Rheophilic fish in oxbow lakes of the Warta River : the effect of environmental conditions on habitat selection

• Autorzy: Golski J. , Pińskwar P. , Jezierska-Madziar M. , Andrzejewski W. , Mazurkiewicz J. , Stanisławski D. , Urbańska M.

Identyfikatory

DOI

10.1515/ohs-2017-0005

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Oxbow lakes are typical elements of meandering watercourses and are considered to be key components of floodplains of natural rivers. A permanent connection with the river promotes the use of these water bodies by ichthyofauna as spawning grounds, shelter for fry, feeding and wintering grounds. The aim of this study was to determine which rheophilic species inhabit oxbow lakes and how environmental conditions affect habitat selection and fish behavior. Analyses were conducted on six oxbow lakes of the Warta River in the Koło-Poznań section. Fish and water samples were collected for three years, in spring, summer and late autumn. Variation in environmental conditions in the analyzed water bodies results in a considerable diversity of the ichthyofauna, including rheophilic species, in individual seasons of the year. In the course of the study, nine rheophilic fish species were recorded, including four from the lithophilic reproductive guild having the highest environmental requirements. Relative abundance of rheophilic species in the dominance structure ranged from 0 to 100%, depending on the reservoir and seasons, with an average of 7% for all catches. For comparison, their relative abundance in the adjacent parts of the river was 12 and 23%.

Słowa kluczowe

EN

lowland river; open oxbow lakes; backwater; ichthyofauna; Poland

• Wydawca: Institute of Oceanography University of Gdańsk
• Czasopismo: Oceanological and Hydrobiological Studies
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 46, No. 1
• Strony: 38--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 49 poz.

Twórcy

autor

Golski J.

• Division of Inland Fisheries and Aquaculture, Institute of Zoology, Faculty of Veterinary Medicine and Animal Science, Poznań University of Life Science, ul. Wojska Polskiego 71C, 60-625 Poznań, Poland

autor

Pińskwar P.

• Institute for Agricultural and Forest Environment, Polish Academy of Sciences, ul. Bukowska 19, 60-809 Poznań, Poland

autor

Jezierska-Madziar M.

• Institute for Agricultural and Forest Environment, Polish Academy of Sciences, ul. Bukowska 19, 60-809 Poznań, Poland

autor

Andrzejewski W.

• Division of Inland Fisheries and Aquaculture, Institute of Zoology, Faculty of Veterinary Medicine and Animal Science, Poznań University of Life Science, ul. Wojska Polskiego 71C, 60-625 Poznań, Poland

autor

Mazurkiewicz J.

• Division of Inland Fisheries and Aquaculture, Institute of Zoology, Faculty of Veterinary Medicine and Animal Science, Poznań University of Life Science, ul. Wojska Polskiego 71C, 60-625 Poznań, Poland

autor

Stanisławski D.

• Computer Laboratory, Faculty of Veterinary Medicine and Animal Science, Poznań University of Life Sciences, ul. Wołyńska 33, 60-637 Poznań, Poland

autor

Urbańska M.

• Division of Zoology, Institute of Zoology, Faculty of Veterinary Medicine and Animal Science, Poznań University of Life Sciences, ul. Wojska Polskiego 71C, 60-625 Poznań, Poland

