Civil supervision and control over special services' activities

• Autorzy: Piotrowska Anna , Kopczewski Marian , Ciekanowski Zbigniew

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.9795

Warianty tytułu

PL

Cywilny nadzór i kontrola działalności służb specjalnych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article addresses issues related to the civil system of democratic supervision and control over special services in Poland since the political transformation. The system is based on the supervision of the executive authority, which also sets the directions of activities, Parliamentary control – mainly with the help of the Committee for Special Services, judiciary supervision assessing their actions in terms of possible abuse of powers or failure to fulfill their obligations. The functionality of some legal solutions in the field of supervision and control over the services was assessed. The dominant role of the Prime Minister in exercising supervision over the special services was pointed out.

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące systemu cywilnego demokratycznego nadzoru i kontroli służb specjalnych w Polsce od czasów przemian ustrojowych. System ten oparty jest na: nadzorze władzy wykonawczej, która także wyznacza kierunki działań; kontroli parlamentarnej – głównie za pomocą Komisji do Spraw Służb Specjalnych; nadzorze władzy sądowniczej oceniającej ich działania pod kątem ewentualnego przekroczenia uprawnień czy niedopełnienia obowiązków. Oceniono funkcjonalność niektórych rozwiązań prawnych w zakresie nadzoru i kontroli służb. Zwrócono uwagę na dominującą rolę Prezesa Rady Ministrów w sprawowaniu nadzoru nad służbami specjalnymi.

Słowa kluczowe

EN

control; supervision; authorities; services; powers

PL

kontrola; nadzór; organy; służby; uprawnienia

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 53, No. 2(200)
• Strony: 354--370
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Piotrowska Anna

• Faculty of National Security, War Studies University, Warsaw, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0043-7726

autor

Kopczewski Marian

• Faculty of Security Sciences, General Tadeusz Kościuszko Military University of Land Forces, Wrocław, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0402-0477

autor

Ciekanowski Zbigniew

• Faculty of Economic and Technical Sciences, Pope John Paul II State School of Higher Education in Biała Podlaska, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0549-894X

Bibliografia

• 1. Zalewski S. Służby specjalne w państwie demokratycznym. 2nd Ed. extended and updated. Warszawa: AON; 2005.
• 2. Jagielski J. Kontrola administracji publicznej. Warszawa: LexisNexis; 2006.
• 3. Bożek M, Czuryk M, Karpiuk M, Kostrubiec J. Służby specjalne w strukturze władz publicznych. Warszawa: Wolters Kluwer; 2014.
• 4. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. z 1990 r. Nr 30, poz. 180).
• 5. Grzegorowski Z. Służby specjalne a bezpieczeństwo państwa polskiego. Toruń: Wydawnictwo Naukowe GRADO; 2013.
• 6. Ustawa z dnia 25 kwietnia 1996 r. o zmianie ustawy o Policji oraz ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. z 1996 r. Nr 59, poz. 269).
• 7. Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 z późn. zm.)
• 8. Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (tekst jedn.: Dz. U. 2005 r. Nr 196, poz. 1631 z późn. zm.).
• 9. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 743 z późn. zm).
• 10. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2012 r., poz. 392 z późn. zm.).
• 11. Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2012 r., poz. 621).
• 12. Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. Nr 104, poz. 709 z późn. zm.).
• 13. Podolski A. Warianty bezpieczeństwa narodowego dwudziestolecia III RP. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. 2011;(Special edition):150-5.
• 14. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Jacka Cichockiego – Ministra Spraw Wewnętrznych – w zakresie koordynacji służb specjalnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 254, poz. 1524).
• 15. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Bartłomieja Sienkiewicza – Ministra Spraw Wewnętrznych – w zakresie koordynacji służb specjalnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 272).
• 16. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 września 2014 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Jacka Cichockiego w zakresie koordynacji służb specjalnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1276).
• 17. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2332).
• 18. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 listopada 1998 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. 1998 Nr 44, poz. 618 z późn. zm.).
• 19. Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli – ujednolicony tekst ustawy o NIK uwzględniający zmiany wprowadzone ustawą z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. Nr 29, poz. 1482).
• 20. Kolaszyński M. Uwarunkowania kontroli i nadzoru nad czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi polskich służb specjalnych. In: Krzak A, Gibas-Krzak D (eds.). Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość. Materiały i Studia. Vol. 2. Szczecin – Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej; 2012.
• 21. Ustawa z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 147).
• 22. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 lipca 2014 r. Sygn. akt K 23/11 (Dz. U. z 2014 r., poz. 1055).
• 23. Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2011 Nr 53, poz. 273).
• 24. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu realizacji kompetencji prokuratora w zakresie nadzoru nad czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi (Dz.U. 2011 Nr 121, poz. 692).
• 25. Bożek M. Kontrola parlamentarna służb specjalnych w Polsce. Przegląd Sejmowy. 2012;1.
• 26. Taracha A. Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawnodowodowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; 2006.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).