GIS-based reconstruction of the Nové Zámky–Stará Gúta horse-drawn field railway in Slovakia

Miček, Daniel

doi:10.48234/WK80GIS

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

GIS-based reconstruction of the Nové Zámky–Stará Gúta horse-drawn field railway in Slovakia

Autorzy

Miček Daniel

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK80GIS

Warianty tytułu

Rekonstrukcja polnej kolei konnej na trasie Nové Zámky– Stará Gúta na Słowacji przy użyciu narzędzia GIS

Języki publikacji

Abstrakty

The phenomenon of horse-drawn field railways is typical for the fertile plain areas of the former Kingdom of Hungary. In the territory of present-day Slovakia, they were built mainly in the southern areas of western Slovakia—the districts of Nové Zámky and Komárno. Their primary function was to transport agricultural commodities from the fields to the towns. Secondarily, they were also used for transporting people and supplying remote farms. The greatest expansion of this type of transport was registered in the first half of the twentieth century. This study answers the questions “What was it?” and “What did it look like?” through the reconstruction of a no-longer-existing railway line that connected the town of Nové Zámky with several farmsteads in the cadaster of Nové Zámky and Nesvady. This research was based on the analysis of available historical map sheets and field research. The result is a presentation in the form of a multimedia map containing a reconstruction of this route together with descriptions of the associated realities.

Fenomen polnej kolei konnej jest typowy dla obszarów żyznych równin dawnego Królestwa Węgier. Na terenie obecnej Słowacji koleje te były budowane przeważnie na obszarze zachodniej Słowacji – w powiatach Nové Zámky i Komárno. Ich główną funkcją był transport towarów rolniczych z pól do miast. Były one również używane do transportu pasażerów i do zaopatrywania odosobnionych gospodarstw. Największy rozwój tego środka transportu zarejestrowano w pierwszej połowie XX w. Artykuł odpowiada na pytania: „czym były?” oraz „jak wyglądały?” poprzez rekonstrukcję nieistniejącej już linii kolejowej, która łączyła miasteczko Nové Zámky z wieloma gospodarstwami w gminach katastralnych Nové Zámky i Nesvady. Badanie oparto na analizie dostępnych map historycznych oraz badaniach terenowych. Wynikiem badań jest prezentacja w formie mapy multimedialnej zawierającej rekonstrukcję przedmiotowej trasy z opisem otaczającej ją rzeczywistości.

