Wartość społeczna zabytków architektury w świetle wybranych dokumentów UNESCO, ICOMOS, Rady Europy, kształtujących teorię ochrony dziedzictwa kulturowego

• Autorzy: Sroczyńska Jolanta

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK65MONUMENTS

Warianty tytułu

EN

The social value of architectural monuments in the light of selected documents of UNESCO Icomos, the Council of Europe, shaping the theory of cultural heritage protection

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł jest przeglądem wybranych międzynarodowych dokumentów tworzonych przez UNESCO, ICOMOS, Radę Europy i inne organizacje zajmujące się ochroną dziedzictwa architektonicznego. Dobór dokumentów wskazuje, jak kształtował swą pozycję w teorii ochrony zabytków termin „wartość społeczna”. Aż do końca XX wieku ochrona zabytków była zagadnieniem związanym tylko ze specjalistami. Sytuacja zaczęła się zmieniać pod koniec XX stulecia, kiedy zaczęto akceptować aktywną partycypację społeczną w procesie konserwacji zabytków architektury. Dostrzeżenie roli lokalnej społeczności w ochronie zabytków z czasem rozciągnęło się także na akceptację wartości nadawanej dziedzictwu kulturowemu przez ludzi z tym dziedzictwem związanych. Najnowsze programy ochrony dziedzictwa wciągają już wyinterpretowane (przy współudziale społeczności lokalnej) wartości społeczne do ogólnego procesu waloryzacji miejsca i holistycznej prezentacji wartości zabytku. Działania takie nie tylko wspomagają aktywną ochronę zabytków, lecz także służą wpisaniu dziedzictwa architektonicznego w zrównoważony rozwój społeczeństw.

EN

This paper is a review of selected international documents created by UNESCO, ICOMOS, the Council of Europe and other organizations dealing with the protection of architectural heritage. The selection of documents indicates how the term “social value” shaped its position in the theory of monument protection. Until the end of the twentieth century, the protection of monuments was an issue related only to specialists. The situation began to change at the end of the twentieth century, when active public participation in the process of conservation of architectural monuments began to be accepted. The perception of the role of the local community in the protection of monuments over time also extended to the acceptance of the value given to cultural heritage by people associated with this heritage. The latest heritage protection programs draw the already interpreted (with the participation of the local community) social values into the general process of site valorization and holistic presentation of the values of the monument. Such activities support not only the active protection of monuments, but also contribute to the incorporation of architectural heritage into the sustainable development of societies.

Słowa kluczowe

PL

wartości społeczne; dziedzictwo architektoniczne; ochrona zabytków; ICOMOS; UNESCO; Rada Europy; architektura

EN

social values; architectural heritage; protection; ICOMOS; UNESCO; Council of Europe; architecture

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 65
• Strony: 7--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz.

