Nielegalny pobór gazu – ogólna charakterystyka

• Autorzy: Kułaga Paweł

Identyfikatory

DOI

10.18668/NG.2021.04.07

Warianty tytułu

EN

Illegal gas consumption – general characteristics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozliczeniom gazowym zawsze towarzyszy powstawanie nierozliczonych ilości gazu, które muszą być brane pod uwagę przez operatorów gazowniczych. Kradzieże gazu są jednym ze źródeł nierozliczonych ilości gazu w obszarze dystrybucji gazu i mogą obejmować nawet do kilku procent przychodów z dostawy gazu. Operator powinien posiadać skuteczne narzędzia do przeciwdziałania kradzieżom, zarówno poprzez ich wykrywanie, jak i przeciwdziałanie. Przedsiębiorstwa gazownicze starają się przeciwdziałać kradzieżom gazu i je wykrywać, stosując różne metody. Jedną z nich jest ciągła kontrola zużycia gazu w poszczególnych punktach poboru gazu. Operator gazowniczy może w ten sposób minimalizować straty gazu wynikające z użytkowania wadliwych gazomierzy oraz straty gazu powstałe w wyniku nieszczelności spowodowanych przez osoby trzecie. Zastosowanie technologii komunikacji bezprzewodowej w urządzeniach pomiarowych i połączenie gazomierzy w sieci komunikacyjne umożliwia monitorowanie gazomierzy i dynamiczne przesyłanie danych z urządzeń pomiarowych. Każda ingerencja osób niepowołanych w sieć gazową, instalację gazową czy też w układ pomiarowy może stwarzać zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego, a nielegalny pobór paliwa gazowego jest zabroniony i podlega egzekucji karnej. Kwestie nielegalnego pobierania gazu zostały określone w polskim prawie przede wszystkim w ustawie Prawo energetyczne oraz w rozporządzeniach: w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiębiorstwa energetyczne, w sprawie ustalenia zakresu i wysokości opłat za nielegalny pobór paliw gazowych oraz w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego. Najpowszechniej stosowanym gazomierzem do pomiaru objętości zużywanego gazu w gospodarstwach domowych jest gazomierz miechowy, który zwykle wyposażony jest w liczydło mechaniczne, ale w ostatnim czasie coraz bardziej rozpowszechnia się stosowanie liczydeł elektronicznych. W publikacji określono kilka podstawowych rodzajów ingerencji w gazomierze miechowe domowe, w tym w układ pomiaru, w układ rejestracji, poprzez oddziaływanie magnesami neodymowymi, jak również poprzez ominięcie urządzenia pomiarowego. Najpowszechniejszymi są ingerencje poprzez uszkodzenie plomb zabezpieczających i demontaż liczydła gazomierza, a następnie zmianę wskazania lub ingerencje, które powodują fałszowanie wskazań. Zwrócono uwagę, że istotnymi czynnikami w ograniczaniu nielegalnego poboru gazu w wyniku ingerencji w urządzenia pomiarowe są skuteczna kontrola poboru gazu oraz zapewnienie właściwej konstrukcji gazomierzy, w tym wyposażenie ich w liczydło elektroniczne z komunikacją zdalną.

