Ocena mobilności i fitodostępności pierwiastków śladowych w glebach przy zastosowaniu ekstrakcji BCR

• Autorzy: Różański S.

Identyfikatory

DOI

10.2429/proc.2012.6(2)109

Warianty tytułu

EN

Assessment of trace metal mobility and phytoavailability in soils using the BCR extraction procedure

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zawartość pierwiastków śladowych w glebach waha się w szerokich granicach, a ich mobilność i dostępność uzależniona jest nie tylko od ich całkowitej zawartości, lecz również od formy, w jakiej występują. Celem niniejszej pracy było poznanie zawartości całkowitej niklu, ołowiu, cynku i miedzi w glebach użytkowanych rolniczo oraz ocena mobilności i fitodostępności tych metali na tle właściwości fizykochemicznych tych gleb. W próbkach pobranych z 3 profili glebowych (czarna ziemia i 2 profile mad rzecznych) oznaczono zawartość Pb, Ni, Zn i Cu, zgodnie z protokołem zmodyfikowanej procedury ekstrakcji sekwencyjnej BCR, uzupełnionej digestią aqua regia. Zawartość całkowita badanych metali odpowiadała w większości przypadków wartościom naturalnym, często nie przekraczając poziomu tła geochemicznego. Jedynie w przypadku jednej z badanych mad stwierdzono podwyższoną zawartość cynku i ołowiu, szczególnie w poziomie powierzchniowym, przekraczającą nieznacznie dopuszczalne normy. Najniższą fitodostępnością spośród badanych metali charakteryzowała się miedź (formy wymienne średnio na poziomie 4,73% zawartości całkowitej), a najwyższą cynk (11,49%). Najtrwalej z fazą stałą gleby związany był nikiel, którego zawartość we frakcji rezydualnej sięgała 84,46% zawartości całkowitej. Średnio połowa zawartości całkowitej ołowiu oznaczona została jako frakcja związana z tlenkami żelaza i manganu, jednocześnie w przypadku tego metalu znaczącą rolę w jego wiązaniu odgrywała materia organiczna (frakcja związana z materią organiczną - średnio 27,5%). Wyraźnie znaczącą rolę w wiązaniu wszystkich badanych metali odgrywały związki żelaza i manganu.

EN

The content of trace elements in soils varies widely and their mobility and availability depends not only on the total content but also on the form of their occurrence. The aim of this study was to determine the total content of nickel, lead, zinc and copper in soils used for agriculture, and mobility and phytoavailability assessment of these metals against a background of physical and chemical properties of these soils. In samples taken from three soil profiles (black earth and 2 alluvial soils) according to the protocol of modified BCR sequential extraction procedure supplemented with aqua regia digestion the contents of Pb, Ni, Zn and Cu were determined. The total content of analyzed metals in most cases corresponded to the natural values, often not exceeded the geochemical background level. Only in the one profile of the alluvial soils higher concentration of zinc and lead was noticed (especially in the surface horizon), slightly exceeding the legal limit. Among the studied metals the lowest phytoavailability was characterized by a copper (exchangeable forms on average 4.73% of the total), and the highest by a zinc (11.49%). Nickel was the most permanently bound with soil solid phase, and its content in the residual fraction reached 84.46% of the total. Approximately half of the total lead content was determined as a fraction bound with iron and manganese oxides, while in the case of this metal a significant role in the binding of this metal was playing organic matter (fraction bound with organic matter - an average of 27.5%). Significant role in the binding of all investigated metals was playing an iron and manganese compounds.

Słowa kluczowe

PL

nikiel; ołów; cynk; miedź; BCR; analiza sekwencyjna; gleby uprawne

EN

nickel; lead; zinc; copper; BCR; sequential extraction procedure; agricultural soils

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Proceedings of ECOpole
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 6, No. 2
• Strony: 787--792
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., tab.

Twórcy

autor

Różański S.

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, ul. Bernardyńska 6, 85-029 Bydgoszcz, tel. [phone]

Bibliografia

• [1] Hall GEM, Gauthier G, Pelchat JC, Pelchat P, Vaive JE. J Anal At Spectrom. 1996;11:787-796.
• [2] Miller WP, Martens DC, Zelazny LW. Soil Sci Soc J Amer. 1986;50:598-601.
• [3] Rauret G, López-Sánchez JF, Sahuquillo A, Rubio R, Davidson C, Ure A, Quevauviller Ph. J Environ Monit. 1999;1:57-61.
• [4] Sutherland RA, Tack FMG. Adv Environ Res. 2003;8:37-50.
• [5] Tessier A, Campbell PGC, Bisson M. Anal Chem. 1979;51(7):844-850.
• [6] IUSS Working Group WRB.: 2007, 103, FAO, Rome.
• [7] Polska Norma PN-ISO 11466: 2002.
• [8] Polskie Towarzystwo Gleboznawcze: Roczn Glebozn. 2009;60(2):5-16.
• [9] Czarnowska K, Gworek B. Roczn Glebozn. 1987;38(2):41-57.
• [10] Czarnowska K. Roczn Glebozn. 1996;47:43-50.
• [11] Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi z dnia 9 września 2002 r. DzU, Nr 165, poz. 1359.
• [12] Bacon JR, Hewitt IJ, Cooper P. Sci. Tot Environ. 2005;337:191-205.
• [13] Žemberyová M, Barteková J, Hagarová I. Talanta. 2006;70:973-978.
• [14] Alvarez JM, Lopez-Valdivia LM, Novillo J, Obrador A, Rico MI. Geoderma. 2006;132:450-463.
• [15] Tokalioğlu Ş, Kartal Ş, Birol G. Turk J Chem. 2003;27:333-346.