Słowa kluczowe

horse-drawn field railway reconstruction historical maps GIS

polna kolej konna rekonstrukcja mapy historyczne GIS

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2024

Tom

Nr 80

Strony

139--149

Opis fizyczny

Bibliogr. 58 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Miček Daniel

Constantine the Philosopher University in Nitra, Department of Archaeology

https://orcid.org/0009-0005-7791-8324

Bibliografia

Secondary sources / Opracowania
1. Bílek Aleš; Zeithammer Karel, Čiernohronská železnica – 30 rokov zápasu o zachovanie – Čiernohronská lesní dráha, Praha 2009.
2. Bönde Gogová Stanislava, Chrastina Peter, Bešina Daniel, 3D Visualisation of a Section of the Imperial-Royal Postal Road in the Landscape of the Dudváh Wetland in Western Slovakia, “Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2022, No. 72.
3. Bosáček Jozef, Přibyl Jaroslav, Vzpomínky na Šuranské lokomotivy, “Železnice” 1996, Vol. 2.
4. Bosáček Jozef, Vzpomínky na Šuranskou železnici, “Železnice” 1995, Vol. 6.
5. Felek Ferenc, Egy lóerős teherszállítás/Lórévasutak az Alföldön, “Indóház” 2008, No. 9.
6. Halis István, Hoffmann Mór, Zalavármegyei Évkönyv a Millenniumra, Nagykanizsa 1896.
7. Jahn Jan, Cukrová železnice, “Krásy Slovenska” 1996, Vol. 7.
8. Kulík Jan, Britská diplomacie. Československá otázka a konec meziválečného systému zmluv o ochrane menšin v letech 1938–1945, “Acta Universitatis Carolinae Iuri- dica” 2013, vol. 59, No. 1.
9. Miklós Imre, A magyar vasutasság oknyomozó történelme. A legelső vasúttól – napjainkig, Budapest 1937.
10. Palárik Miroslav, Hasarová Zuzana, Hospodárska a socio- ekonomická situácia v Nitre a v nitrianskom okrese v období autonómie Slovenska, “Studia Historica Nitriensia” 2020, vol. 24, No. 2.
11. Přibyl Jaroslav, Po trase Šuranské cukrovarské železnice, “Železnice” 1995, Vol. 6.
12. Přibyl Jaroslav, Z výstavby Čiernohronskej železnice po roku 1935, “Tulák po drahách”, 1998, No. 5–6.
13. Šlechta Svatopluk, Čiernohronské premeny, Praha 2009.
14. Šlechta Svatopluk, Ľudia okolo železničky, Praha 2012.
15. Strba Sándor, Nové Zámky II. – Od zbúrania hradu po koniec II. svetovej vojny 1724–1945, Nové Zámky 2018.
16. Szűcs Ernő, A „zsuzsi” Debrecen Városi Gazdasági Vasút TÖRTÉNETE, “A Hajdú-Bihar Megyei Levéltár évkönyve 31. 2006–2009”, Debrecen 2009.
17. Tunega Michal, Železnica ako jeden z nástrojov industrializácie Bratislavy, “Industriálne a technické pamiatky a areály v Bratislavskej župe”, Bratislava 2015.
18. Unangst Matthew, (De)Colonial historical geography and historical GIS, “Journal of Historical Geography” 2023, No. 79.
19. Vontorčík Jozef, Pavelka Branislav, Slovenské poľnoho- spodárske múzeum Nitra, Nitra 1997.
20. Žilinčík Ivan, Kysucko-oravská lesná železnica, Praha 1996.
21. Žilinčík Ivan, Zámer spoločného využitia Historickej leśnej úvraťovej železnice vo Vychylovke “Železničné technické pamiatky na Slovensku a ich využitie” Žilina 1993.
22. Žilinčík Ivan, Zrušenie Kysucko-oravskej lesnej železnice, záchrana a funkčná obnova zachovanej časti tejto železnice “Železničné technické pamiatky na Slovensku a ich využitie” Žilina 1993, pp. 57–62.
Electronic sources / Źródła elektroniczne
23. Árpási Imre, Anyala-pusztai uradalmi iparvasút, 2016 https://www.kisvasut.hu/view_cikk.php?id=2895 (accessed 12 XI 2023).
24. bajc.sk, https://www.bajc.sk/pamiatky/ (accessed 12 XI 2023).
25. Bajcs Komárom vármegyei kisközség kataszteri térképének másolata az 1889. évi részletes felmérés szerint, https:// maps.hungaricana.hu/en/MOLTerkeptar/12357 (accessed 12 XI 2023).
26. Érsekújvár Nyitra vármegyei rendezett tanácsú város kataszter térképének másolata az 1904. évi mérnöki nyilvántartás szerint, https://maps.hungaricana.hu/en/MOLTerkeptar/12575/ (accessed 12 XI 2023).
27. Dictionary of the Hungarian language, https://www.arcanum.com/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-a-magyar-nyelv-ertelmezo-szotara-1BE8B/l-39E16/lore-3C46B/ (accessed 12 XI 2023).
28. Hungarian etymological dictionary, https://www.arcanum.com/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-magyar-etimologiai-szotar-F14D3/l-F2DF6/lore-F2F84/?list=eyJmaWx0ZXJzIjogeyJNVSI6I-FsiTkZPX0xFWF9MZXhpa29ub2tfRjE0RD -MiXX0sICJxdWVyeSI6ICJsXHUwMGYzc-lx1MDBlOSJ9 (accessed 12 XI 2023).
29. First Military Survey of the Habsburg Empire (1782–1785), https://maps.arcanum.com/en/map/first surveyhungary/?bbox=2003134.8676279916%2C6093906.429458373%2C2039499.7838346644%2C6107244.690894137&map-list=1&layers=147 (accessed 12 XI 2023).
30. Historická ortofotomapa SR – 1950 farebná, https://mapy.tuzvo.sk/HOFM/ (accessed 12 XI 2023).
