Kopiec Kościuszki w Krakowie – pomnik historii. Konserwacja, zarządzanie, promocja. Treść ideowa zabytku. Odrobina historii.

• Autorzy: Rokosz Mieczysław

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.9

Warianty tytułu

EN

Kościuszko mound in Cracow – a monument of history. Maintenance, management, promotion

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Kopiec Kościuszki zbudowany w l.1820-1823 przez Naród Polski jako symboliczna mogiła za pomnik dla Tadeusza Kościuszki jest drugą obok Wawelu znacząca subdominantą w krajobrazie kulturowym Krakowa. W poł. XIX w. wokół Kopca zbudowano fort cytadelowy o cechach neostylowych, uznany za arcydzieło architecturae militaris. W r. 1936 Kopiec został wpisany do rejestru zabytków a w 2017 r. rozporządzeniem Prezydenta RP wraz z otoczeniem został uznany za pomnik historii. Jako budowla ziemna Kopiec podlega nieustannym procesom destrukcji, powodowanym siłami natury. Stałą pieczę konserwatorską nad nim sprawuje Komitet Kopca Kościuszki ustanowiony w 1820 r. Komitet też troszczy się o otoczenie Pomnika restaurując podległe mu części fortu. Sukcesem konserwatorsko-adaptacyjnym jest przekształcenie kurtyny południowej (czyli wału ziemnego umocnionego murem, z pochylnią do wytaczania dział) w wielokubaturowe, dwukondygnacyjne centrum konferencyjno-wystawowe. Wpływa też Komitet na prześwietlenie samosiewnego lasu, wokół Kopca i na przedpolu fortu, w celu odsłonięcia tego zabytkowego zespołu. W pozostałych, podległych Komitetowi częściach fortu organizowane są wystawy kościuszkowskie a docelowo ma tu powstać muzeum Kościuszki. Pośród przedsięwzięć mających promować Kopiec Kościuszki z otoczeniem, jako obiekt o wartościach historycznych, architektonicznych i krajobrazowych – materialnych i niematerialnych są liczne publikacje polsko i obcojęzyczne, wykłady głoszone w Polsce, ale też w Stanach Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii i Australii. Najlepszym świadectwem ugruntowanego miejsca Mogiły Kościuszki w polskiej przestrzeni i w geografii Globu oraz w świadomości Polaków i wielu cudzoziemców jest ogromna i systematycznie wzrastająca frekwencja.

EN

Kościuszko Mound, built in 1820-1823 by the Polish Nation as a symbolic grave and monument to Tadeusz Kościuszko, is the second significant sub-dominant feature in the cultural landscape of Cracow, next to Wawel Castle. In the mid-19th century, a citadel fort with neo-style features was built around the Mound, considered a masterpiece of architecturae militaris. In 1936, the Mound was entered into the register of monuments and in 2017, by decree of the President of the Republic of Poland, together with its surroundings, it was declared a Monument of History. As an earthen structure, the Mound is subject to constant processes of destruction caused by the forces of nature. The Committee of the Kosciuszko Mound established in 1820 is responsible for its permanent conservation. The Committee also takes care of the surroundings of the Monument by restoring components of the fort. The great success of the conservation and adaptation works is the transformation of the southern curtain (i.e. the earth rampart fortified with a wall, with a ramp for rolling out cannons) into a multi-cubature, two-storey conference and exhibition centre. The Committee also led to thinning the canopy of the self-seeding forest around the Mound and in the foreground of the fort, in order to expose this historic complex. In other parts of the fort, subordinate to the Committee, Kościuszko exhibitions are held, and ultimately the Kościuszko Museum is to be established here. Among the projects aimed at promoting the Kosciuszko Mound with its surroundings as an object of historical, architectural and landscape values - material and immaterial – there are numerous publications in Polish and foreign languages, lectures given in Poland, but also in the United States, France, Switzerland and Australia. The best evidence of the well-established place of Kosciuszko Mound in the Polish space and geography of the Globe and in the consciousness of Poles and many foreigners is the huge and steadily growing visitor turnout.

Słowa kluczowe

PL

Kopiec Kościuszki; symboliczna mogiła; pomnik; konserwacja; zarządzanie; promocja

EN

Kościuszko Mound; symbolic grave; monument; maintenance; management; promotion

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 7
• Strony: 149--165
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., fot., ryc.

