Powojenne działania urbanistyczne w Kołobrzegu i ich wpływ na współczesne kształtowanie miasta

• Autorzy: Brechelke Adrianna

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2022.10.4

Warianty tytułu

EN

Post-war urban development in Kołobrzeg and its impact on the contemporary shape of the city

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Powojenna odbudowa Kołobrzegu, zniszczonego w wyniku działań wojennych w ok. 90%, odbywała się w trzech etapach - spontanicznej odbudowy, modernistyczną i w nurcie retrowersji. Różniły się założeniami, przyjętymi rozwiązaniami formalnymi i podejściem do dziedzictwa architektonicznego. Działania skupiały się początkowo na odbudowie portu dla zbudowania podstaw gospodarczych, a w kolejnej fazie prace przebiegały dwubiegunowo, koncentrując się na uzdrowisku i śródmieściu. Odbudowa starego miasta w nurcie retrowersji w połowie lat 80 XX w. wprowadziła zupełnie nową zabudowę odwołującą się do historycznych gabarytów. Decyzje urbanistyczne podejmowane w procesie wieloetapowej odbudowy wpłynęły na powstanie nowych zagrożeń w mieście, na które nakładają się wyzwania współczesności. Są to przede wszystkim postępująca ekspansja terytorialna oraz monofunkcyjność poszczególnych węzłów strukturalnej sieci Kołobrzegu.

EN

The post-war reconstruction of Kolobrzeg, which had been destroyed by around 90% as a result of the war effort, took place in three stages - spontaneous reconstruction, modernist reconstruction and in the retroversion style. The assumptions, formal solutions adopted and the approach to the architectural heritage were different. Activities focused initially on the reconstruction of the harbour to build an economic foundation, and in the next phase work proceeded in a bipolar manner, concentrating on the health resort and the downtown area. The reconstruction of the old town in the mid-1980s introduced completely new buildings referring to the historical dimensions. The urban planning decisions taken in the process of multi-phase reconstruction created new threats to the city, which are combined with the challenges of the present day. These are above all the progressive territorial expansion and the mono-functionality of the individual nodes of Kolobrzeg's structural network.

Słowa kluczowe

PL

powojenna odbudowa; struktura sieciowa; struktura urbanistyczna; Ziemie Odzyskane; Kołobrzeg

EN

post-war reconstruction; network structure; urban structure; Regained Territories; Kołobrzeg

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 10
• Strony: 47--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys.