EN

Gas billing is always accompanied by unaccounted-for gas loss (UAG) which must be taken into account by gas operators. Gas theft is one of the sources of UAG in the gas distribution area and can be as high as several percent of revenues from gas supplies. The operator should have effective tools to prevent theft, both by detecting and combatting it. Gas companies try to prevent and detect gas theft using various methods. One of them is the continuous control of gas consumption at individual gas consumption points. The gas operator can thus minimize gas losses due to the use of faulty gas meters and gas losses due to leaks caused by third parties. The use of wireless communication technology in measuring devices and the connection of gas meters in smart networks enables the monitoring of gas meters and dynamic data transfer from the measuring devices. Any unauthorized interference with the gas network, gas installation or measurement system may pose a threat to human life and health, and illegal consumption of gaseous fuel is prohibited and is subject to criminal enforcement. The issues of illegal gas consumption have been defined in Polish law, first of all in the Energy Law, and in regulations concerning inspections by energy companies, on determining the scope and amount of fees for illegal consumption of gaseous fuels, and on detailed conditions for the operation of the gas system. The most widely used gas meter for measuring the volume of gas consumed in households is the diaphragm gas meter, which is usually equipped with a mechanical index, but in recent times the use of an electronic index has become more and more popular. The publication specifies several basic types of interference with household diaphragm gas meters, including the measurement system, the index, through the interaction with neodymium magnets, as well as by bypassing the measuring device. The most common are interventions by damaging the security seals and disassembling the gas meter index, followed by a change of indication or tampering resulting in false readings. It has been pointed out that the basic factor for limiting illegal gas consumption as a result of manipulation with the measuring device is ensuring the proper construction of gas meters, including equipping the gas meters with an electronic index with remote communication.

Słowa kluczowe

PL

nierozliczone ilości gazu; nielegalny pobór gazu; kradzież gazu; gazomierz; gazomierz inteligentny

EN

unaccounted-for gas lost; illegal gas consumption; gas theft; gas meter; smart gas meter

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 77, nr 4
• Strony: 270--278
• Opis fizyczny: Bibliogr. 49 poz.

