1,2-Dichlorobenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

• Autorzy: Soćko R. , Czerczak S.

Warianty tytułu

EN

1,2-Dichlorobenzene

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

1,2-Dichlorobenzen (orto-dichlorobenzen, o-DCB) jest bezbarwną cieczą o przyjemnym i aromatycznym zapachu, stosowaną przede wszystkim w przemyśle jako rozpuszczalnik, czynnik odtłuszczający oraz jako półprodukt w syntezie takich związków organicznych jak 3,4-dichloroaniliny, a także w syntezie herbicydów. o-DCB jest substancją czynną preparatów owadobójczych. Ponadto o-DCB stosuje się również w zakładach farbiarskich oraz jako środek dezodoryzujący powietrze – odświeżacz toalet i kontenerów zawierających śmieci. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, w wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych o-DCB został sklasyfikowany jako substancja szkodliwa (Xn) z przypisanymi zwrotami określającymi zagrożenie „działa szkodliwie po połknięciu" (R22) oraz "działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę" (R36/37/38). Ponadto o-DCB zaliczono do substancji niebezpiecznych dla środowiska z przypisanym zwrotem określającym zagrożenie "działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może wywoływać długo utrzymujące się zmiany w środowisku wodnym" (R50/53). Działanie narkotyczne i depresja ośrodkowego układu nerwowego są najczęściej występującymi objawami ostrego zatrucia o-DCB drogą pokarmową i inhalacyjną u zwierząt doświadczalnych. Ponadto u zwierząt występowały zmiany martwicze w wątrobie i w nerkach. Z danych literaturowych wynika, że o-DCB nie wywołuje działania rakotwórczego u zwierząt doświadczalnych. Związek ten nie działa embriotoksycznie i teratogennie, może jednak powodować zmiany morfologiczne plemników. Stwierdzono, na podstawie uzyskanych wyników z badań przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo na proi eukariotycznych organizmach, że o-DCB wykazuje działanie mutagenne i genotoksyczne. Podstawą wyliczenia wartości NDS było uszkadzające działanie o-DCB na wątrobę szczurów w doświadczeniu 90-dniowym. W doświadczeniu tym u zwierząt narażanych per os na o-DCB w dawce 100 mg/kg m.c./dzień (stanowiącej wartość LOAEL) obserwowano wzrost aktywności aminotransferazy alaniny i wzrost poziomu azotu mocznika we krwi. Na podstawie wartości LOAEL i po przyjęciu trzech współczynników niepewności wyliczono wartość NDS wynoszącą 90 mg/m3 i wartość NDSCh – 180 mg/m3. Ze względu na działanie drażniące związku autorzy proponują oznaczenie go literą "I". Proponowane wartości powinny skutecznie zapobiegać skutkom działania drażniącego związku i jego działaniu uszkadzającemu na wątrobę i nerki. Najczęściej spotykanymi objawami narażenia na pary i aerozol o-DCB u ludzi są: działanie drażniące na oczy, skórę, gardło i błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Związek ten może być czynnikiem białaczkotwórczym.

EN

1,2-Dichlorobenzene is a colorless to pale yellow liquid with a pleasant aromatic odor. 1,2-Dichlorobenzene is mainly used as an intermediate in the syntheses of organic compounds, such as 3,4-dichloroaniline, and in the syntheses of herbicides. It is used as an industrial solvent, a degreasing agent, a heat-exchange medium, a deodorant for garbage and sewage, an engine cleaner, and an intermediate in dye manufacture. 1,2- - Dichlorobenzene is also used as an insecticide and a fumigant for controlling peach tree borers, bark beetles, grubs, and termites. The acute toxicity of 1,2-dichlorobenzene for laboratory animals is slight to moderate by all routes of administration. The dermal LD50 for rabbits is >10000 mg/kg, and the oral LD50 for rats is 500 ÷ 2138 mg/kg. The liquid and vapour phases of 1,2-dichlorobenzene are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Injury of the liver and injury of the kidneys occur at high concentrations. 1,2-dichlorobenzene can cause severe dermatitis, headaches, dizziness, depression of central nervous system and other systemic injury. Basing on the results obtained after exposure of rats to 1,2-dichlorobenzene per os in dose of 100 mg/kg body (LOAEL) weight for 3 months, which caused injury of livers, the concentration of 90 mg of 1,2- -dichlorobenzene/m3 is proposed as a maximum exposure limit (maximum admissible concentration) with an I (irritation) notation. According to the irritant effect of 1,2-dichlorobenzene, the value of MAC(STEL) 180 mg/m3 is recommended. A maximum admissible concentration of 90 mg/m3 for 1,2-dichlorobenzene is recommended to protect against eye irritation reported in humans and liver toxicity observed in rats.

