Pola i promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości z zakresu 0 Hz – 300 GHz

• Autorzy: Karpowicz J. , Bortkiewicz A. , Gryz K. , Kubacki R. , Wiaderkiewicz R.

Warianty tytułu

EN

Electromagnetic fields and radiation of frequency 0 Hz - 300 GHz Rationale documentation for revision harmonizing workers' permissible exposure level with the Directive 2004/40/EC

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obowiązujący w Polsce dopuszczalny poziom ekspozycji pracowników na pola elektromagnetyczne został poprzednio zmodyfikowany w 1999 r. (aktualnie publikowany w: DzU 2002, nr 217, poz. 1833), a terminologię oraz zharmonizowane z nim metody pomiarów i oceny ekspozycji zdefiniowano w normie PN-T-06580:2002. Jego dokumentacja została przyjęta przez Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN i opublikowana w artykule: Korniewicz i in. „Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300 GHz. Dokumentacja proponowanych znowelizowanych wartości dopuszczalnych ekspozycji zawodowej” (PiMOŚ 2001, nr 2(28). W związku z koniecznością transpozycji wymagań dyrektywy europejskiej 2004/40/WE do prawa polskiego, niezbędna jest harmonizacja z nimi postanowień rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie NDN pól elektromagnetycznych (DzU 2002, nr 217, poz. 1833).

EN

The permissible level of occupational exposure to electromagnetic fields (EMF) being in force in Poland was last amended in 1999 (current issue: DzU 2002; No 217, item 1833); terminology and harmonized measurement methods regarding this exposure limitations were defined by PN-T-06580:2002. Relevant rationale documentation was adopted by the Interdepartmental Commission for Maximum Admissible Concentrations and Intensities for Agents Harmful to Health in the Working Environment and published in Korniewicz i in. - Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300 GHz. Dokumentacja proponowanych znowelizowanych wartości dopuszczalnych ekspozycji zawodowej (Kor-niewicz et al. Electromagnetic fields and radiation in the frequency range of 0 Hz ÷ 300 GHz. Documen-tation of a draft amendment of maximal admissible values of occupational exposure. PiMOŚP. 2001;17(2); 97–238. In Polish.)

Słowa kluczowe

PL

pola elektromagnetyczne; ekspozycja zawodowa; dopuszczalny poziom ekspozycji

EN

electromagnetic fields; occupational exposure; permissible exposure level

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2008
• Tom: Nr 4 (58)
• Strony: 7--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 71 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Karpowicz J.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Bortkiewicz A.

• Instytut Medycyny Pracy w Łodzi

autor

Gryz K.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Kubacki R.

• Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii

autor

Wiaderkiewicz R.