Bibliografia

• [1]. Andrzejewski, W. & Mastyński, J. (2005). Gospodarka rybacka w Warcie i starorzeczach w latach 1991-2003 [Fishery management in the Warta River and its oxbow lakes in the years 1991-2003]. In M. Jezierska-Madziar (Ed.), Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego [Oxbow lakes as essential elements in the river ecosystem] (pp. 151-155). Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu.
• [2]. Balon, E.K. (1990). Epigenesis of an epigeneticist: the development of some alternative concepts on the early ontogeny and evolution of fishes. Guelph Ichthyology Reviews 1: 1-42.
• [3]. Brylińska, M. (2000). Ryby słodkowodne Polski [Freshwater fish of Poland]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [4]. Buijse, A.D., Coops, H., Staras, M., Jans, H., Van Geest Grifts, R. et al. (2002). Restoration strategies for river floodplains along large lowland rivers in Europe. Freshw. Biol. 47: 889-907. DOI: 10.1046/j.1365-2427.2002.00915.
• [5]. Ciepłucha, M., Kruk, A., Zięba, G., Marszał, L., Tszydel, M. et al. (2014). Ichtiofauna rzeki Warty. [Fish fauna of the Warta River]. Sci. Ann. Pol. Angl. Assoc. 27: 147-184. DOI: 10.12823/sapaa.0860-648X.14007.
• [6]. Dziekońska, J. (1948). Zapoznajmy się z certą [Let’s meet the vimba]. Przegląd Rybacki XV(6): 227-229.
• [7]. Fladung, E., Scholten, M. & Thiel, R. (2003). Modelling the habitat preferences of preadult and adult fishes on the shoreline of the large, lowland Elbe River. J. Appl. Ichthyol. 19: 303-314. DOI: 10.1046/j.1439-0426.2003.00506.
• [8]. Fredrich, F. (2003). Long-term investigations of migratory behaviour of asp (Aspius aspius L.) in the middle part of the Elbe River, Germany. J. Appl. Ichthyol. 19: 294-302.
• [9]. Glińska-Lewczuk, K. (2005). Wpływ czynników hydrologicznych na skład chemiczny wód wybranych starorzeczy Łyny [The effect of hydrological factors on the chemical composition of waters in selected oxbow lakes of the Łyna River]. In M. Jezierska-Madziar (Ed.), Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego [Oxbow lakes as essential elements in the river ecosystem] (pp. 22-31). Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu.
• [10]. Glińska-Lewczuk, K., Burandt, P., Kujawa, R., Kobus, S., Obolewski, K. et al. (2016). Environmental Factors Structuring Fish Communitiesin Floodplain Lakes of the Undisturbed System of the Biebrza River. Water 8: 1-24. DOI: 10.3390/w8040146.
• [11]. Golski, J., Jezierska-Madziar, M. & Pińskwar, P. (2005). Wstępna charakterystyka składu gatunkowego ichtiofauny wybranych starorzeczy Warty na odcinku Koło-Poznań [Preliminary characteristic of ichthyofauna species composition in selected oxbow lakes of the Warta in the Koło-Poznan section]. In M. Jezierska-Madziar (Ed.), Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego [Oxbow lakes as essential elements in the river ecosystem] (pp. 129-141). Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu.
• [12]. Golski, J., Przybył, A., Mazurkiewicz, J., Andrzejewski, W. & Trawiński J. (2010). Habitat variability and fish species structure in Kończak stream. Oceanol. Hydrobiol. Stud. 39(4): 83-98. DOI: 10.2478/v10009-010-0052-2.
• [13]. Grossman, G.D., Dowd, J.F. & Crawford, M. (1990). Assemblage Stability in stream fishes: a review. Environ. Manage. 14: 661-771.
• [14]. Growns, O., Pollard, D.A. & Gehrke, P.C. (1998). Changes in river fish assemblages associated with vegetated and degraded banks, upstream of and within nutrient-enriched zones. Fish. Manag. Ecol. 5: 55-69.
• [15]. Hohausowa, E. (2000). Exchange rate and small-scale movements of fish between river and its backwater. Arch. Hydrobiol. 147: 485-504.