31. III. vojenské mapování - 1:75000, mapový list 4860, http://oldmaps.geolab.cz/map_viewer.pl?lang=cs&map_root=3vm&map_region=75&map_list=4860 (accessed 12 XI 2023).
32. Jiao Chenjing, Heitzler Magnus, Hurni Lorenz, A fast and effective deep learning approach for road extraction from historical maps by automatically generating training data with symbol reconstruction „International Journal of Applied Earth Observations and Geoinformation” 2022, No. 113, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1569843222001716 (accessed 12 XI 2023).
33. Military Survey of Hungary (1941), https://maps.arcanum.com/en/map/hungary1941/?bbox=2003134.8676279916%2C6093906.429458373%2C2039499.7838346644%2C6107244.690894137&map=-list-1&layers=29 (accessed 12 XI 2023).
34. Naszvad Komárom vármegyei nagyközség kataszteri térképének másolata az 1905. évi mérnöki nyilvántartás szerint, https://maps.hungaricana.hu/en/MOLTerkeptar/13029/ gkubazm10 (accessed 12 XI 2023).
35. Moubarek Sadou Abderrahmane, Tchouamou Njoya Eric, Applications of Artificial Intelligence in the Air Transport Industry: A Bibliometric and Systematic Literature Review, “Journal of Aerospace Technology andManagement” 2023, No. 15, https://jatm.com.br/jatm/article/view/1312/983 (accessed 12 XI 2023).
36. mynovezamky.sme.sk, https://mynovezamky.sme.sk/c/7833247/ obec-ponuka-turistom-prirodu-historiu-aj-relax.html (accessed 12 XI 2023).
37. nesvady.sk, https://www.nesvady.sk/mesto/zakladne-info/historia/ (accessed 12 XI 2023).
38. palarikovo.com, https://www.palarikovo.com/viewpage.php?page_id=21 (accessed 12 XI 2023).
39. ponvagli.sk, http://www.ponvagli.sk/index.php/sk/allcategories-sk-sk/197-pamiatky.131/cukrovar.145/dopravne_systemy.197 (accessed 12 XI 2023).
40. Prokopp Gyula, Az esztergomi prímási levéltár XV. Századi leltára “Levéltári Közlemények”, 1966, Vol. 37. p. pp. 113–138. https://library.hungaricana.hu/en/view/
41. LeveltariKozlemenyek_37/?query=Anyala&pg=131&layout=s (accessed 12 XI 2023).
42. Rell Lajos, Az Alföldi Első Gazdasági Vasút vonalhálóza-tának kiépítése “Békési Élet” 1972, Vol. 7. https://library.hungaricana.hu/en/view/BekesiElet_1972/?pg=217&layout=s (accessed 12 XI 2023).
43. Second military survey of the Habsburg Empire (1819–1869), https://maps.arcanum.com/en/map/secondsurvey-hungary/?bbox=2003134.8676279916%2C6093906.429458373%2C2039499.7838346644%2C6107244.690894137&map-list=1&layers=5 (accessed 12 XI 2023).
44. slovensko.sk, https://www.slovensko.sk/sk/institucie/o-institucii/informacie-o-obci/_9dbe6282-7d18-4065-a826-d6ad15120d7a (accessed 12 XI 2023).
45. Source photo 1. https://kisvasut.hu/keret/showpic.php? kod=31137 (accessed 12 XI 2023).
46. Source photo 2. https://kisvasut.hu/keret/showpic.php?kod=18819&x=640 (accessed 12 XI 2023).
47. Source photo 3. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/L%C3%B3r%C3%A9_Balaton-fenyves.JPG (accessed 12 XI 2023).
48. Source photo https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6b/F%C3%A9kes_l%C3%B3r%C3%A9_rajza_%28Kondoros%29.jpg (accessed 12 XI 2023).
49. spmnitra.sk, http://spmnitra.sk/nitrianska-polna- zeleznica (accessed 12 XI 2023). surail.szm.sk, http://surail.szm.sk (accessed 12 XI 2023).
50. Štátna mapa odvodená 1:5000 (1980), https://www.staremapy.sk/?zoom=16&lat=47.9710370736978&lng=18.185338969990784&map=SMO52 (accessed 12 XI 2023).
51. Third Military Survey of the Habsburg Empire (1:25000) (1869-1887), https://maps.arcanum.com /en/map/third-survey 25000/?bbox=2003134.8676279916%2C6093906.429458373%2C2039499.7838346644%2C6107244.690894137&map-list=1&layers=129 (accessed 12 XI 2023).
52. Topografická 10000 (v2) (1964), https://www.stare-mapy.sk/?zoom=14&lat=47.962025099315916&lng=18.13046572324116&map=SRTM10 (accessed 12 XI 2023).
53. Topografická 25000 (1955), https://www.staremapy. sk/?zoom=14&lat=47.962025099315916&l-ng=18.13046572324116&map=SR1952 (accessed 12 XI 2023).
54. vtedy.sk, https://www.vtedy.sk/sesiles-hurbanovo-pes-to-vanie -bavlnik/ (accessed 12 XI 2023).
55. Zák. topograf. 1:10000 (1990) https://www.staremapy.sk/?zoom=15&lat=47.974371859028885&lng=18.1748410511508&map=gkubazm10 (accessed 12 XI 2023).
56. zbgis.skgeodesy.sk – Kataster, https://zbgis.skgeod- esy.sk/mkzbgis/sk/kataster?bm=zbgis&z=8&c=19.530000,4 8.800000&pos=47.940458,18.102878,13 (accessed 12 XI 2023).
57. zbgis.skgeodesy.sk – LIDAR, https://zbgis.skgeodesy.sk/mkzbgis/sk/teren?bm=zbgis&z=8&c=19.53 0000,48.800000&pos=47.961741,18.134296,14 (accessed 12 XI 2023).
58. zbgis.skgeodesy.sk – Ortofoto, https://zbgis.skgeodesy.sk/mkzbgis/sk/zakladna-mapa?bm=zbgis&z=8&c=19.530000,48.800000&pos=47.961741,18.134296,14(accessed 12 XI 2023).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-031a30cc-53e1-41cf-9ac3-d2a8d443e1fd