Dietyloamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Dietyloamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Kupczewska-Dobecka M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Diethylamine

Języki publikacji

Abstrakty

Dietyloamina (DEN) jest bezbarwną o ostrym amoniakalnym zapachu oraz słonym smaku palną cieczą, która znalazła zastosowanie w syntezie chemicznej do produkcji: żywic, pestycydów i insektycydów, a także jako: przyspieszacz w przemyśle gumowym, inhibitor korozji i inhibitor polimeryzacji. Narażenie na dietyloaminę może występować także w przemyśle farmaceutycznym, gdzie jest wykorzystywana do produkcji disulfiramu, flurazepamu, lidokainy oraz w przemyśle barwników. Dietyloaminę można zaliczyć do substancji szkodliwych w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Najmniejsza wyznaczona wartość LD50 dla szczurów po podaniu dożołądkowym wynosi 108 mg/kg m.c., natomiast dla myszy 130 mg/kg. Inne dane wskazują, że wartości te są większe i wynoszą odpowiednio 540 mg/kg dla szczura i 500 mg/kg dla myszy. Wartość LD50 po podaniu na skórę wyznaczona dla królika wynosi 820 mg/kg . Głównym skutkiem działania dietyloaminy jest działanie żrące i drażniące. Narządami krytycznymi w przypadku narażenia zarówno na pary dietyloaminy, jak i ciekłą aminę są: oczy, skóra i układ oddechowy. W eksperymencie na ochotnikach nie udało się wyznaczyć wielkości najmniejszego stężenia dietyloaminy, które może spowodować wystąpienie objawów działania drażniącego na oczy i nos, jednak oszacowano, że objawy te pojawiają się po narażeniu na dietyloaminę o stężeniu wynoszącym 30 mg/m3. Powtarzane narażenie zwierząt na pary dietyloaminy powoduje działanie drażniące na układ oddechowy u zwierząt. W eksperymencie inhalacyjnym, 24-tygodniowym na szczurach F-344 nie obserwowano skutków działania drażniącego dietyloaminy o stężeniu 75 mg/m3. Nie wykonano jednak badań histopatologicznych błony śluzowej nosa. U szczurów narażonych na DEN o stężeniu 750 mg/m3 stwierdzono objawy podrażnienia przejawiające się występowaniem wydzieliny zapalnej z nosa, łzawieniem, zaczerwienieniem nosa, zmianami zwyrodnieniowymi w nabłonku pod postacią płaskonabłonkowej metaplazji (8/14 u samców i 13/13 u samic), rozrostu limfoidalnego (odpowiednio 7/14 i 6/13) oraz ropnego nieżytu nosa (13/14 i 13/13). Komitet Naukowy ds. Ustalania Dopuszczalnych Poziomów Narażenia Zawodowego w Unii Europejskiej (SCOEL) przyjął stężenie 75 mg/m3 za wartość LOAEL dla działania drażniącego dietyloaminy, pomimo wątpliwości spowodowanych brakiem badań histopatologicznych narażenia na związek o tym stężeniu. Eksperci SCOEL powołują się na niepublikowany raport NIOSH z 1983 r., w którym opisano skutki narażenia szczurów na dietyloaminę o stężeniu 75 mg/m3 po 30; 60 i 120 dniach narażenia. Z raportu tego wynika, że nie obserwowano skutków działania drażniącego dietyloaminy u zwierząt narażanych przez 30 i 60 dni, natomiast zmiany zwyrodnieniowe w nabłonku pod postacią płaskonabłonkowej metaplazji stwierdzono po 120 dniach narażenia. W doświadczeniach na myszach wyznaczono wartość RD50 dietyloaminy, która wynosi 550 lub 606 mg/m3. Do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dietyloaminy posłużyły dane zawarte w dokumentacji Unii Europejskiej. Za wartość LOAEL dla działania drażniącego przyjęto stężenie dietyloaminy wynoszące 75 mg/m3. Zastosowano łączny współczynnik niepewności równy 4, związany z wrażliwością osobniczą człowieka i stosowaniem wartości LOAEL zamiast wartości NOAEL. Jednocześnie wartość NDS wyliczono jako 1/30 wartości RD50 wyznaczonej na podstawie wyników badań na myszach. Proponuje się przyjęcie wartości NDS dietyloaminy wynoszącej 15 mg/m3, co jest zgodne z wartością dopuszczalną ustaloną w Unii Europejskiej oraz wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) wynoszącej 30 mg/m3. Zaleca się oznakowanie substancji literami „Sk” – wchłania się przez skórę, ponieważ wyznaczona wartość LD50s < 1000 mg/kg m.c. i wynosi dla królika 630 - 820 mg/kg. Nie ma podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) dietyloaminy.