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Bibliografia

• 1.Ahlbom C. i in. (2001) Review of the epidemiologic literature on EMF and health. Environ Health Perspect. 109 (Suppl 6), 911–933.
• 2.Alm H., Nilsson L. (1995) The effects of a mobile telephone task on driver behaviour in a car following situation. Accid. Anal. Prev. 27, 707–15.
• 3.Bortkiewicz A. i in. (2004) [W:] Impaired neurovegetative regulation in radio and TV broadcast-ing station workers: HRV analysis. ]Proceedings of 3rd International Workshop on Biological Effects of EMFs, Kos (Grecja), 4-8 October 1049–1054.
• 4.Bortkiewicz A., Gadzicka E., Zmyślony M. (1996) Heart rate variability in workers exposed to medium-frequency electromagnetic fields. J. Autonomic Nervous System 59, 91–97.
• 5.Bortkiewicz A., Zmyślony, M. Gadzicka E. (1996) Ocena wybranych parametrów układu krąże-nia pracowników różnych grup zawodowych eksponowanych na pola elektromagnetyczne wiel-kiej częstotliwości. II. Zmiany elektrokardiograficzne. Medycyna Pracy 3, 241–252.
• 6.Bortkiewicz A. i in. (1995) Dysregulation of autonomic control of cardiac function in workers at AM Broadcast Stations (0.738-1.503 MHz), Electro-and Magnetobiology 3, 177–191.
• 7.Bortkiewicz A. (2008) Skutki zdrowotne działania pól elektromagnetycznych – przegląd badań. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(58).
• 8.Brookhuis K.A., de Vries G., de Waard D. (1991) The effects of mobile telephoning on driving performance. Accid. Anal. Prev. 23, 309–16.
• 9.Canseven A.G. i in. (2006) Supression of natural killer cell activity on candida stellatoidea by 50 Hz magnetic field. Electromagnet. Biol. Med., 25, 79–85.
• 10.Chou C.K., Guy A.W. (1982) Auditory perception of radio-frequency electromagnetic fields. J. Acoust. Soc. Am. 71, 6.
• 11.Crumpton M.J., Collins A.R. (2004) Are environmental electromagnetic fields genotoxic ? DNA Repair. 3 1385–1387.
• 12.Czyz J. i in. (2004) Non-thermal effects of power-line magnetic fields (50 Hz) on gene expres-sion levels of pluripotent embryonic stem cells – the role of tumor suppressor p53. Mutation Res. 557, 63–74.
• 13.DeLorge J.O. (1984) Operant behavior and colonic temperature of Macaca mulatta exposed to radio frequency fields at and above resonant frequencies. Bioelectromagnetics vol. 5.
• 14.Dyrektywa 2004/40/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na zagrożenia powodowane czynnikami fizycznymi (polami elektromagnetycznymi), (18. dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej – Wydanie specjalne, PL, Rozdział 05, Tom 005, L159/1, str. 61-71.
• 15.ENV 50166-1:1995 CENELEC European prestandard. Human exposure to electromagnetic fields. Low-frequency (0 Hz to 10 kHz).
• 16.ENV 50166-2:1995. CENELEC European prestandard. Human exposure to electromagnetic fields. High frequency (10 kHz to 300 GHz).
• 17.Final Draft FprEN 50499:2008. Procedure for the assessment of the exposure of workers to electromagnetic fields.
• 18.Frahm. J. i in. (2006) Alteration in cellular functions in mouse macrophafes after exposure to 50 Hz magnetic fields. J. Cell. Biochem. 99, 168–177.
• 19.Gadzicka E. i in. (2004) [W:] Occupational exposure to radio-frequency electromagnetic fields and blood pressure variation. Proceedings of 3rd International Workshop on Biological Effects of EMFs, Kos (Grecja), 4-8 October, 1087–1091.
• 20.Greenland S. i in. (2000) A pooled analysis of magnetic fields, wire codes, and childhood leukemia. Childhood Leukemia-EMF Study Group. Epidemiology. 11(6), 624–34.
• 21.Grobelna G. i in. (2007) Zagrożenia elektromagnetyczne w krajowych statystykach i działaniach nadzoru sanitarnego. Materiały seminarium: Pola elektromagnetyczne w budynkach biurowych i środowisku nieprzemysłowym. Warszawa, CIOP-PIB, 4.12.2007, 35–42.
• 22.Groves F.D. i in. (2002) Cancer in Korean war navy technicians: mortality survey after 40 years. Am. J. Epidemiol. 155, 810–8.
• 23.Gryz K., Karpowicz J. (2000) Pola elektromagnetyczne w środowisku pracy. Seria: Zarządzanie Bezpieczeństwem i Higieną Pracy. [Red. nauk.] D. Koradecka. Warszawa, CIOP.
• 24.Gryz K. i in. (2006) Ocena ekspozycji na pola elektromagnetyczne wytwarzane przez zgrzewarki dielektryczne – analiza porównawcza wymagań zawartych w przepisach krajowych i dyrektywie 2004/40/WE. Bezpieczeństwo Pracy, 3, 26–30.
• 24.Gryz K., Karpowicz J. (2008) Zasady oceny zagrożeń elektromagnetycznych związanych z występowaniem prądów indukowanych i kontaktowych. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(58).
