Wybrane aspekty bezpieczeństwa wyrobów w przemyśle zbrojeniowym

• Autorzy: Bernatek Monika , Magierski Mieczysław Jan

Identyfikatory

DOI

10.37055/sbn/183643

Warianty tytułu

EN

Selected aspects of product safety in the arms industry

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki bezpieczeństwa produkcji przemysłu zbrojeniowego dostarczającego sprzęt i uzbrojenie dla Sił Zbrojnych RP, Policji NATO oraz innych służb dbających o bezpieczeństwo i stabilizację pokoju w kraju i na świecie. Artykuł ma charakter teoretyczno-opisowy. W pracy sformułowano następujący problem badawczy: jakie wymagania normatywno - prawne powinna spełniać firma zbrojeniowa podczas procesu produkcji, kontroli, odbioru i dostawy sprzętu wojskowego, w celu zapewnienia bezpiecznego wyrobu dla życia, zdrowia użytkownika, środowiska z jednoczesną dbałością o zachowanie niezawodności i terminowości dostaw? Hipotezą badawczą pracy jest sformułowanie, iż zakłada się, że warunki w jakich wykonywane są potwierdzenia metrologiczne przyrządów pomiarowych, służących do kontroli produkcji na różnych etapach procesu technologicznego, mogą wpłynąć na bezpieczeństwo produkowanych wyrobów oraz określić związki przyczynowo-skutkowe. Dla zweryfikowania hipotezy i udzielenia odpowiedzi na pytanie problemowe zastosowano metodę analizy źródeł i konstrukcji logicznej, badaniu poddano dokumenty oficjalne obowiązujące w RP: akty normatywne i prawne. Zastosowano także obserwację pośrednią, wynikającą z wieloletniego doświadczenia autorów w pracy z branżą zbrojeniową i uczestnictwem w działalności naukowej. Przedstawione w artykule zagadnienia dotyczą systemu metrologicznego mającego istotny wpływ na jakość i bezpieczeństwo wyrobu, systemu oceny zgodności wyrobów (OiB), w którym producent gwarantuje na własną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny ze specyfikacją techniczną wystawiając deklarację zgodności w zakresie Obronności i Bezpieczeństwa oraz wprowadzając Wewnętrzny System Kontroli (WSK) dotyczący obrotu uzbrojeniem i produktami podwójnego zastosowania oraz usługami i technologiami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także utrzymania międzynarodowego pokoju. Ważnym zagadnieniem dla dostawców produkujących wyroby obronne jest szacowanie i analiza ryzyk mających wpływ na przedsięwzięcie/projekt. Zarządzanie ryzykiem rozpoczyna się na etapie planowania wyrobu i jest monitorowane przez znaczące komórki organizacyjne tj. konstrukcja, zaopatrzenie, produkcja, kontrola do czasu zakończenia umowy. Informacje z realizacji zarządzania ryzykiem stanowią „kopalnię wiedzy” przy realizacji przyszłego projektu. Kolejnym ważnym aspektem ujętym w artykule jest ochrona informacji niejawnych i stosowanie odpowiednio do nadanej klauzuli tajności właściwych środków bezpieczeństwa. Producent powinien posiadać świadectwo bezpieczeństwa przemysłowego wydane przez Służbę Kontrwywiadu Wojskowego (SKW) lub Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) zgodnie z aktualną ustawą o ochronie informacji niejawnych.

EN

The aim of the article is to present the issue of security of production of the arms industry, which supplies equipment and armament to the Polish Armed Forces, the NATO Police and other services ensuring security and stabilization of peace in the country and in the world. The article is of a theoretical and descriptive nature, providing an answer to the question being the research problem of this work: what normative and legal requirements should an arms company meet during the production, control, acceptance and delivery of military equipment, in order to ensure a safe product for the life, health of the user and the environment while ensuring reliability and timely deliveries? The research hypothesis of the work is that it is assumed that the conditions in which metrological confirmations of measuring instruments used to control production at various stages of the technological process are performed may affect the safety of manufactured products and determine cause and effect relationships. To verify the hypothesis and answer the problem question, the following method of source analysis and logical construction was used. Official documents in force in the Republic of Poland were examined: normative and legal acts. Indirect observation was also used, resulting from the authors’ many years of experience in working with the arms industry and participating in scientific activities. The issues presented in the article concern the metrological system that has a significant impact on the quality and safety of the product, the product conformity assessment system (OiB), in which the manufacturer guarantees under his own responsibility that the product complies with the technical specification by issuing a declaration of conformity in the field of Defense and Security and introducing the Internal Control System (WSK) regarding trade in arms and dual-use products as well as services and technologies of strategic importance for state security, as well as maintaining international peace. An important issue for suppliers producing defense products is the estimation and analysis of risks affecting the project/project. Risk management begins at the product planning stage and is monitored by significant organizational units, i.e. design, supply, production, control until the end of the contract. Information from the implementation ofrisk management constitutes a “mine of knowledge” for the implementation of a future project. Another important aspect included in the article is the protection of classified information and the application of appropriate security measures appropriate to the classification granted. The manufacturer should have an industrial security certificate issued by the Military Counterintelligence Service (SKW) or the Internal Security Agency (ABW) in accordance with the current Act on the protection of classified information.