• [16]. Hohausova, E., Copp, H. & Jankovsky, P. (2003). Movement of fish between a river and its backwaters: diel activity and relation to environmental gradient. Ecol. Freshw. Fish. 12: 107-117. DOI: 10.1034/j.1600-0633.2003.00014.
• [17]. Hook, J.M. (1995). River channel adjustment to meander cutoffs on the River Hollin and River Dane, northwest England. Geomorphology 14: 235-253.
• [18]. Iwaszkiewicz, M. (1969). Świnka w dorzeczu Warty [The undermouth in the Warta basin]. Roczniki WSR w Poznaniu XLIII: 43-50.
• [19]. Jaskowski, J. (1962). Materiały do znajomości ichtiofauny Warty i jej dopływów [Materials supplementing our knowledge on the ichthyofauna of the Warta and its tributaries]. Fragm. Faun. 9(28): 449-499. DOI: 10.3161/00 159301FF1962.9.28.449.
• [20]. Kaj, J. (1956). Rzadsze i fizjograficznie interesujące gatunki ryb północno-zachodniej Polski [Less common and physiographically interesting fish species of north-western Poland]. Przyroda Polski Zachodniej 3/4/5/6.
• [21]. Kompowski, A. (1991). Catches and growth of Aramis ballerus (L.,1758) from lake Dąbie and the firth of Szczecin. Acta Ichthyol. Piscat. 21(2): 17-28.
• [22]. Kruk, A., Penczak, T., Galicka, W., Koszaliński, H., Tłoczek, K. et al. (2000). Ichtiofauna rzeki Warty [Ichthyofauna of the Warta River]. Sci. Ann. Pol. Angl. Assoc. 13: 35-67.
• [23]. Kruk, A. (2004). Decline in migratory fish in the Warta River, Poland. Ecohydrol. Hydrobiol. 4(2): 147-155.
• [24]. Kurmayer, R. Keckeis, H., Schrutka, S. & Zweimueller, I. (1996). Macro- and microhabitats used by 0+ fish in a side-arm of the River Danube. Arch. Hydrobiol. Suppl. 113(1-4): 425-432.
• [25]. Mastyński, J. (1992). Ichtiofauna środkowego biegu Warty i jej zmiany wywołane zanieczyszczeniami w latach 1960-1990 [Ichthyofauna of the middle course of the Warta and its pollution-related changes in the years 1960-1990]. Proceedings of the Scientific Conference on Problems of pollution and protection of surface waters – today and tomorrow. Wyd. UAM, Seria Biologia 49: 209-220.
• [26]. Nunn, A.D. (2003). Is water temperature an adequate predictor of recruitment success in cyprinid fish populations in lowland rivers? Freshw. Biol. 48: 579-588.
• [27]. Obolewski, K. (2005). Reakcje planktonu na udrożnienie starorzecza Słupi [Response of plankton to river channelling in the Słupia oxbow lake]. In M. Jezierska-Madziar (Ed.), Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego [Oxbow lakes as essential elements in the river ecosystem] (pp. 70-83). Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu.
• [28]. Obolewski, K., Glińska-Lewczuk, K. & Strzelczak, A. (2015). Does hydrological connectivity determine the benthic macroinvertebrate structure in oxbow lakes? Ecohydrology 8(8): 1488-1502. DOI: 10.1002/eco.1599.
• [29]. Opuszyński, K. (1983). Podstawy biologii ryb [Foundations of fish biology]. 2nd edition, updated, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
• [30]. Osorio, D., Terborgh, J., Alvarez, A., Ortega, H., Quispe, R. et al. (2011). Leteral migration of fish between an oxbow lake and an Amazonian headwater river. Ecol. Freshw. Fish. 20: 619-627.
• [31]. Penczak, T. (1969a). Ichtiofauna rzek Wyżyny Łódzkiej i terenów przyległych. Cześć I c. Hydrografia i rybostan Warty i dopływów. [The ichthyofauna of the rivers in the Łódź Upland and adjacent areas Part I c. The hydrography and fishes of the Warta River basin]. Acta Hydrobiol. 11(1): 69-118.
• [32]. Penczak, T. (1969b). Ichtiofauna rzek Wyżyny Łódzkiej i terenów przyległych. Część 3. Przegląd i charakterystyka gatunków. [The ichthyofauna of the rivers in the Łódź Upland and adjacent areas. Part III. A review and character of species.]. Acta Hydrobiol. 11(3): 339-360.
