Litologiczne uwarunkowania zalegania pierwszego poziomu wód gruntowych w okolicach wsi Haćki na Równinie Bielskiej

• Autorzy: Micun K.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/62841

Warianty tytułu

EN

Lithologic conditions of the water table logging in the area of Haćki village in the Bielska Plain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było rozpoznanie litologicznych warunków występowania pierwszego poziomu wód gruntowych w rejonie wsi Haćki na Równinie Bielskiej. W trakcie badań wykonano pomiary poziomu wody w studniach kopanych, sondowania świdrem ręcznym do głębokości 5 m, pobrano próbki utworów wodonośnych i zbadano ich uziarnienie. W oparciu o wyniki analiz uziarnienia obliczono współczynnik filtracji. W budowie geologicznej obszaru dominują utwory pyłowe różnego pochodzenia. Takie wykształcenie utworów bezpośrednio wpływa na warunki filtracji i głębokość zwierciadła wód. W pobliżu wsi Haćki na Równinie Bielskiej wody gruntowe zalegają na głębokości od kilkudziesięciu centymetrów do 2 m w obniżeniach terenowych i maksymalnie nieco ponad 5 m na powierzchniach wyżej położonych. Na wzniesieniach stwierdzono obecność wód zawieszonych, zaobserwowano okresowe wysięki u podnóży wzniesień i skarp i jedno okresowe źródło. Utwory wodonośne stanowią piaski średnioziarniste, piaski drobnoziarniste i piaski drobnoziarniste zaglinione lub z pyłem. Skutkiem tego współczynnik filtracji ma niskie i bardzo niskie wartości. Zawierają się one w przedziale od poniżej 0,001 m· d^-1 do 3,8 m·d^-1. Powszechna obecność utworów pyłowych na badanym obszarze wpływa na ograniczoną wydajność pierwszego poziomu wód gruntowych.

EN

The aim of the study was to examine lithological conditions of the water table in the area of Haćki village located in the Bielska Plain. The study involved the measurements of water level in dug wells, hand drill probing to a depth of 5 m, acquiring the samples of water-bearing deposits and analysing their granulation. The results of analyses allowed to calculate the permeability coefficient. The geological structure of the area is dominated by dusty deposits of various origins. Such deposits’ formation directly affects the conditions of filtration and depth of the water table. Groundwater logging near Haćki village in the Bielska Plain appears at a depth of several tens of centimeters to 2 meters in the depressions field and up a little over 5 meters in the case of higher ground surfaces. The presence of perched water was revealed on the hills, periodic leachates at the foot of the hills and scarps and one periodic spring. Water-bearing deposits are medium sands, fine sands and loamy fine sands or fine sands with silt. Consequently, the permeability coefficient is low or even very low. Its values range from 0,001 m·d^-1 to 3,8 m d^-1 (d – 24 hours). The widespread presence of dusty deposits in the area affects the limited efficiency of the water table.

Słowa kluczowe

PL

poziom wód gruntowych; litologia; współczynnik filtracji

EN

water table; lithology; permeability coefficient

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 47
• Strony: 10--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab., rys

Twórcy

autor

Micun K.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45A, 15-351 Białystok,

Bibliografia

• 1. Banaszuk H., Banaszuk P., Kondratiuk P., 1996. Gleby na terenie prehistorycznej osady w Haćkach w okolicach Bielska Podlaskiego. Roczniki Gleboznawcze 47(1/2), 113–122.
• 2. Banaszuk P., Kondratiuk P., 2005. Przekształcenia rzeźby i rozwój gleb w obniżeniu wokół „Góry Zamkowej”. [W:] J.B. Faliński, A. Ber, Z. Kobyliński, A.J. Kwiatkowska-Falińska (red.) Haćki zespół przyrodniczo-archeologiczny na Równinie Bielskiej. Białowieska Stacja Geobotaniczna Uniwersytetu Warszawskiego. Białowieża, 75–80.
• 3. Ber A., 2005. Warunki geologiczne i geomorfologiczne powstania zespołu kemów w Haćkach. [W:] J.B. Faliński, A. Ber, Z. Kobyliński, A.J. Kwiatkowska-Falińska (red.) Haćki zespół przyrodniczo-archeologiczny na Równinie Bielskiej. Białowieska Stacja Geobotaniczna Uniwersytetu Warszawskiego. Białowieża, 9–29.
• 4. Brud S., Kmieciak M., 2006. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Bielsk Podlaski. Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa, 7–30.
• 5. Kondratiuk P., 1995. Zmiany w rzeźbie okolic Haciek powstałe w wyniku prehistorycznego i nowożytnego osadnictwa. [W:] Człowiek a środowisko. Referaty i postery 44 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Toruń, 58–61.
• 6. Lipiński J., 2003. Zależność współczynnika filtracji w glebach wytworzonych z utworów pyłowych od ich fizycznych właściwości. Woda-Środowisko- Obszary Wiejskie T. 3 z. 1 (7), 205–213.
• 7. Michalak J., 1989. Odpływ podziemny. [W:] U. Soczyńska (red.) Warunki hydrologiczne. Fizycznogeograficzne podstawy modelowania. PWN Warszawa, 222–246.
• 8. Micun K., 2014a. Budowa geologiczna okolic wsi Haćki na Równinie Bielskiej. [W:] D. Wołkowycki (red.) Przyroda okolic wsi Haćki na Równinie Bielskiej. Białystok, 33–61.
• 9. Micun K., 2014b. Warunki hydrologiczne okolic wsi Haćki. [W:] D. Wołkowycki (red.) Przyroda okolic wsi Haćki na Równinie Bielskiej. Białystok, 61–71.
• 10. Micun K., 2015. Analiza procesów i przekształceń dolin denudacyjnych Równiny Bielskiej. Inż. Ekol. 43, 80–87.
• 11. Mioduszewski W., 1990. Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym. Wydaw. IMUZ, Falenty, 1–126.
• 12. Mioduszewski W., 2006. Woda na obszarach wiejskich. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie T. 6 z. 1 (16), 277–295.
• 13. Mojski J., 1972. Nizina Podlaska. [W:] Geomorfologia Polski. T.2 (red. R. Galon). Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 318–373.
• 14. Mojski J.E., Nowicki A., 1961. Kemy okolic Bielska Podlaskiego. Kwart. Geol. 5(4), 950–951.
• 15. Mycielska-Dowgiałło E., 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna. [W:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red) Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. UW Wydz. Geogr. i St. Region. Warszawa, 29–105.
• 16. Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z., 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Dział Wydawnictw IOŚ, Warszawa, 334.
• 17. Pazdro Z., 1983. Hydrogeologia ogólna. Wyd. 3. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 354–467.
• 18. Terpiłowski S., 2008. Kemy jako wskaźnik deglacjacji Niziny Podlaskiej podczas zlodowacenia Warty. Wydaw. UMCS, Lublin, 1–101.
• 19. Twardowski K., Drożdżak R., 2006. Pośrednie metody oceny właściwości filtracyjnych gruntów. Wiertnictwo Nafta Gaz 23/1, 477–486.
• 20. Twardowski K., Drożdżak R., 2010. Badanie poprawności wybranych wzorów empirycznych do oceny współczynnika filtracji gruntów. Wiertnictwo Nafta Gaz 27/4, 681–690.
• 21. Twardowski K., Drożdżak R., Glazor A., 2006. Analiza porównawcza pośrednich metod oceny współczynnika filtracji gruntów. Wiertnictwo Nafta Gaz 23/2, 687–697.
• 22. Wieczysty A., 1982. Hydrogeologia inżynierska. PWN, Warszawa, 715–738.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.