Twórcy

autor

Sroczyńska Jolanta

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-2782-7564

Bibliografia

• Dokumenty / Documents
• 1. 1975 Deklaracja amsterdamska (Rada Europy)
• 2. 1979 Karta z Burra (ICOMOS Australia) w sprawie miejsc o znaczeniu kulturowym
• 3. 1982 Deklaracja z Tlaxcala (ICOMOS Meksyk) w sprawie rewitalizacji małych osad
• 4. 1982 Deklaracja drezdeńska (ICOMOS) dotycząca rekonstrukcji zabytków zniszczonych wojną
• 5. 1985 Konwencja o Ochronie Dziedzictwa Architektonicznego Europy, Grenada
• 6. 1987 Karta waszyngtońska – Międzynarodowa Karta Ochrony Miast Historycznych ICOMOS
• 7. 1993 Deklaracja z Oaxaca (Meksykański Komitet UNESCO) dotycząca włączania ludów tubylczych w ochronę dziedzictwa i zarządzanie nim
• 8. 1994 Dokument z Nara o autentyzmie, UNESCO, ICOMOS, ICCROM, Japonia
• 9. 1996 Deklaracja z San Antonio (ICOMOS obu Ameryk) w sprawie autentyczności w ochronie dziedzictwa kulturowego i zarządzaniu nim
• 10. 2000 Deklaracja o Dziedzictwie Kulturowym (ASEAN), Bangkok
• 11. 2000 Europejska Konwencja Krajobrazowa (Rada Europy, Florencja
• 12. 2002 Budapesztańska Deklaracja w sprawie Światowego Dziedzictwa, UNESCO
• 13. 2003 Konwencja UNESCO w sprawie ochrony dziedzictwa niematerialnego, Paryż
• 14. 2004 Deklaracja z Kimberley (ICOMOS), Australia
• 15. 2005 Konwencja z Faro (Rady Europy) dot. wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństw
• 16. 2005 Deklaracja z Xi’an (ICOMOS) dot. konserwacji otoczenia budowli, miejsc i obszarów dziedzictwa, Chiny
• 17. 2008 Karta z Ename (ICOMOS) dot. interpretacji i prezentacji miejsc dziedzictwa kulturowego
• 18. 2008 Deklaracja w sprawie zachowania genius loci (ICOMOS), Quebec
• 19. 2010 Karta Nowej Zelandii (ICOMOS) dot. ochrony miejsc o wartościach kulturowych
• 20. 2011 Deklaracja paryska (ICOMOS) dot. dziedzictwa jako siły napędowej rozwoju
• 21. 2011 Rekomendacja UNESCO dot. historycznego krajobrazu Miejskiego
• 22. 2012 Wytyczne Operacyjne UNESCO dot. wdrażania konwencji światowego dziedzictwa
• 23. 2014 Deklaracja florencka (ICOMOS) dot. dziedzictwa i krajobrazu jako wartości ludzkich
• 24. 2015 Zasady Wprowadzania Polityki Zrównoważonego Rozwoju do Procesowania Konwencji Światowego Dziedzictwa UNESCO
• 25. 2017 Deklaracja z Delhi (ICOMOS). Dziedzictwo i Demokracja
• Opracowania / Secondary sources
• 26. Ashworth Gregory Larkham Peter (red.), Building a New Heritage: Tourism, Culture and Identity in the New Europe, London 1994.
• 27. Avrami Erica, Mason Randall, de la Torre Marta (red.), Values and Heritage Conservation, Los Angeles 2000.
• 28. Clark Catherine (red.), Capturing the Public Value of Heritage: The Proceedings of the London Conference, English Heritage 2006.
• 29. Clark Catherine, Informed Conservation – Understanding Historic Buildings and Their Landscapes for Conservation, London 2001.
• 30. de la Torre Marta (red.), Assessing the Values of Cultural Heritage, Los Angeles 2002.
• 31. Fouad Sara, Public perception affecting the significance of urban heritage: A Case study of Port Said historic quarters, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 61.
• 32. Fredheim Harald, Khalaf Manal, The significance of values: heritage value typologies re-examined, „International Journal of Heritage Studies” 2016, t. 22, nr 6, s. 466–481.
• 33. Harvey David, Heritage Pasts and Heritage Presents: Temporalit, Meaning and the Scope of Heritage Studies, „International Journal of Heritage Studies”2001, t. 7, nr 4, s. 319–338.
• 34. Janikowski Ryszard, Krzysztofek Kazimierz (red.), Kultura a zrównoważony rozwój. Środowisko, ład przestrzenny, dziedzictwo w świetle dokumentów UNESCO i innych organizacji międzynarodowych, Warszawa 2009.
• 35. Johnston Chris, What is social value?: A discussion paper, „Technical Publications Series” 1992, nr 3.
• 36. Jones John, Wrestling with the Social Value of Heritage: Problems, Dilemmas and Opportunities, „ Journal of Community Archaeology & Heritage” 2017, t. 4, nr 1.
• 37. Krumbein Wolfgang, Brimblecombe Peter, Cosgrove Denis (red.), Durability and Change. The Science, Responsibility and Cost of Sustaining Cultural Heritage, Chichester 1994.
• 38. Smith Laurie, Uses of Heritage, Routledge, London 2006.
• 39. Sroczyńska Jolanta, Prezentacja interpretacyjna zabytków architektury w ochronie dziedzictwa kulturowego, Kraków 2018.
• 40. Sroczyńska Jolanta, Wartości społeczne w ochronie zabytków – jak nauczać ludzi ich wyróżniania, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 58.
• 41. Vademecum konserwatora zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa, Warszawa 2015.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).