Słowa kluczowe

PL

1,2-dichlorobenzen; działanie drażniące; oczy; skóra; układ oddechowy; NDS; NDSCh

EN

1,2-dichlorobenzene; iritation; eyes; skin; respiratory tract; MAC (TWA); MAC (STEL)

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2004
• Tom: Nr 3 (41)
• Strony: 81--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Soćko R.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. ACHIH (2000) Documentation of threshold limit values. Ed. 6. Cincinnati.
• 2. ACGIH (2001) Guide to occuaptional exposure values.
• 3. Andersen K.J., Leighty E.G., Takahashi M.T. (1972) Evaluation of herbicides for possible mutagenic properties. J. Agric. Food Chem. 20, 649-656 (cyt. za Monographs… 1999).
• 4. Azouz W.M., Parke D.V., Williams R.T. (1953) The determination of catechols in urine, and formation of catechols in rabbits receiving halogenobenzenes and other compounds. Dichydroxylation in vivo. Biochem. J. 55, 146-151.
• 5. Azouz W.M., Parke D.V., Williams R.T. (1955) The metabolism of halogenobenzenes: ortho- and para-dichlorobenzenes. Biochem. J. 59, 410-415.
• 6. Cameron G.R. i in. (1937) The toxicity of certain chlorine derivatives of benzene, with special reference to o-dichlorobenzene. J. Pathol. Bacteriol. 44, 281-296 (cyt. za ACGIH 2000).
• 7. Colacci A. i in. (1990) In vivo and in vitro interaction of 1,2-dichlorobenzene with nucleic acids and proteins of mice and rats. Tumori 76, 339-344 (cyt. za Monographs… 1999).
• 8. Dyrektywa Komisji 98/98/WE z dnia 15 grudnia 1998 r. – 25 ATP do dyrektywy Rady 67/548/EWG.
• 9. Elkins H.B. (1959) The chemistry of industrial toxicology. 2nd ed., 150. New York, John and Sons (cyt. za ACGIH 2000).
• 10. Girard R. i in. (1969) Severe hemopathies and exposure to chlorinated derivatives of benzene (in relation to 7 cases). J. Med. Lyon 50, 771-773 (cyt. za ACGIH 2000).
• 11. Grant W.M. (1986) Toxicology of the eye. Cherles C. Thomas, Springfield, IL, 321-322.
• 12. Haworth S. i in. (1983) Salmonella mutagenicity test results for 250 chemicals. Environ. Mutagen. 5(1), 3-142 (cyt. za Monographs… 1999).
• 13. Hollingsworth R.L. i in. (1958) Toxicity of o-dichlorobenzene studies on animals and industrial experience. AMA Arch. Ind. Health. 17, 180-187.
• 14. Hayes W.C. i in. (1985) Teratogenic potential of inhaled dichlorobenzenes in rats and rabbits. Fund. Appl. Toxicol. 5, 190-202 (cyt. za ACGIH 2000).
• 15. HSDB (2001), (komputerowa baza danych).
• 16. Jacobs A., Blangetti M., Hellmund E. (1974) Accumulation of Noxious Chlorinated Substances from Rhine River Water in the Fatty Tissue of Rats. Vom Wasser. 43, 259-274 (cyt. za ACGIH 2000).
• 17. Kenaga E.E. (1966) Pesticide reference standards of entomological society of america. Bull. Entomol. Soc. Am. 12, 117-124 (cyt. za ACGIH 2000).
• 18. Mohtashamipur E. i in. (1987) The bone marrow clastogenicity of eight halogenated benzenes in male NMRI mice. Mutagenesis 2, 111-113 (cyt. za Monographs… 1999).