Diethylamine is an alkaline, colourless, volatile liquid with a strong ammoniacal odour. The human olfactory threshold is 0.42 mg/m3. Diethylamine is used in the production of the corrosion inhibitor, and in the production of some pesticides and insect repellents, pharmaceuticals (e.g., the alcohol antagonist disulfiram ANTABUS, flurazepam, lidocaine) and rubber processig chemicals. After a single oral exposure the LD50 was 108 mg/kg body weight in the rat and 130 mg/kg bw in the mouse. After dermal exposure the LD50 was 820 mg/kg bw in rabbits. Acute DEN exposure produces severe irritation or corrosion to the eyes and skin of laboratory animals and of humans. Irritation was seen in humans exposed to 30 mg/m3. Repeated inhalation exposure to DEN vapour also produces irritation of the upper respiratory tract of rodents. The RD50 was 550 or 606 mg.m3 in the mouse. Using the NIOSH summary report of the pathology seen in this study, 75 mg/m3 was an LOAEL. Based on the LOAEL, an 8-hour TWA value of 15 mg/m3 has been recommended. In order to minimize irritation symptoms, STEL of 30 mg/m3 has been recommended.

Słowa kluczowe

dietyloamina NDS narażenie zawodowe

diethylamine MAC occupational exposure

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2005

Tom

Nr 2 (44)

Strony

51--73

Opis fizyczny

Bibliogr. 65 poz., tab.

Twórcy

autor

Kupczewska-Dobecka M.

