Problematyka ochrony historycznej zabudowy przemysłowej na przykładzie zespołu portowo-stoczniowego w Gdyni

• Autorzy: Hirsh Robert , Łozowska Celina

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2771

Warianty tytułu

EN

Problems of Protection of Historical Industrial Buildings on the Example of the Port and Shipyard Complex in Gdynia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na terenach portowo-stoczniowych Gdyni zachowanych jest wiele historycznych obiektów, które ze względu na zmiany w funkcjonowaniu portu oraz przekształcenia użytkowania terenów podlegają określonym zmianom. Najważniejsze z tych budynków są objęte ścisłą ochroną prawną poprzez wpisanie do rejestru zabytków. Zapewnia to ich zachowanie i często także rewaloryzację. Inne, także wartościowe, ale nieobjęte tak ścisłą ochroną – uwzględnione tylko w ewidencjach zabytków, podlegają adaptacjom i przebudowom, które powodują utratę niektórych walorów, ale umożliwiają przynajmniej częściowe zachowanie. Wiele budynków tego typu utraciło swoje funkcje, jest opuszczonych i oczekuje na powtórne zagospodarowanie. Ochrona zabytków w takich sytuacjach jest bardzo problematyczna i wymaga wypracowania kompromisów. Przekształcenia budynków historycznych są nieuniknione. W celu określenia zakresu ochrony i dopuszczalności ingerencji pożądane jest wypracowanie metody oceny wartości zabytkowych, która dałaby narzędzia do zobiektywizowania procesów przekształceń.

EN

There are many historical buildings preserved in the port and shipyard areas of Gdynia, which are subject to specific changes due to changes in the functioning of the port and land use transformations. The most important of these buildings are under strict legal protection by being entered in the register of monuments. This ensures their preservation and often also their revalorization. Others, also valuable, but not under such strict protection - included only in historic monuments registers, are subject to adaptations and reconstructions, which cause the loss of some values, but allow at least partial preservation. Many buildings of this type have lost their functions, are abandoned and await re-development. Historic preservation in such situations is very problematic and requires the development of compromises. Transformation of historic buildings is inevitable. In order to determine the scope of protection and permissibility of interference, it is desirable to develop a method of assessing historic values, which would provide tools to objectivize the transformation processes.

Słowa kluczowe

PL

zabudowa portowa; Gdynia; ochrona dziedzictwa; modernizm

EN

port buildings; Gdynia; heritage protection; modernism

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 11
• Strony: 27--42
• Opis fizyczny: Bibliogr., 16 poz., fot.

Twórcy

autor

Hirsh Robert

• Politechnika Gdańska

• https://orcid.org/0000-0002-5427-3202

autor

Łozowska Celina

• Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, Urząd Miasta Gdyni

• https://orcid.org/0000-0003-1058-0742

Bibliografia

• 1. Adamska Z, Kompleks przemysłowy z nową funkcją – szansa na przetrwanie dziedzictwa czy zatarcie jego wartości?, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, B. Szmygin (red.),Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2014, ss. 9-18.
• 2. Affelt W. J., O różnorodności form wyrazu kulturowego technofaktów i ich znaczeniu, [w:] B. Szmygin (red.), Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, Warszawa, 2015, ss. 7-42.
• 3. Affelt W., Wartościowanie dziedzictwa techniki: rozpoznawanie, interpretacja, zachowanie, [w:] B. Szmygin (red.),Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, Warszawa–Lublin: PKN ICOMOS – Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków – Politechnika Lubelska, 2012.
• 4. Bolek T., Ocena oddziaływania na dziedzictwo przemysłowe w procesie inwestycyjnym: zarys procedury, Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach nr 177, 2014, ss. 21–39.
• 5. Hirsch R., Transformacja Dworca Morskiego w Gdyni na Muzeum Emigracji, Ochrona Dziedzictwa Kulturowegonr 9, 2020, ss. 43–56.
• 6. Kołodziej J., Ochrona dziedzictwa przemysłowego w Polsce, Ochrona Zabytków nr 51/3 (202), 1998, ss. 203–209.
• 7. Karczmarczyk S., Rawicki Z., Zabytki post-przemysłowe. Współczesne uwarunkowania ich ochrony, Czasopismo Techniczne. Budownictwo, z. 9, 3009, s. 176.
• 8. Molski P., Funkcja – atrybutem wartości i ochrony zabytku, [w:] B. Szmygin (red.) Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2014, ss. 189-194.
• 9. Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, B. Szmygin (red.). Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2015.
• 10. Orchowska-Smolińska A., Architektura i układ przestrzenny portu gdyńskiego lat międzywojennych jako dziedzictwo kulturowe, praca doktorska WA PG pod kierunkiem M.J. Sołtysik, mps Gdańsk, 2013.
• 11. Orchowska-Smolińska A., Gdyńskie chłodnie portowe – studium przypadku przemysłowej architektury portowej okresu modernizmu, [w:] M. J. Sołysik, R. Hirsch (red.), Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni, Architektura XX wieku, jej ochrona i konserwacja w Gdyni i w Europie.Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2018.
• 12. Orchowska-Smolińska A. Jaśkiewicz-Sojak A., Modernistyczna architektura przemysłowa i jej ochrona – na przykładzie portu gdyńskiego, [w:] M.J. Sołysik, R. Hirsch (red.), Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni. Architektura lat międzywojennych i jej ochrona, Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2009, ss. 231-242.
• 13. Sołtysik M. J., Gdynia miasto dwudziestolecia międzywojennego, Urbanistyka i architektura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 199.
• 14. Szmygin B., Rekomendacja o Historycznym Krajobrazie Miejskim – wdrożenie zmiany paradygmatu w ochronie miast historycznych, Budownictwo i Architektura nr 12 (4), 2013, ss. 117–126.
• 15. Zakres i granice ingerencji konserwatorskiej w adaptacji obiektów i zespołów poprzemysłowych,A. Kępczyńska-Walczak (red.), Łódź: Politechnika Łódzka – Urząd Miasta Łodzi, 2012.
• 16. Zarębski L., Na czym polega skuteczna ochrona zabytków architektury o bezpowrotnie upadłej funkcji pierwotnej, [w:] B. Szmygin (red.), Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2015, ss. 183-186.