Twórcy

autor

Rokosz Mieczysław

Bibliografia

• 1. Bogdanowski J., 1966, Fortyfikacje austriackie na ziemiach polskich w latach 1850 – 1914 ,,Studia do Historii Wojskowości” t. XII, cz.1, Warszawa;
• 2. Danowska E., 2017, Jak powstawał Kopiec Kościuszki w Krakowie - jego dzieje w czasach Rzeczypospolitej Krakowskiej [w:] ,,Krakowski Rocznik Archiwalny” XXIII, Kraków, s. 45 - 63;
• 3. Fort 2 ,,Kościuszko” 1994, ,,Atlas Twierdzy Kraków” Seria I, Tom 3, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa – Komitet Kopca Kościuszki, Kraków;
• 4. Gordziałkowski J., 1994, Dzieje Komitetu Kopca Kościuszki (1820 – 1994) [w:] Kościuszce w hołdzie, red. M. Rokosz, Kraków, s. 85 - 184;
• 5. Gordziałkowski J., 2001, Kopiec Kościuszki – miejsce pielgrzymek Polaków [w:] 180 lat Kopca Kościuszki Materiały z sesji naukowej odbytej 15 kwietnia 2000 roku. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Kraków, s.15 - 103;
• 6. Janczykowski J., 2001, Historia i rewaloryzacja Fortu 2 ,,Kościuszko” [w:] 180 lat Kopca Kościuszki…, j. w. s. 147 - 166;
• 7. Niezabitowski M., 2001, Zbiory Komitetu Kopca Kościuszki i Muzeum Kościuszkowskie w Krakowie [w:] 180 lat Kopca Kościuszki . Materiały z sesji naukowej odbytej 15 kwietnia 2000 roku. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków, s.123 - 146;
• 8. Pamiętnik budowy Pomnika Tadeusza Kościuszki przez Komitet zarządzający tąż budowa wydany, Kraków 1825 [1826]; Dodatek do Pamiętnika budowy Pomnika Tadeusza Kościuszki wydanego w 1825 roku, obejmujący sprawozdanie Komitetu Pomnikiem tym zarządzającego za czas do 1 lipca 1851 r. Kraków 1852; Dodatek drugi do Pamiętnika Pomnika Kościuszki obejmujący czas od 1 lipca 1851 do końca 1876 roku. Kraków 1878;
• 9. Rokosz M., 2001, Wywód historyczno-prawny Kopca Kościuszki w Krakowie i dzieje ustrojowe jego Komitetu w latach 1820 – 2000 [w:] 180 lat Kopca Kościuszki. Materiały z sesji naukowej odbytej dnia 15 kwietnia 2000 roku. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Kraków;
• 10. Rokosz M. , 2001, Katastrofa Kopca Kościuszki w 1997 roku i pierwsze próby ratowania zabytku [w:] 180 lat Kopca Kościuszki…, j. w., s. 167 - 175;
• 11. Rokosz M., 2015, Krajobraz z Kopcem Kościuszki. Szkic geograficzno-historyczny. The Kościuszko Mound and its surrouding landscape [w:] ,,Aura. Ochrona Środowiska” 7/2015, s. 19 - 21;
• 12. Rokosz M., 2016, Najkrótsza historia budowy i napraw Kopca Kościuszki ,,z ojczystej ziemi i z głazu krajowego” [w:] Kopiec Kościuszki i jego podłoże geologiczne. Atlas – Przewodnik. red. A. Wójcik, wyd. Urząd Miasta Krakowa, Wydział Kształtowania Środowiska, Kraków s. 6 - 22;
• 13. Rokosz M., 2017, Kopiec Kościuszki w Krakowie: czym jest i co znaczy / Krakow’s Kościuszko Mound what is and its significance? [w:] Tadeusz Kościuszko - historia, współczesność, przyszłość. Relacje i zależności. Red. nauk. M. J. Żychowska. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Kraków, s. 119 – 125;
• 14. Rokosz M., 2017, Le tertre do Kościuszko a Cracovie: Quest – ce que c’est et quelle est sa signification? [w:] ,,Annales Academie Polonaise des Sciences. Cntre Scientificque a’ Paris” vol 19, 2017, s. 158 – 176;
• 15. Rokosz M., 2018, Obchody Roku Kościuszki w Krakowie. Czynności Komitetu Kopca Kościuszki w Krakowie od 23 marca 2017 do 23 kwietnia 2018 roku [w:] ,,Rocznik Krakowski” t. LXXXIV, Kraków 2018, s. 157 – 170;
• 16. Rokosz M., 2017, Kopiec Tadeusza Kościuszki w Krakowie – znak wiecznotrwały [w:] Rozważny i romantyczny. W 200. Rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Kraków, s.193 – 211;
• 17. Rożek M., 1981, Kopiec Kościuszki w Krakowie. Wydawnictwo Literackie Kraków;
• 18. Szydłowski T., 1926, Opieka nad zabytkami miasta Krakowa. Z działalności Urzędu konserwatorskiego [w:] ,,Rocznik Krakowski” 20, 1926, s. 192;
• 19. Szydłowski T., 1929, Kronika konserwatorska z lat 1925 do 1928 [w:] ,,Rocznik Krakowski” 22, 1929, s. 143;
• 20. Tylutki J., 2001, Założenia projektowe odbudowy Kopca Kościuszki w Krakowie [w:] 180 lat Kopca Kościuszki … s. 177 – 181;
• 21. Sprawozdania z czynności Komitetu Kopca Kościuszki publikowane na łamach ,,Rocznika Krakowskiego” od t. LX, 1994 r.; w t. LXI –LXIII z lat 1995 – 1997 skrócone sprawozdania w ramach Sprawozdań z działalności Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa; od t. LXIV, 1998 Sprawozdania z czynności Komitetu Kopca Kościuszki.