Związek procesów wydmotwórczych z występowaniem mokradeł i torfowisk w Regionie Świętokrzyskim

• Autorzy: Jaśkowski B.

Warianty tytułu

EN

The interrelationship of dune–forming processes and the occurrence of wetlands and peatbogs in the Holy Cross Mountains Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wydmy w Regionie Świętokrzyskim były formowane, podobnie jak na innych obszarach Polski, w późnym vistulianie i przekształcane w różnych okresach holocenu. Rozmieszczenie wydm w Regionie Świętokrzyskim było warunkowane ukształtowaniem powierzchni terenu, układem sieci dolinnej, rozmieszczeniem i miąższością utworów podatnych na procesy eoliczne, głębokością występowania wód gruntowych i zwartością szaty roślinnej. Stwierdzono także zjawisko wkraczania zespołów wydmowych i towarzyszących im eolicznych piasków pokrywowych w doliny rzeczne i tamowanie przepływu, co prowadziło do powstawania zaporowych zbiorników wodnych i zabagnień, w których były akumulowane osady biogeniczne. Zjawisko to prowadziło do zmiany układu sieci rzecznej. Szczegółowa analiza daje podstawę do stwierdzenia, że zjawisko ma związek z neotektoniczną aktywnością podłoża. Wydmy wkraczały w doliny rzeczne i tamowały przepływ w miejscu przebiegu przez te doliny aktywnych transwersalnych elewacji tektonicznych. Datowanie spągu osadów biogenicznych metodą radiowęglową dowodzi, że akumulacja tych osadów rozpoczęła się w późnym vistulianie.

EN

Dunes of the Holy Cross Mts. Region were formed, like those in other regions of Poland, in the Late Vistulian and were transformed during the different Holocene periods. Numerous factors were influential in the distribution of dunes in the Holy Cross Mts. Region such as relief, drainage pattern, distribution and thickness of deposits susceptible to eolian processes, depth of groundwater level and density of plants. In a number places the phenomena of encroaching complexes dunes, eolian cover sands in river valleys and the damming up of riverflows were observed. In newly created water reservoirs and wetlands organic sediments were deposited. These phenomena crated a modification in drainage pattern. Detailed investigations have determined that the phenomena are related to neotectonic activity of a basement complex. Dunes encroachment in river valleys causing damming of flow happened to occur on lines running transverse to the tectonic elevations. In the light of radiocarbon dating the organic sediments of the water reservoirs and wetlands were formed in the Late Vistulian period.

Słowa kluczowe

PL

Region Świętokrzyski; procesy wydmotwórcze; mokradła; torfowiska; neotektonika

EN

Holy Cross Mts. Region; dune-forming processes; wetlands; peat bogs; neotectonic

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2001
• Tom: T. 1, z. spec. (3)
• Strony: 179--195
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., il.

Twórcy

autor

Jaśkowski B.

• Akademia Świętokrzyska, Instytut Geografii, ul. Świętkorzyska 15, 25-406 Kielce