atlas klimatu województwa śląskiego. Inst. Meteor. Gosp. Wod., Katowice.
• 10. LUO X., MAI B., YANG Q., FU J., SHENG G., WANG Z. 2004 - Polycyclic aromatic hydrocarbon and organochlorinated pesticides in water column from Pearl River and Marco harbor in the Pearl River. Marin Poll. Bull., 488: 1102-1115.
• 11. MOLENDA T., NEJFELD P. 2012 - Ekspertyza hydrologiczna na potrzeby sporządzania planu zadań ochronnych dla Specjalnego Obszaru Ochrony Natura 2000 Cieszyńskie Źródła Tufowe. Pracownia Ekspertyz Środowiskowych DENDRUS, Żywiec.
• 12. NÁDUDVARI Á., FABIAŃSKA M.J. 2015 - Coal-related sources of organic contamination in sediments and water from the Bierawka River (Poland). Intern. J. Coal Geol., 152: 94-109.
• 13. REGIONALNA Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach (RDOŚ), 2014 - Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Cieszyńskie Źródła Tufowe PLH240001, Katowice.
• 14. REYMAN W. 2000 - Zagrożenie wrocławskiego ujęcia infiltracyjnego przez WWA. PZiTS, 13 (1): 30-35.
• 15. ROJEK A., KUCZYŃSKA A., PISKOREK K. 2018 - Interpretacja wyników monitoringu operacyjnego, ocena stanu chemicznego oraz przygotowanie opracowania o stanie chemicznym jednolitych części wód podziemnych zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu według danych z 2017 r. Zadanie nr 6. ETAP VI. Monitoring stanu chemicznego oraz ocena stanu jednolitych części wód podziemnych w dorzeczach w latach 2015-2018, Warszawa.
• 16. ROZPORZĄDZENIE Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych. Dz.U. 2019, poz. 2148.
• 17. ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. 2017, poz. 2294.
• 18. RÓŻKOWSKI J., RUBIN H., SIWEK P., ŚLÓSARCZYK K. 2019 - Chemical composition and water quality of the Cieszyn Tufa Springs (Southern Poland). Geochemical conditions and anthropogenic hazards. 19th International Multidisciplinary Scientific Geoconference SGEM 2019, Conf. Proc., 19 (1.2): 105-112.
• 19. SIWEK P., RÓŻKOWSKI J. 2013 - Baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000. Pierwszy poziom wodonośny - wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód, arkusz Cieszyn (1010). Państw. Inst. Geol.
• 20. SIWEK P., WITKOWSKI A. 2013 - Baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000. Pierwszy poziom wodonośny - wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód, arkusz Skoczów (1011). Państw. Inst. Geol.
• 21. SOŁTYSIAK M., DĄBROWSKA D., MAZUR P., ŚWINIAŃSKI T. 2018 - The importance of groundwater monitoring in the vicinity of roads on the example of the Wojnicz bypass (southern Poland). 18th International Multidisciplinary Scientific Geoconf. sGeM 2018, Conf. Proc., 18 (1.2): 691-698.
• 22. TYC A., JONDERKO T. 2017 - Współczesne depozycje martwic wapiennych na Pogórzu Cieszyńskim w granicach powiatu cieszyńskiego. Przyrodnik Ustroński, Geologia, 16: 207-217.
• 23. WIOŚ, 2018 - Szesnasta roczna ocena jakości powietrza w województwie śląskim, obejmująca 2017 rok. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Katowice.
• 24. www.natura2000.gdos.gov.pl
• 25. www.powietrze.gios.gov.pl/pjp/archives/downloadFile/262

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).