• 25.Guy A.W., Chou C.K., Lin J.C. (1975) Microwave-induced acoustic effects in mammalian audi-tory systems and physical materials. [W:] Biologic effects of nonionizing Radiation. New York, Annals of the New York Academy of Sciences.
• 26.Haigney D., Westerman S.J. (2001) Mobile (cellular) phone use and driving: a critical review of research methodology. Ergonomics. 44(2), 132–43.
• 27.Hardell L. i in. (2007) Long-term use of cellular phones and brain tumours: increased risk asso-ciated with use for > or =10 years. Occup. Environ. Med. 64, 626–32.
• 28.IARC (2002a) Non-ionizing radiation, Part 1: Static and extremely low-frequency (ELF) elec-tric and magnetic fields, IARC Monographs 80, IARC Press: Lyon, 2002, 429.
• 29.IARC (2002b) Working Group on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Non-ionizing radiation, Part 1: static and extremely low-frequency (ELF) electric and magnetic fields. IARC Monogr .Eval. Carcinog. Risks. Hum. 80, 1–395.
• 30.ICNIRP (1998) Guidelines for limiting exposure to time-varying electric, magnetic, and elec-tromagnetic fields (up to 300 GHz). Health Physics 74, 4 (April), 494–522.
• 31.IEEE Std C95.1-1999 Standard for safety levels with respect to human exposure to radio fre-quency electromagnetic fields, 3 kHz to 300 GHz. New York, Published by the Institute of Electrical and Electronics Engineers.
• 32.IEEE Std C95.1-2005 Standard for safety levels with respect to human exposure to radio fre-quency electromagnetic fields, 3 kHz to 300 GHz. New York, Published by the Institute of Electrical and Electronics Engineers.
• 33.IEEE Std C95.3-2002 Recommended practice for measurements and computations of radio frequency electromagnetic fields with respect to human exposure to such fields, 100 kHz–300 GHz. New York, Published by the Institute of Electrical and Electronics Engineers.
• 34.IEEE Std C95.6-2002 Standard for safety levels with respect to human exposure to frequency electromagnetic fields, 0 Hz to 3 kHz. New York. Published by the Institute of Electrical and Electronics Engineers.
• 35.ILO (1999) Draft Code of practice on ambient factors at workplace. Geneva, Meeting of Experts on Ambient Factors at the Workplace.
• 36.Ivancsits S. i in. (2003) Intermittent extremely low frequency electromagnetic fields cause DNA damagein a dose dependent way. Int. J. Occup. Environ. Health 76, 431–436.
• 37.Ivancsits S. i in. (2005) Cell type specific genotoxic effects of intermittent extremely low-frequency electromagnetic fields. Mutat. Res. 583, 184–188.
• 38.Karpowicz J., Gryz K. (2003) Ograniczenia ekspozycji zawodowej na pola elektromagnetyczne przyjęte w krajowych przepisach – na tle dokumentów międzynarodowych, ze szczególnym uwzględnieniem pól małych i średnich częstotliwości. Medycyna Pracy 54 (3), 269–278.
• 39.Karpowicz J., Gryz K. (2004) Dyrektywa dotycząca ekspozycji na pola elektromagnetyczne − 2004/40/WE. Bezpieczeństwo Pracy 11, 20–23.
• 40.Karpowicz J., Hietanen M., Gryz K. (2006) EU Directive, ICNIRP Guidelines and Polish Legis-lation on Electromagnetic Fields. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics (JOSE), 12, 2, 125–136.
• 41.Karpowicz J. i in. (2008) Pola i promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości z zakresu 0 Hz - 300 GHz. Dokumentacja nowelizacji harmonizującej dopuszczalny poziomu ekspozycji pracowników z wymaganiami dyrektywy 2004/40/WE. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(58).
• 42.Karpowicz J., Gryz K. (2007), Practical aspects of occupational EMF exposure assessment. Environmentalist vol. 27, 4, 535–53.
• 43.Karpowicz J., Gryz K., Radziński P. (2008) Zasady stosowania symulacji komputerowych do oceny zgodności z wymaganiami dyrektywy europejskiej 2004/40/WE odnośnie bezpieczeństwa i higieny pracy w polach elektromagnetycznych. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(58).
• 44.Kliukiene J., Tynes T., Andersen A. (2003) Follow-up of radio and telegraph operators with ex-posure to electromagnetic fields and risk of breast cancer. Eur. J. Cancer Prevent. 12, 301–307.
• 45.Kubacki R. (2000) Modelowanie rozkładu promieniowania mikrofalowego w polu bliskim anten oraz pewne konsekwencje biomedyczne. Warszawa, Oficyna Wyd. WAT.
• 46.Kubacki R. (2008) Uwarunkowania biofizyczne oraz dopuszczalne wartości elektroda-gnetycznego promieniowania impulsowego. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(58).