Twórcy

autor

Brechelke Adrianna

• Wydział Architektury, Politechnika Poznańska

• https://orcid.org/0000-0002-3921-627X

Bibliografia

• 1. Bal W. 2012, Cultural identity of seaside health resorts. An inspiring space and demanding heritage, „Przestrzeń i forma”, t. 1 (17), s. 133-152.
• 2. Baranowski A. 2019, 60 lat Kołobrzeskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, Wydawnictwo Kamera, Kołobrzeg.
• 3. Bizio K. 2018, Architektura obiektów rekreacyjnego zamieszkiwania pasa nadmorskiego Pomorza Zachodniego na przełomie XX i XXI w. Urbanizacja i komercjalizacja przestrzeni oraz ich wpływ na środowisko kulturowe i naturalne, „Środowisko mieszkaniowe”, Kraków, s. 150-163.
• 4. Bojar-Fijałkowska A. 1990, Kołobrzeg w Polsce Ludowej, Warszawa.
• 5. Bugalski Ł. 2014, Kwestia odbudowy zabytkowych zespołów staromiejskich na Ziemiach Odzyskanych, „Przegląd Zachodni”, 3 (352), s. 212-234.
• 6. Ciarkowski B. 2017, Odcienie szarości. Architekci i polityka w PRL, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• 7. Cymer A. 2019, Architektura w Polsce 1945-1989, Centrum Architektury, Warszawa.
• 8. Czapelski M. (2018), Moduły i wieżowce. Polscy architekci wobec przemian w budownictwie mieszkaniowym 1956-1970, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
• 9. Deptuła M. 2014, Przeobrażenia terenów pofortecznych na przykładzie Torunia w świetle koncepcji M.R.G. Conzena, „Acta Universitas Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 16/2014. s. 57-71.
• 10. Dziemba R. 2019, Historia Kołobrzegu po 1945 roku, wydawnictwo Kamera, Kołobrzeg.
• 11. Dziemba R. 2018, Historia Kołobrzegu dla średniozaawansowanych, Wydawnictwo Kamera, Kołobrzeg.
• 12. Fiuk P. 2017, Architektura miasta odbudowanego, Szczecin.
• 13. Gasztold T., Kroczyński H., Rybicki H. 1979, Kołobrzeg zarys dziejów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• 14. Heider R., Kierzek A., Laber W., Kotuła J. 2019, Nieco o rozwoju Kołobrzegu jako uzdrowiska - od przeszłości do teraźniejszości, „Otorynolaryngologia”, 18(3,4), s. 94-104.
• 15. Kondziela H. 1998, Założenia programowe i odbudowa Starego Miasta w Poznaniu i Kołobrzegu, „Odbudowa miast historycznych”, Elbląg.
• 16. Kroczyński H. 1971, Kołobrzeg [informator], Wydawnictwo artystyczno-graficzne RSW, Kraków.
• 17. Kroczyński H. 2018, Powojenny Kołobrzeg 1945-1950, Wydawnictwo Reda, Kołobrzeg.
• 18. Kroczyński H. 1979, Relikty nowożytnej twierdzy kołobrzeskiej we współczesnej architekturze miasta, ”Koszalińskie zeszyty muzealne”, Koszalin.
• 19. Marciniak P. 2010, Doświadczenia modernizmu : architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań.
• 20. Marciniak P. 2018, Konteksty i modernizacje : studia z dziejów architektury i urbanistyki w PRL, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.
• 21. Miedziński M. 2017, Rozwój przestrzeni turystycznej i procesów urbanizacyjnych Kołobrzegu oraz problematyka utworzenia na jego bazie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego, „Rocznik Kołobrzeski”, Wydawnictwo Reda, Kołobrzeg.
• 22. Patan J. 2011, Moje lata sześćdziesiąte, Patan Press, Kołobrzeg.
• 23. Patan J. 1999, Historia Kołobrzegu w fotografii: Kolberg: do 1945 roku, Agencja.
• 24. Rybicki H. 1965, Początki życia polskiego w Kołobrzegu „Dzieje Kołobrzegu”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• 25. Sekula B., Orlińska H. 1965, Charakterystyka rozwoju przestrzennego Kołobrzegu (1945-1965) „Dzieje Kołobrzegu. Praca zbiorowa pod redakcją Henryka Lesińskiego”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• 26. Uchwała nr 450/57 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 13 listopada 1957 r. o odbudowie miasta Kołobrzegu.
• 27. 6-letni plan rozwoju gospodarczego i budowy podstaw socjalizmu na lata 1950-1955, Dz. U. z 1950 r., nr 37, poz. 344.
• 28. Uchwała nr 12 w sprawie kontynuowania akcji rozbiórkowych w celu uzyskania cegły rozbiórkowej na pokrycie potrzeb państwowego planu inwestycyjnego obejmującego głównie odbudowę Warszawy.
• 29. Uchwała nr 450/57 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 13 listopada 1957 r. o odbudowie miasta Kołobrzegu.
• 30. Załącznik nr 1 do uchwały 450/57 KERM z dnia 13 listopada 1957 r. Plan zabezpieczenia odbudowy miasta Kołobrzegu w 1958 r.
• 31. Uchwała nr 221/58 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 1958 r. w sprawie kierunków i środków związanych z odbudową Miasta Kołobrzegu.
• Źródła internetowe
• 32. Urząd Statystyczny w Szczecinie. Gmina miejska Kołobrzeg (2020) https://szczetin.statgov.pl/vademecum/vademecum_zachodmopomorskie/portrety_gmin/powiat_kolobrzeski/gmina_miejska_kolobrzeg.pdf (dostęp: 26.05.2022).
• 33. Mapa openstreetmap https://www.openstreetmap.org/#map=17/54.17882/15.56776 (dostęp 25.05.2022).