• [33]. Penczak, T. (1986). Charakterystyka ichtiofauny Warty i jej dopływów w granicach Załęczańskiego Parku Krajobrazowego [Characteristics of ichthyofauna in the Warta and its tributaries within the Załęczański Landscape Park]. Acta Univ. Lodz., Folia Sozol. 2: 365-376.
• [34]. Penczak, T., Kruk, A., Galicka, W., Marszał, L., Koszaliński, H. et al. (2000a). Ryby starorzeczy Warty [Fish of the Warta oxbow lakes]. Sci. Ann. Pol. Angl. Assoc. 13: 69-86.
• [35]. Penczak, T., Kruk, A., Koszaliński, H., Kostrzewa, J., Marszał, L. et al. (2000b). Fishes of three oxbow lakes and their parent Pilica River: 25 years later. Pol. Arch. Hydrobiol. 47: 115-130.
• [36]. Penczak, T., Galicka, W., Głowacki, Ł., Koszaliński, H., Kruk, A. et al. (2003a). Fish assemblage changes relative to environmental factors and time in the Warta River, Poland, and its oxbow lakes. J. Fish Biol. 64: 483-501.
• [37]. Penczak, T., Kruk, A., Kostrzewa, J., Zięba, G., Koszaliński, H. et al. (2003b). Ichtiofauna systemu rzeki Prosny Część 1. Prosna. [Fish Fauna of the Prosna River System. Part I. Prosna.] Sci. Ann. Pol. Angl. Assoc. 16: 65-78.
• [38]. Penczak, T., Galicka, W., Głowacki, Ł., Kruk, A., Kostrzewa, J. et al. (2005). Znaczenie starorzeczy dla zachowania różnorodności i obfitości ichtiofauny w ekosystemie rzecznym [The importance of oxbow lakes for the preservation of diversity and abundance of ichthyofauna in the river ecosystem]. In M. Jezierska-Madziar (Ed.), Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego [Oxbow lakes as essential elements in the river ecosystem] (pp. 95-128). Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu.
• [39]. Pliszka, F. (1964). Biologia ryb [Biology of fish]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
• [40]. Rakowitz, G. & Zweimuller, I. (2000). Influence of diurnal behaviour rhythms and water-level fluctuations on migratory activities of fish in a backwater of the River Danube: a hydroacoustic study. Aquat. Living Resour. 13: 319-326.
• [41]. Rychlicki, Z. (1933). Świnka – Chondrostoma nasus L. [Undermouth – Chondrostoma nasus L.]. Przegląd Rybacki 6(10): 338-344.
• [42]. Starmach, J. (2003). Ryby i ich środowisko [Fish and their environment]. Supplementa ad Acta Hydrobiologica 6: 1-2.
• [43]. Ward, J.V. & Stanford, J.A. (1995). Ecological connectivity in alluvial river ecosystem and its disruption by flow regulation. Regul. Riv. 11: 105-119.
• [44]. Winemiller, K.O., Tarim, S., Shorman, D. & Cotner, J.B. (2000). Fish assemblage structure in relation to environmental variation among Brazos River oxbow lakes. Tran. Am. Fish. Soc. 129: 451-468.
• [45]. Winter, H.V. & Fredrich, F. (2003). Migratory behavior of ide: a comparison between the lowland rivers Elbe, Germany, and Vecht, the Netherlands. J. Fish Biol. 63: 871-880. DOI: 10.1046/j.1095-8649.2003.00193.
• [46]. Wiśniewolski, W., Ligęza, J., Prus, P., Buras, P., Szlakowski, J. et al. (2009). Znaczenie łączności rzeki ze starorzeczami dla składu ichtiofauny na przykładzie środkowej i dolnej Wisły [The importance of river connectivity with oxbow lakes for the composition of ichthyofauna based on the middle and lower course of the Vistula]. Nauka-Przyroda-Technologie 3(3): 2-10.
• [47]. Witkowski, A., Cieśla, M. & Napora, K. (1997). Jaź [The ide]. Olsztyn: Wydawnictwo IRS.
• [48]. Wolter, C. & Bischoff, A. (2001). Seasonal change of fish diversity in the main channel of large lowland River Oder. Regul. Rivers: Res. Mgmt. 17: 595-608. DOI: 10.1002/rrr.645.
• [49]. Van Geest, G.J., Roozen, F.C., Coops, H., Roijackers, R.M., Buijse, A.D., Peters, E.T. & Sheffer, M. (2003). Vegetation abundance in lowland flood plain lakes determined by surface area, age and connectivity. Freshw. Biol. 48: 440-454.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).