Zróżnicowanie zawartości pierwiastków śladowych w węglu brunatnym złóż Polski

• Autorzy: Bojakowska I. , Lech D.

Warianty tytułu

EN

Variability of trace elements in the brown coal deposits of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W 104 próbkach z neogeńskich pokładów węgla brunatnego, pochodzących ze złóż Turów, Bełchatów, Adamów, Lubstów, Pątnów i Koźmin określono zawartość Ag, As, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, Sr, Th, Tl, U, V, Zn metodą ICP-MS oraz zawartość Hg metodą spektrometrii absorpcyjnej z zatężaniem na amalgamatorze. Średnie zawartości Ag, Cd, Hg, Sb i Tl były niższe niż 1 mg/kg, średnie zawartości As, Co, Cs, Mo, Se nie przekraczały 10,0 mg/kg, natomiast średnie zawartości Cr, Cu, Ni, Pb, Rb, V i Zn wynosiły od kilkunastu do kilkudziesięciu mg/kg; w jeszcze wyższych stężeniach były obecne Mn, Sr i Ba. Stwierdzono, że węgiel brunatny ze złoża Turów wyróżnia się względnie wysoką zawartością As, Ba, Cr, Rb, V, Zn, Co, Cs, Mo, Se, Sn, Th, Tl i U, węgiel ze złoża Bełchatów – podwyższoną zawartością Cd i Hg, a węgiel regionu konińskiego – podwyższoną zawartością Mn. Węgiel ze złoża Bełchatów i złóż regionu konińskiego charakteryzują się ponadto wyższą zawartością Sr w stosunku do węgla turoszowskiego. Węgiel ze złoża Turów jest wzbogacony trzy i więcej razy w Ba, Cr, Co, Cu, Ni, Pb, Rb, Sn, Th, V, U i Zn w porównaniu do przeciętnej zawartości tych pierwiastków w węglu brunatnym w złożach świata, węgiel z zagłębia w Bełchatowie zawiera dwa i więcej razy Cd, Co, Cr, Mn, Ni, Se, V, natomiast węgiel ze złóż regionu konińskiego dwa i więcej razy Mn i Sr.

EN

A total of 104 samples of Neogene brown coals collected from the Turów, Bełchatów, Adamów, Lubstów, Pątnów and Koźmin deposits were tested for contents of Ag, As, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, Sr, Th, Tl, U, V and Zn by ICP-MS technique. The Hg content was measured by AAS method with pre-concentration on a gold amalgamate trap. The average contents of Ag, Cd, Hg, Sb and Tl were lower than 1 mg/kg, the mean contents of As, Co, Cs, Mo, Se, did not exceed 10.0 mg/kg, while mean content of Cr, Cu, Ni, Pb, Rb, V and Zn were in range from several to tens of mg/kg. Mn, Sr and Ba were present at even higher concentrations. The studies have shown that the Turów coal deposits are characterized by relatively high contents of As, Ba, Cr, Rb, V, Zn, Co, Cs, Mo, Se, Sn, Th, Tl and U the Bełchatów coals show higher contents of Cd and Hg, while the Konin coals show an increased Mn content. Furthermore, the coals from the Bełchatów and Konin deposits are characterized by a higher content of Sr in relation to the Turów coals. In comparison to the average content of trace elements in brown coals of the world, the coals from the Turów deposits are enriched three or more times with Ba, Cr, Co, Cu, Ni, Pb, Rb, Sn, Th, V, U and Zn. The coals from the Bełchatów basin contain two or more times more Cd, Co, Cr, Mn, Ni, Se and V, and the coals from the Konin deposits contain two or more times more Mn and Sr.

Słowa kluczowe

PL

pierwiastki śladowe; węgiel brunatny; neogen; złoże Turów; Bełchatów; Adamów; Lubstów; Pątnów; Koźmin

EN

trace elements; brown coal; Neogene; Turów; Bełchatów; Adamów; Lubstów; Pątnów; Koźmin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 448 (1)
• Strony: 209--213
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., wykr.

Twórcy

autor

Bojakowska I.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-795 Warszawa

autor

Lech D.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-795 Warszawa

Bibliografia

• [1] BOUSKA V., PESEK J., 1999 — Quality parameters of lignite of the north Bohemian basin in the Czech Republic in comparison with the world average lignite. Intern. J. Coal Geol., 40: 211-235.
• [2] CIUK M., 1987 — Węgiel brunatny. W: Budowa geologiczna Polski. Złoża surowców mineralnych (red. R. Osika): 159-196. Wyd. Geol., Warszawa.
• [3] CIUK M., GRABOWSKA I., 1991 — Syntetyczny profil stratygraficzny trzeciorzędu złoża węgla brunatnego Lubstów w Lubstowie, województwo konińskie. Biul. Państw. Inst. Geol., 365: 47-72.
• [4] KASIŃSKI J. R., 2000 — Atlas geologiczny trzeciorzędowej asocjacji brunatno-węglowej w polskiej części Niecki Żytawskiej. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [5] KASIŃSKI, J.R., 2010 — Potencjał zasobowy węgla brunatnego w Polsce i możliwości jego wykorzystania. Biul. Państw. Inst. Geol., 439: 87-98.
• [6] KASIŃSKI J.R., PIWOCKI M., SWADOWSKA E., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., 2010 — Charakterystyka węgla brunatnego z miocenu Niżu Polskiego na podstawie wybranych profili. Biul. Państw. Inst. Geol., 439: 99-154.
• [7] KORTENSKI J., SOTIROV A., 2002 — Trace and major element content and distribution in Neogene lignite from the Sofia Basin, Bulgaria. Intern. J. Coal Geol., 52: 63-82.
• [8] NIEĆ M., 1996 — Złoża węgla brunatnego. W: Surowce mineralne Polski. Surowce Skalne: 291-318. Wyd. Inst. GSMiE PAN., Kraków.
• [9] NRIAGU J., 1989 — A global assessment of natural sources of atmospheric trace metals. Nature, 338: 47-49.
• [10] PALMER C., TUNCALI K., COBURN T., FINKELMAN R., 2004 — Characterization of Turkish coals: a nationwide perspective. Intern. J. Coal Geol., 60: 85-115.
• [11] PIWOCKI, M., 1992 — Zasięg i korelacja głównych grup trzeciorzędowych pokładów węgla brunatnego na platformowym obszarze Polski. Prz. Geol., 40, 1: 281-286.
• [12] QI H., HU R, ZHANG Q., 2007 — Concentration and distribution of trace elements in lignite from the Shengli Coalfield, Inner Mongolia, China: implications on origin of the associated Wulantuga Germanium Deposit. Intern. J. Coal Geol., 71: 129-152.
• [13] REN D., XU D., ZHAO F., 2004 — A preliminary study on the enrichment mechanism and occurrence of hazardous trace elements in the Tertiary lignite from the Shenbei coalfield, China. Intern. J. Coal Geol., 57: 187-196.
• [14] ZIVOTIC D., WEHNER H., CVETKOVIC O., JOVANCICEVIC B., GRZETIC I., SCHEEDER G., VIDAL A., SAJANOVIC A., ERCEGOVAC M., SIMIC V., 2008 — Petrological, organic geochemistry and geochemical characteristics of coal from the Soko mine, Serbia. Intern. J. Coal Geol., 73: 285-306.

Uwagi

PL

Artykuł w: Część 2, Samowystarczalność energetyczna Polski a krajowa baza surowcowa