Zmiany dynamicznych modułów sprężystości pokładu węgla przed frontem ściany

• Autorzy: Wojtecki Ł. , Dzik G. , Mirek A.

Warianty tytułu

EN

Changes of the dynamie elastic modules of the coal seam ahead the longwall face

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie modułów sprężystości można określić skłonność pokładu do tąpań (Goszcz i Dworak 1982, Dubiński i Konopko 2000). Moduły sprężystości można wyznaczyć in situ badaniami sejsmicznymi np. metodą profilowania. W wydrążonej w pokładzie 510 pochylni zostały przeprowadzone cykliczne badania sejsmiczne metodą profilowania podczas zbliżania się do niej frontu ściany zawałowej w tym samym pokładzie. Badania umożliwiły określenie zmian modułów sprężystości pokładu węgla. Podczas zbliżania się frontu ściany pokład zachowywał się w coraz większym stopniu sprężyście, co oznaczało wzrost jego skłonności do tąpań. Odległość, przy której wartości modułów sprężystości pokładu węgla uległy znaczącej zmianie została jednoznacznie określona. W oparciu m.in. o przeprowadzone badania podjęto adekwatne środki profilaktyczne. Uzyskane wyniki mogą okazać się użyteczne przy projektowaniu stref szczególnego zagrożenia tąpaniami w podobnych warunkach geologiczno-górniczych.

EN

The predisposition of the coal seam to burst can be estimated with the use of elastic modules (Goszcz i Dworak 1982, Dubiński i Konopko 2000). It is possible to determine the elastic modules in situ with the use of seismic investigations, for example with the seismic profiling method. Cyclic seismic profilings have been performed in the inclined drift, drilled in the coal seam no. 510, during the approach of face of longwall with caving in the same coal seam. The investigations made it possible to determine the changes of the coal seam elastic modules. While the longwall was approaching, the coal seam showed increasingly elastic properties which signalized an increase of its tendency to burst. The distance when the values of the coal seam elastic modules changed significantly was clearly distinguished. On the basis of the performed investigations adequate preventive measures were applied. These results should be useful in designing zones of the enhanced rockburst hazard in similar geological and mining conditions.

Słowa kluczowe

PL

moduły sprężystości; profilowanie sejsmiczne; ciśnienie eksploatacyjne

EN

elastic modules; seismic profiling; exploitation pressure

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 72, nr 1
• Strony: 57--62
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., tab., rys., wykr.

Twórcy

autor

Wojtecki Ł.

• Kompania Węglowa S.A., Katowice

autor

Dzik G.

• Instytut Technik Innowacyjnych EMAG, Katowice

autor

Mirek A.

• Instytut Technik Innowacyjnych EMAG, Katowice

Bibliografia

• 1. Chudek M.: Mechanika górotworu z podstawami zarządzania ochroną środowiska w obszarach górniczych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010.
• 2. Dubiński J.: Metody sejsmiki górniczej, w: Poradnik Geofizyka Górniczego, Biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej, Kraków 1996, t. 3, s. 13-126.
• 3. Dubiński J.: Sejsmiczna metoda wyprzedzającej oceny zagrożenia wstrząsami górniczymi w kopalniach węgla kamiennego, Prace Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice 1989, 32-37.
• 4. Dubiński J., Konopko W.: Tąpania. Ocena, prognozowanie, zwalczanie, Główny Instytut Górnictwa, Katowice 2000, 198-266.
• 5. Goszcz A., Dworak J.: Określenie skłonności węgla do tąpań na podstawie analizy tektonofizycznej oraz pomiarów parametrów sprężystych pokładu metodą sejsmiczną w wyrobiskach górniczych kopalń. „Archiwum Górnictwa", 1982, Nr 1-2.
• 6. Goszcz A.: Dynamiczne moduły sprężystości pokładu węgla jako miernik jego skłonności do tąpań, Publs. Inst. Geoph. Pol. Ac. Sc. z. M-6 (176), 1985.
• 7. Majcherczyk T., Szaszenko A., Sdwiżkowa E.: Podstawy geomechaniki. Wydawnictwa AGH, Kraków 2006, s. 203-218.
• 8. Marcak H., Zuberek W. M.: Geofizyka górnicza, Śląskie Wydawnictwo Techniczne. Katowice 1994, s 22-23.
• 9. Oset K., Chmielarz S., Augustyniak A.: Nowe rozwiązania w dziedzinie mobilnej aparatury sejsmicznej - PASAT M, „Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa", 2010, Nr 8, s. 18-29.
• 10. Plewa M., Plewa S.: Petrofizyka, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa 1992.
• 11. Sałustowicz A.: Zarys mechaniki górotworu, Wydawnictwo „Śląsk", Katowice 1968, s. 105-111.
• 12. Szreder Z., Pilecki Z., Kłosiński J.: Efektywność rozpoznania oddziaływania krawędzi eksploatacyjnych metodami profilowania tłumienia oraz prędkości fali sejsmicznej, „Gospodarka Surowcami Mineralnymi". 2008, t. 24, z. 2/3, 215-226.
• 13. Wojtecki Ł., Dzik G.: Profilowanie sejsmiczne ociosów chodników węglowych w wersji kinematycznej i tłumieniowej, „Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa", 2012, Nr 4, s. 29-37.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.