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

1. ACGIH (2003) Documentation of threshold limit values. Diethylamine. Ed. 6. Cincinnati.
2. Alarie Y. (1973) Sensory irritation by airborne chemicals. CRC Crit. Rev. Toxicol. 2, 299-363.
3. Ali A.M. i in. (1979) The mutagenic effect of diethylamine in Candida intermedia and C pelliculosa. Egypt. J. Microbiol. 14:1-2.
4. Amor A.J. (1949) The toxicity of solvents. Mfg. Chemists. 20, 11 (cyt. za Brieger, Hodes 1951).
5. Amor A.J. (1950) The toxicity of solvents. Paint. Manuf. 20, 2 (cyt. za Brieger, Hodes 1951).
6. BASF (1995) IUCLID Data sheet for diethylamine (cyt. za Review... 1997).
7. BASF AG, Untersuchung V/80 (cyt. za Review... 1997).
8. Beard R.R., Noe J.J. (1981) Aliphatic and alicyclic amines. W: Patty's Industrial hygiene and toxicology. 3rd ed. Vol. 2B: Toxicology, Interscience, New York 3135-3173.
9. Benya T.J., Harbison R.D. (1994) Aliphatic and alicyclic amines. W: Patty's Industrial hygiene and toxicology. Vol. 2B: Toxicology. 4th ed. New York, Wiley Inc. 1087-1175.
10. Brieger H., Hodes W.A. (1951) Toxic effects of exposure to vapors of aliphatic amines. A.M.A. Archives of Industrial Hygiene and Occupational Medicine 3, 287-291.
11. Cavender F.L. (2001) Aliphatic and alicyclic amines. Patty's Industrial hygiene and toxicology. Fifth ed. Vol. 4. Ed. by Eula Bingham, Barbar Cohrssen, and Charles H.Powell. Wiley Inc.
12. CHEMINFO (2004) Canadian Centre for Occupational Health and Safety (Komputerowa baza danych).
13. Commission Directive 2000/39/EC of 8 June 2000, establishing a first of indicative occupational exposure limit values in implementation of Council Directive 98/24/EC on the protection of the health and safety of workers from the risks related to chemical agents at work.
14. Cotruvo i in. (1977) Investigation of mutagenic effects of products of ozonation reactions in water. Ann. N.Y. Acad. Sci. 298, 124-140.
15. Dawydzik L. i in. (2001) Sprawozdanie z realizacji umowy nr IMP-6/01. Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez inspekcję sanitarną zakładach pracy w 2000 r. Łodź, IMP.
16. Eastman Kodak 1980 (cyt. za Review... 1997).
17. Gagnaire F. i in. (1989) Nasal irritation and pulmonary toxicity of aliphatic amines in mice. J. Appl. Toxicol. 9, 301-304.
18. Gorgacz E.J. (1987) Occupational cardiac toxicity – acute diethylamine exposures. Prepared by experimental pathology laboratories. Inc. for the National Institute for Occupational Safety and Health. Cincinnati, NIOSH Study, CAN 339 (cyt. za Review... 1997).
19. Grant W.M. (1974) Toxicology of the eye. 2 nd ed. C.C. Thomas, Springfield, IL.
20. Grant W.M. (1986) Toxicology of the eye. 3rd ed. C.C. Thomas, Springfield, IL, 606-607.
21. Hedenstedt A. (1978) Mutagenicity screening of industrial chemicals: seven aliphatic amines and one amide tested in the Salmonella/microsomal assay. Mutat. Res. 53, 198-199.
22. Hine C.H. i in. (1960) The toxicity of allylamines. Arch. Environ. Health. 1, 343352 (cyt. za NIOSH 2002).
23. Hoechst Celanese Corp. (1989) Dermal Corrosivity Study of C-1039 diethylamine in rabbits (IMO) with attachments and cover letter dated 071989. U.S. EPA/OTS Public Files. Document No. 86-890001267. Fiche No. 0520773 (cyt. za Review... 1997).
24. HSDB, Hazardous Substance Data Bank (2003), (Komputerowa baza danych).
25. IARC (1972) Monographs on the evaluation of the carcinogenic risk of chemicals to humans. T. 107, Lyon, International Agency for the Research on Cancer.
26. IUCLID (2000), (Komputerowa baza danych).
27. Kagan G.Z. i in. (1965) Maximum permissible concentration of diethylamine and trimethylamine in water supplies. Gig. Sanit. 30, 28-32.
28. Kaniwa M.A. i in. (1994) Identification of causative chemicals of allergic contact dermatitis using a combination of patch testing in patients and chemical analysis. Contact Dermatitis 31, 65, 71.
29. Legator M. i in. (1979) Mutagenic testing of diethylhydroxylamine, nitroethane and diethylamine hydrogen sulfite. Environ. Res. 20, 99-124.
30. Leung H.W., Paustenbach D.J. (1988) Setting occupational exposure limits for irritant organic acids and bases based on their equilibrium dissociation constants. Appl. Ind. Hyg. 4, 115-118.
31. Leung H.W., Paustenbach D.J. (1990) Organic acids and bases. Review of toxicological studies. Am. J. Ind. Med. 18, 717-735.
32. Lewis R.J. (1996) Sax's Dangerous properties of industrial materials. 9th ed. Vol. 1-3. R35, New York, Van Nostrand Reinhold 2176.
33. Loury D.J., Smith-Oliver T., Butterworth B.E. (1987) Assessment of unscheduled and replicative DNA synthesis in rat kidney cells exposed in vitro or in vivo to unleaded gasoline. Toxicol. Appl. Pharmacol. 87,127-140.
34. Lundquist G.R. i in. (1992) Inhalation of diethylamine, acute nasal effects and subjective response. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 53,181-185.
35. Lynch D.W., Moormam W.J., Lewis R.T (1988) Subchronic inhalation toxicity of ethylamine (EA) vapor in F-344 rats. Toxicologist 8, 250.