Twórcy

autor

Kułaga Paweł

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• Botev L., Johnson P., 2020. Applications of statistical process control in the management of unaccounted for gas. Journal of Natural Gas Science and Engineering, 76: 103194. DOI: 10.1016/j.jngse.2020.103194.
• Costello K.W., 2014. Lost and unaccounted-for gas: Challenges for public utility regulators. Utilities Policy, 29: 17–24. DOI:10.1016/j.jup.2014.04.003.
• Dobó Z., Kovács H., Tóth P., Palotás A.B., 2014. Investigation of natural gas theft by magnetic remanence mapping. Forensic Science International, 245: 1–6. DOI: 10.1016/j.forsciint.2014.09.020.
• Gacek Z., 2016. Ocena zgodności przyrządów pomiarowych na podstawie specyfikacji zharmonizowanych (normy EN i zalecenia OIML) oraz innych dokumentów. Nafta-Gaz, 4: 262–270. DOI: 10.18668/NG.2016.04.05.
• Gacek Z., 2021, Wpływ magnesów neodymowych na pomiar paliwa gazowego gazomierzami miechowymi. Nafta Gaz, 12: 48–56, DOI:10.18668/NG.2021.01.06.
• Gacek Z., Jaworski J., 2014. Próba wytypowania potencjalnych źródeł nielegalnego poboru gazu w sieci dystrybucyjnej gazu wśród klientów indywidualnych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 12: 463–467.
• Gacek Z., Jaworski J., 2020. Optimisation of measuring system construction in the context of high flow variability. Journal of Natural Gas Science and Engineering, 81: 103447. DOI: 10.1016/j.jngse.2020.103447.
• Gacek Z., Jaworski J., Urban Z., Wojtala J., 2006. Badania wpływu magnesów neodymowych na dokładność pomiaru gazomierzy miechowych. Praca INiG, nr zlec. 1123/GM/2006, Archiwum Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego, Kraków.
• Gacek Z., Kułaga P., Urban Z., Wojtala J., 2008. Budowa stanowiska i opracowanie metodyki badawczej w celu wykonywania ekspertyz gazomierzy miechowych pod kątem nielegalnego poboru gazu ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływania pola magnetycznego magnesów neodymowych. Praca INiG, nr zlec. 62/GM/2008, Archiwum Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego, Kraków.
• GUS, 2020. Gospodarka energetyczna i gazownictwo w Polsce w 2019 r. <https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowiskoenergia/energia/>
• Huszał A., Jaworski J., 2020. Studies of the Impact of Hydrogen on the Stability of Gaseous Mixtures of THT. Energies, 13(23): 6441. DOI:10.3390/en13236441.
• INOGATE, 2012. SEMISE Ad Hoc Expert Facility Report. Reduction of Non-technical Natural Gas Losses in Transmission Gas Pipelines System and Gas Distribution Network.
• Jarczyk D., 2007. Nierozliczone ilości gazu – Strefy dystrybucyjne – wsparcie w procesie wykrywania strat paliwa gazowego w Spółce pełniącej rolę operatora systemu dystrybucyjnego. Materiały konferencyjne „Nierozliczone ilości gazu – wyznaczanie i metody ograniczania strat”, Gdynia, 17–19.10.2007.
• Jaworski J., 2007. Pomiary dla klientów indywidualnych – nierozliczone ilości gazu – analiza i optymalizacja. Materiały konferencyjne „Nierozliczone ilości gazu – wyznaczanie i metody ograniczania strat”, Gdynia, 17–19.10.2007.
• Jaworski J., Dudek A., 2020. Study of the Effects of Changes in Gas Composition as Well as Ambient and Gas Temperature on Errors of Indications of Thermal Gas Meters. Energies 2020, 13(20): 5428. DOI: 10.3390/en13205428.
• Jaworski J., Gacek Z., 2016. Badania wpływu magnesów neodymowych na dokładność pomiaru gazomierzy miechowych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 12: 438–444. DOI: 10.15199/17.2016.12.1.
• Jaworski J., Kukulska-Zając E., Kułaga P., 2019. Wybrane zagadnienia dotyczące wpływu dodatku wodoru do gazu ziemnego na elementy systemu gazowniczego. Nafta Gaz, 10: 625–632. DOI: 10.18668/NG.2019.10.04.
• Jaworski J., Kułaga P., Blacharski T., 2020. Study of the Effect of Addition of Hydrogen to Natural Gas on Diaphragm Gas Meters. Energies, 13(11): 3006. DOI: 10.3390/en13113006.
• Kozłowski A,. 2007. Metodologia ograniczania zaniżania wskazań poboru gazu wywołanych wykorzystaniem magnesów neodymowych. Materiały konferencyjne Izby Gospodarczej Gazownictwa, Gdynia 17–19.10.2007.
• Kułaga P., 2014. Ocena zgodności gazomierzy inteligentnych w świetle wymagań dyrektywy metrologicznej. Nafta-Gaz, 6: 375–382.
• Kułaga P., Jaworski J., 2016. Wyniki badań trwałości gazomierzy miechowych uzyskiwane z zastosowaniem różnych metodyk – analiza porównawcza. Nafta-Gaz, 8: 645–650. DOI: 10.18668/NG.2016.08.09.