• 19. Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans (1999) Lyon, IARC 73, 223-276.
• 20. Murty R.C., Holovack M.J. (1985) Induction of sperm abnormalities in rats treated with ortho-dichlorobenzene. J. Am. Coll. Toxicol. 4, 224 (cyt. za ACGIH 2000).
• 21. NTP (1985) Toxicology and carcinogenesis studies of 1,2-dichlorobenzene. Technical Raport Series 255, National Toxicology Program (cyt. za ACGIH 2000).
• 22. Paolini M. i in. (1998) Isolation of a novel metabolizing system enriched in phase-II enzymes for short-term genotoxicity bioassays. Mutat. Res. 413, 205-217 (cyt. za Monographs… 1999).
• 23. Parke D.V., Williams R.T. (1955) The metabolism of halogenobenzenes. (a) Meta-dichlorobenzene. (b) Further observations on the metabolism of chlorobenzene. Biochem. 59, 415-422 (cyt. za ACGIH 2000).
• 24. Przeździecki Z. (1976) Biologiczne przemiany substancji toksycznych. Warszawa, PWN.
• 25. Riedel H. (1941) A few observations concerning ortho-dichlorobenzene. Arch. Gewerbepath. Gewerbehyg. 10, 546-549 (cyt. za ACGIH 2000).
• 26. Robinson M. i in. (1991) Ten- and ninety-day toxicity studies of 1,2-dichlorobenzene administered by oral gavage to Sprague-Dawley rats. Drug. Chem. Toxicol. 14, 83-112.
• 27. Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników narażonych na te czynniki. DzU nr 121, poz. 571.
• 28. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 79, poz. 513 z późniejszymi zmianami. DzU 2001, nr 4 poz. 36.
• 29. Shimizu N., Yasui Y., Matsumoto N. (1983) Structural specificity of aromatic compounds with special reference to mutagenic activity in Salmonella typhimurium – a series of chloro- or fluoronitrobenzene derivatives. Mutat. Res. 116, 217-238 (cyt. za Monographs… 1999).
• 30. Stine E.R., Gunawardhana L., Sipes I.G. (1991) The acute hepatotoxicity of the isomers of dichlorobenzene in Fischer-344 and Sprague-Dawley rats: Isomer-specific and strain-specific differential toxicity. Toxicol. Appl. Pharmacol. 109, 472-481 (cyt. za Monographs… 1999).
• 31. RTECS (2001), (komputerowa baza danych).
• 32. Tolot i in. (1969) Rapid proliferative myelosis. Chlorinated benzene derivatives as a possible cause. J. Med. Lyon 50(1164), 761-768 (cyt. za ACGIH 2000).
• 33. Ware S., West W.L. (1977) Investigation of selected potential environmental contaminants: halogenared benzenes. EPA 560/2-77-004; NTIS Pub. No. PB-273-206. National Technical Information Service, Springfield, VA (cyt. za ACGIH 2000).
• 34. Varshavskaya S.P. (1967) The hygienic standardization of mono- and dichlorobenzenes in reservoir waters. Nauch. Tr. Aspir. Ordinatorov. Pervyi Mosk. Med. Inst. 175-177 (cyt. za ACGIH 2000).
• 35. Zapata-Gayon C., Zapata-Gayon N., Gonzales-Angulo A. (1982) Clastogenic chromosomal aberrations in 26 individuals accidentally exposed to ortho dichlorobenzene vapors in the National Medical Center in Mexico City. Arch. Environ. Health 37, 231-235.