36. Manufacturing Chemists Association: diethylamine (1971) Chemical Safety Data Sheet SD-97. MCA, Washinghton, DC (cyt. za ACGIH 2003).
37. Mayer V.W. (1971) Mutagenicity of dimethylnitrosoamine and diethylnitrosoamine for Saccharomyces in an in vitro hydroxylation system. Mol. Gen. Genet 112, 289-294.
38. Mayer V.W. (1973) Induction of mitotic crossing over in Saccharomyces cerrevisiae by breakdown products of dimethylnitrosoamine, diethylnitrosoamine, 1-nophthylamine and 2-naphthylamine formed by in vitro hydroxylation system. Genetics 74, 433-442.
39. Melnikova N.N. (1979) Complex action of diethylamine. Gig. Tr. Prof. Zabol. 2, 34-37.
40. Merck Index (1983) 10th ed. New Jersey. Rahway, Merck Co. Inc. 864.
41. Nielsen G.D. (1991) Mechanism of activation of the sensory irritant receptor by airborne chemicals. CRC Crit. Rev. Toxicol. 21, 183-208.
42. Nielsen G.D., Bakbo J.C. (1985) Exposure limits for irritants. Ann. Am. Conf. Gov. Ind. Hyg. 12, 119- 133 (cyt. za Lundqvist i in. 1992).
43. Nielsen G.D., Yamagiwa M. (1989) Structure activity relationships of airway irritating aliphatic amines, receptor activation mechanisms and predicted industrial exposure limits. Chem. Biol. Interact. 71 (2/3), 223-244.
44. NIOSH (2002) Pocket Guide on CD: documentation for immediately dangerous to life or health concentrations. National Institute for Occupational Safety and Health, U.S. Dept. of Health, Education, and Welfare.
45. NIOSH (1983) Twenty-four week inhalation study of diethylamine in rats. Pathology report. Experimental Pathology Laboratories, Inc.
46. Ohe T. (1982) Mutagenicity of pyrolysates from guanidine, ureide, secondary amines and polyamines found by the Salmonella/mammalian-microsome test. Mut. Res. 101, 175-187.
47. Patel V.K. i in. (1985) Pharmacology of new glutarimide compounds. Biomed. Biochim. Acta 44 (5), 795803.
48. Penwalt Corp. (1986) Eye irritancy in rabbits using diethylamine (final report). EPA TSCA Section 8D Final Report. Doc. No. 86-870000534. Fiche 0513612 (cyt. za Review... 1997).
49. Rechenberger J. (1940) The volatile alkyl amines in human metabolizm. Elimination in the urine following oral application. Hoppe Seylers Z. Physiol. Chem. 265, 275-84.
50. Recommendation of the Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for diethylamine (2002) SCOEL/SUM/91 final.
51. Review of Toxicological Literature (Update of August 1997 Review). Diethylamine. Integrated Laboratory Systems. Zeiger E., National Institute of Environmental Health Sciences. PO Box 12233, Research Triangle Park. North Carolina 27709, Contract No. N01-ES-65402. Submitted by Raymond Tice, Ph.D. Integrated Laboratory Systems, Post Office Box 13501, Research Triangle Park, North Carolina 27709.
52. Rijhsinghani K.S. i in. (1982) Tumor induction in C57BLxC3HF1 mice following single oral administration of diethylamine hydrochloride (DEA HCL) and dodium nitrite (NaNO2). Cancer Detect. Prev. 5(3), 283-290.
53. RTECS, Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (2003) d-base.
54. Schueler R.L. (1984) Report of pathologic findings in Fischer F344 rats exposed by inhalation to allylamine, ethylamine, diethylamine and triethylamine. Prepared by Research Pathology Associates, Inc. for dr David Groth, DHHS PHS CDC, NIOSH, Robert A. Taft Labs., 4676 Columbia Pkwy., Cincinatti, OH, NIOSH Contract No. 211 83 0020 (cyt. za Review... 1997).
55. Sen N.P. i in. (1975) Failure to induce tumors in guinea pigs after concurrent administration of nitrate and diethylamine. Food. Chem. Toxicol. 13, 423-425.
56. Smyth Jr. H.F. i in. (1951) Range-Finding Toxicity Data. List IV. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 4, 119-122.
57. Tkachev P.G. (1971) Hygienic assessment of the effect of inhalation of small concentrations of aliphatic ethylamines. Gig. Sanit. 9, 8-11.
58. Thomson J., Woods D.R. (1975) Chophage induction in Escherichia coli (Lambada) by N- -nitrosoamines. Appl. Microbiol. 29(3), 430-431.
59. Threshold limit values (TLVs) and biological exposure indices (BEIs) booklet issues by American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH 2003), Cincinnati, OH, TLV/BEI.
60. TSCAT OTSO513612 (cyt. za Review... 1997).
61. TSCAT OTS0515751 (1986) (cyt. za Review... 1997).
62. Union Carbide (1950) Range finding tests on diethylamine. U.S. EPA/OTS Public Files. Document No 86-870001410. Fiche No. 0515572 (cyt. za Review... 1997).
63. Union Carbide (1979) Range finding toxicity studies of diethylamine. U.S. EPA/OTS Public Files. Document No 86-870001447. Fiche No. 0515609 (cyt. za Review... 1997).
64. Union Carbide (1986) Primary dermal irritation study in albino rabbits administered ethylamine, triethylamine and diethylamine. U.S. EPA/OTS Public Files. Document No 86-870001675. Fiche No. 0515751 (cyt. za Review... 1997).
65. Zeiger E. i in. (1987) Salmonella mutagenicity test 3. Results from the testing of 225 chemicals. Environ. Mutagen. 9 (suppl. 9), 1-110.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-05c75fc6-545c-460e-b3ac-7e6740eecc36