• 47.Lamble D. i in. (1999) Cognitive load and detection thresholds in car following situations: safety implications for using mobile (cellular) telephones while driving. Accid. Anal. Prevent. 31, 617–623.
• 48.Lee J.S., Ahn S.S., Jung K.C. (2004) Effects of 60 Hz electromagnetic field exposure on testicular germ cell apoptosis in mice. Asian J. Androl. 6, 29–34.
• 49.Lin J.C. (1980) The microwave auditory phenomenon. Proc. of the IEEE vol. 68, 1.
• 50.Lin J.C., Su J.L., Wang Y. (1988) Microwave-induced thermoelastic pressure wave propagation in the cat brain. Bioelectromagnetics vol. 9.
• 51.Lin J.C. (1989) Pulsed radiofrequency fields in biological systems. [W:] Electromagnetic inter-action with biological systems. New York, Plenum Press.
• 52.Mairs R.J. i in. (2007) Microsatellite analysis for the determination of mutagenicity of ex-tremely low-frequency electromagnetic fields and ionizing radiation in vitro. Mutat. Res. 626, 34–41.
• 53.Morgan R. i in. (2000) Radiofrequency exposure and mortality from cancer of the brain and lymphatic/hematopietic systems. Epidemiology 11, 118–127.
• NATO (1999) Standardization Agreement (Stanag 2345) Evaluation and control of personal exposure to radio frequency fields – 3 kHz to 300 GHz.
• 54.Oftedal G. i in. (2000) Symptoms experienced in connection with mobile phone. Occup. Med. 50, 4, 237–245.
• 55.Pacini S. i in. (2002) Exposure to global system for mobile communication (GSM) cellular phone radiofrequency alters gene expression proliferation, and morphology of human skin fi-broblasts. Oncol. Res. 13, 19–24.
• 56.Pirozzoli M.C. i in. (2003) Effects of 50 Hz electromagnetic field exposure on apoptosis and differentiation in a neuroblastoma cell line. Bioelectromagnetics 24, 510–516.
• 57.PN-T-06580: 2002. Ochrona pracy w polach i promieniowaniu elektromagnetycznym w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Arkusz 01. Terminologia. Arkusz 03. Metody pomiaru i oceny pola na stanowisku pracy.
• 58.Port M. i in. (2003) Influence of high-frequency electromagnetic fields on different modes of cell death and gene expression. Int. J. Rad. Biol. 79, 701–708.
• 59.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie naj-wyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Załącznik 2, Część E. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300 GHz. DzU nr 217, poz. 1833.
• 60.Simko M., Mattsson M.O. (2004) Extremely low frequency electromagnetic fields as effectors of cellular responses in vitro: possible immune cell activation. J. Cell. Biochem. 93, 83–92.
• 61.Stang A. i in. (2001) The possible role of radiofrequency radiation in the development of uveal melanoma. Epidemiology 12(1), 1–4.
• 62.Szmigielski St. i in. (1998) Alteration of diurnal rhythms of blood pressure and heart rate in workers exposed to radiofrequency electromagnetic fields. Blood Pressure Monitoring 3, 323–330.
• 63.Tice R.R. i in. (2002) Genotoxicity of radiofrequency signals. I. Investigation of DNA damage and micronuclei induction in cultured human blood cells. Bioelectromagnetics 23, 113–26.
• 64.WHO (1998) International EMF project. Working Group on harmonization of EMF exposure standards. Inaugural Meeting Draft Agenda [materiały konferencyjne]. Zagrzeb, 18.11.1998.
• 65.Vijayalaxmi D.Z. i in. (2003) Genotoxic potential of a 1,6 GHz wireless communication signal: in vivo two year bioassay. Radiat. Res. 159, 558–64.
• 66.Violanti J.M., Marshall J.R. (1996) Cellular phones and traffic accidents: an epidemiological approach. Accid. Anal. Prev. 28(2), 265–70.
• 67.Wang Y.P. i in. (2001) Experimental study of apoptosis and its molecular mechanisms of naso-pharyngeal carcinoma cell induced by millimeter wave irradiation. J. Infrared Millimeter Waves 20, 283–6.
• 68.Wiaderkiewicz R. (2008) Efekty biologiczne ekspozycji na pola elektromagnetyczne – badania eksperymentalne. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(58).
• 69.WHO (2006) Environmental Health Criteria 232, Static Fields, http://www.who.int/peh-emf/publications/reports/ehcstatic/en/index.html
• 70.WHO (2007) Environmental Health Criteria 238, Extremely Low Frequency Fields (ELF), http://www.who.int/peh-emf/publications/elf_ehc/en/index.html
• 71.Wolf F.J. i in. (2005) 50 Hz extremely low frequency electromagnetic fields enhance cell prolif-eration and DNA damage: possible involvement of redox mechanism. Biochim. Biophys. Acta 1743, 120–129.