• Kumar V.S., Prasad J., Samikannu R., 2017. Overview, issues and prevention of energy theft in smart grids and virtual power plants in Indian context. Energy Policy, 110: 365–374. DOI: 10.1016/j.enpol.2017.08.032.
• Masood A., 2013. Pakistan’s Gas Crisis due to Gas Theft … & Unaccounted for Gas (UFG). International Journal of Renewable Energy Technology Research, 2(2): 53–58. ISSN: 2325-3924.
• Matusik J., Jaworski J., 2017. Optymalny dobór gazomierzy miechowych przez operatora systemu gazowniczego. Nafta-Gaz, 4: 274–286. DOI: 10.18668/NG.2017.04.08.
• Meshkati S., Groot J., 1993. A study of the 1991 unaccounted-for gas volume at the Southern California Gas Company. I–V. GRI-93/0l15.
• Metro P., 2007. Technical Losses in Natural Gas Transportation, Distribution, and Storage. Presentation to the Energy Agency of the Republic of Serbia. <https://pubs.naruc.org/pub.cfm?id=538EB66D-2354-D714-51CD-86E3D5DC7824> (dostęp: 14.11.2020).
• Nilsson U.R.C., 1998. A new method for finding inaccurate gas flow meters using billing data: Finding faulty meters using billing data. Flow Measurement and Instrumentation, 9: 237–242. DOI: 10.1016/S0955-5986(98)00026-0.
• Polska Spółka Gazownictwa. Nielegalny pobór gazu. <https://www.psgaz.pl/nielegalny-pobor-gazu> (dostęp: 14.11.2020).
• Ponce-Jara M.A., Ruiz E., Gil R., Sancristóbal E., Pérez-Molina C., Castro M., 2017. Smart Grid: Assessment of the past and present in developed and developing countries. Energy Strategy Reviews, 18: 38–52. DOI: 10.1016/j.esr.2017.09.011.
• Schuster T., Holewa-Rataj J., Kukulska-Zając E., 2019. Ocena jakości paliw gazowych w kontekście wprowadzania wodoru do sieci gazu ziemnego. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2: 42–46. DOI: 10.15199/17.2019.2.1.
• Shafiq M., Bin Nisar Waqas, Savino M.M., Rashid Z., Ahmad Z., 2018. Monitoring and controlling of unaccounted for gas (UFG) in distribution networks: A case study of Sui Northern Gas Pipelines Limited Pakistan. IFAC-PapersOnLine, 51(11): 253–258. DOI:10.1016/j.ifacol.2018.08.284.
• Szewczyk P., Jaworski J., 2020. Analiza wpływu dodatku wodoru do gazu ziemnego na szczelność połączeń mechanicznych wybranych elementów sieci i instalacji gazowych. Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego, 231: 1–134. DOI:10.18668/PN2020.231.
• Touhidi S., Davoudi I., 2018. Spatial Analysis Applied for Gas Theft Modelling in Tabriz City, Iran. Journal of Geoscience and Environment Protection, 6(2): 1–19. DOI: 10.4236/gep.2018.62001.
• Tyszownicka M., Jaworski J., 2012. Wybrane problemy systemu oceny zgodności i prawnej kontroli metrologicznej na przykładzie gazomierzy i przeliczników. Nafta-Gaz, 12: 1030–1035.
• Wagner-Staszewska T., Jaworski J., 2001. Wpływ temperatury otoczenia na nierozliczone ilości gazu u indywidualnych odbiorców gazu. Nafta Gaz, 11: 620–626.
• Wagner-Staszewska T., Jaworski J., Gacek Z., 2007. Wybrane problemy rozliczania zużycia gazu przez indywidualnych odbiorców. Prace Instytutu Nafty i Gazu, 144: 1–98.
• Wallace A., 2011. Tackling gas theft. <https://www.ofgem.gov.uk/ofgem-publications/39192/gas-theft-consultation-112-11.pdf> (dostęp:14.11.2020).
• Wang J., Zhang W.Y., 2013. A New Method to Prevent Stealing Gas in a Natural Gas Supply System. Petroleum Science and Technology, 31(20): 2065-2073. DOI: 10.1080/10916466.2011.561263.
• Yaacoub E., Abu-Dayya A., 2014. Automatic meter reading in the smart grid using contention based random access over the free cellular spectrum. Computer Networks, 59: 171–183. DOI: 10.1016/j.bjp.2013.10.009.
• Akty prawne i dokumenty normatywne
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/32/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku przyrządów pomiarowych (wersja przekształcona) (Dz.Urz. UE L 96 z 29 marca 2014 r.).
• PN-EN 1359:2004 Gazomierze miechowe.
• Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami gazowym (Dz.U. z 2018 r. poz. 640).
• Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiębiorstwa energetyczne (Dz.U. z 2016 r. poz. 2166).
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31 sierpnia 1998 r. w sprawie ustalenia zakresu i wysokości opłat za nielegalny pobór paliw gazowych (Dz.U. z 1998 r. nr 118, poz. 761).
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego (Dz.U. z 2010 r. nr 133, poz. 891).
• Rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla przyrządów pomiarowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 815).
• Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 1997 r. nr 54, poz. 348) z późniejszymi zmianami.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).