Słowa kluczowe

PL

przemysł zbrojeniowy; produkcja; bezpieczeństwo; sprzęt wojskowy; wyrób

EN

arms industry; production; safety; military equipment; product

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2024
• Tom: R. 14, Nr 32
• Strony: 26--50
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., wykr.

Twórcy

autor

Bernatek Monika

• MESKO S.A.

• https://orcid.org/0000-0002-1849-9554

autor

Magierski Mieczysław Jan

• Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000-0002-6912-6328

Bibliografia

• [1] AQAP 2210:2016 - Wymagania NATO dotyczące zapewnienia jakości w projektowaniu, pracach rozwojowych i produkcji. Wydanie D, Wersja 1.
• [2] Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. 2013. Warszawa: Biuro Bezpieczeństwa Narodowego.
• [3] Decyzja 126/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 sierpnia 2019 roku (DzU z 2019 r., poz. 159).
• [4] Decyzja 197/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 grudnia 2021 roku (DzU z 2021 r., poz. 280).
• [5] Decyzja Rady (WPZiB) 2019/1560 z dnia 16 września 2019 roku zmieniającej wspólne stanowisko 2008/944/WPZiB określające wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego (DzUrz UE L239 z 17.09.2019).
• [6] Engelbrecht H. C., 1950. Creed of Undershaft - fabrykant broni - w sztuce Bernarda Shaw pt. „Major Barbara - Handlarze śmierci”, wyd. 4.
• [7] Jakubczak R., 2006. Bezpieczeństwo Narodowe Polski w XXI wieku. Warszawa: Bellona.
• [8] Krupnik D., 2019. Istota bezpieczeństwa w systemie obronnym w odniesieniu do złożonych procesów likwidacji SpW. Gospodarka Materiałowa i Logistyka, 5, 314-322.
• [9] Łagowski E., Jasińska J., 2022. Ewolucja systemów zarządzania jakością, Warszawa: Wojskowa Akademia Techniczna.
• [10] Marczak J., Pawłowski J., 1995. O obronie militarnej Polski przełomu XX-XXI wieku. Warszawa.
• [11] Obwieszczenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 kwietnia 2023 roku dotyczyczące wykazu jednostek badawczych i certyfikujących posiadających akredytację w zakresie obronności i bezpieczeństwa wraz z zakresem udzielonej akredytacji.
• [12] PCBC, https://www.pcbc.gov.pl, [dostęp: 02.02.2024].
• [13] PN-EN ISO 10012:2004 - Systemy Zarządzania Pomiarami - Wymagania dotyczące procesów pomiarowych i wyposażenia pomiarowego.
• [14] PN-EN ISO 31000:2009 - Zarządzanie ryzykiem - Zasady i wytyczne.
• [15] PN-EN ISO 9001:2015 - Systemy Zarządzania Jakością - Wymagania.
• [16] Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 2 grudnia 2021 roku w sprawie wykazu uzbrojenia, na obrót którym jest wymagane zezwolenie (DzU z 2021 r., poz. 2274).
• [17] Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 1 października 2020 roku w sprawie ewidencji obrotu towarami o znaczeniu strategicznym (DzU z 2020 r., poz. 1743).
• [18] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/496 z dnia 25 marca 2019 roku zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 428/2009 poprzez wydanie generalnego unijnego zezwolenia na wywóz w odniesieniu do wywozu niektórych produktów podwójnego zastosowania z Unii do Zjednoczonego Królestwa (DzUrz UE L85 I/20 z 27.03.2019).
• [19] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/821 z dnia 20 maja 2021 roku ustanawiające unijny system kontroli wywozu, pośrednictwa, pomocy technicznej, tranzytu i transferu produktów podwójnego zastosowania (DzUrz UE L206/1 z 11.06.21).
• [20] Rozporządzenie Rady (WE) nr 428/2009 z dnia 5 maja 2009 roku ustanawiające wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania (DzUrz UE L134 z 29.05.2009).
• [21] Ustawa OiB z dnia 17 listopada 2006 roku o systemie oceny zgodności wyrobów na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa (DzU z 2022 r., poz. 747).
• [22] Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 roku o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (DzU z 2018 r., poz. 2037 z 2019 r., poz. 55).
• [23] Ustawa z dnia 29 listopada 2000 roku o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (DzU z 2023 r., poz. 1582) Ustawa WSK.
• [24] Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych (DzU z 2023 r., poz. 756, 1030, 1532).
• [25] Wilczyński P., 2013. Sektor zbrojeniowy jako czynnik rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geografii, 21, 133-156.
• [26] Wspólne stanowisko Rady 2008/944/WPZiB z dnia 8 grudnia 2008 roku określające wspólne zasady kontroli wywozu technologii i sprzętu wojskowego (DzUrz UE L335 z 13.12.2008).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).