Geotouristic values of the Chochołowska Valley (Tatra Mountains, Poland) and their accessibility for people with physical disabilities

• Autorzy: Chrobak A. , Ciurej A. , Wolska A. , Kowalik S.

Identyfikatory

DOI

10.7494/geotour.2018.52-53.3

Warianty tytułu

PL

Dostępność walorów geoturystycznych Doliny Chochołowskiej (Tatry, Polska) dla osób niepełnosprawnych ruchowo

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The purpose of this contribution is to present the geotourist path in the Chochołowska Valley for the disabled with limited mobility, as well as for the elderly. The Chochołowska Valley is the most westward valley in the Polish Tatra Mountains (Western Tatras). It is the longest and largest valley in the Polish Tatra Mountains, with an area of 35 km2 and 10 km in length. The highest peak located in the Chochołowska Valley is the Starorobociański Wierch at 2176 m a.s.l. The altitude at the end of the valley around Siwa Polana, is about 900 m a.s.l. (from 910 m a.s.l. to 920 m a.s.l.). At the Polana Huciska, where the geotoursit path ends, the altitude is about 1000 m a.s.l. The length of the path is 3.5 km, and the altitude difference over this distance is 100 meters. The Chochołowska Valley is developed in sedimentary rocks (limestones, marls, dolomites), belonging to two nappes: Choč Nappe (e.g. Siwiańskie Turnie outcrop) and Križna Nappe (e.g. Niżna Brama Chochołowska Rock Gate). The valley administratively belongs to the Witów village. A green tourist trail was marked through the valley. It start from the Siwa Polana to the mountain hut named after John Paul II on Polana Chochołowska. An asphalt road is from Siwa Polana to the Polana Huciska. The Chochołowska Valley is one of the most beautiful Tatra valleys with numerous rock outcrops and is considered to have a high geotouristic potential. The proposed geotourist path includes selected outcrops, which can be easily accessed by people with limited mobility, including people in wheelchairs. This path runs along a wide asphalt road, and any additional equipment (e.g. a freewheel for wheelchairs) is not required. A large car parking lot is available at the beginning of the proposed path (Siwa Polana), as well as sanitary and catering facilities.

PL

W niniejszym artykule została opisana propozycja trasy geoturystycznej w Dolinie Chochołowskiej dla osób niepełnosprawnych z ograniczonym stopniem poruszania się oraz dla osób starszych. Dolina Chochołowska jest najbardziej na zachód wysuniętą doliną walną w Tatrach Polskich (Tatry Zachodnie). Jest to najdłuższa i największa dolina w Tatrach Polskich. Jej powierzchnia wynosi 35 km2, a długość 10 km. Najwyższym szczytem położonym nad Doliną Chochołowską jest Starorobociański Wierch (2176 m n.p.m.). Wysokość bezwzględna u wylotu doliny, w rejonie Siwej Polany, wynosi około 900 m n.p.m. (od 910 m n.p.m. do 920 m n.p.m.), a na Polanie Huciska około 1000 m n. p. m. Długość naszej ścieżki geoturystycznej wynosi 3,5 km, a różnica wysokości na tej odległości wynosi 100 metrów. Dolina Chochołowska jest wypreparowana w skałach osadowych (wapienie, margle, dolomity) dwóch płaszczowin: choczańskiej (Siwiań- skie Turnie) i kriżniańskiej (Niżna Brama Chochołowska). Dolina ta administracyjnie należy do wsi Witów. Dnem doliny został popro- wadzony zielony szlak turystyczny do górskiego schroniska im. Jana Pawła II na Polanie Chochołowskiej. Do połowy doliny, do Polany Huciska, została doprowadzona droga asfaltowa. Dolina Chochołowska jest jedną z piękniejszych dolin tatrzańskich o wysokim potencjale geoturystycznym w związku ze znajdującymi się tu licznymi odsłonięciami skalnymi. W niniejszym artykule prezentujemy wybrane odsłonięcia łatwo dostępne, do których mogą dostać się bezproblemowo (płaska i szeroka nawierzchnia drogi) osoby z ograniczonym stopniem poruszania się, w tym również na wózkach inwalidzkich. Proponowana ścieżka geoturystyczna przebiega opisywaną drogą asfaltową, co nie wymaga konieczności używania dodatkowych sprzętów (np. freewheel w przypadku wózków). Na początku proponowanej trasy (Siwa Polana) jest duży parking dla samochodów i niezbędna infrastruktura sanitarno-gastronomiczna.

Słowa kluczowe

EN

Tatra Mountains; Chochołowska Valley; geotourism; geosites; sedimentary rocks; tourism for people with physical disabilities

PL

Tatry; Dolina Chochołowska; geoturystyka; geostanowiska; skały osadowe; turystyka dla osób niepełnosprawnych ruchowo

• Wydawca: Wydawnictwa AGH ; Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica
• Czasopismo: Geotourism / Geoturystyka
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 1-2 (52-53)
• Strony: I--XII
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Chrobak A.

• Pedagogical University of Cracow, Fakulty of Geography and Biology, Institute of Geography, Department of Geology ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

autor

Ciurej A.

• Pedagogical University of Cracow, Fakulty of Geography and Biology, Institute of Geography, Department of Geology ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

autor

Wolska A.

• Pedagogical University of Cracow, Fakulty of Geography and Biology, Institute of Geography, Department of Geology ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

autor

Kowalik S.

• Pedagogical University of Cracow, Fakulty of Geography and Biology, Institute of Geography, Department of Geology ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Bibliografia

• [1] Adamczyk M.J., Skawiński P., Zięba T. & Babicz J., 1995. Tatrzańska Wspólnota Leśna w Witowie. Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Nowy Targ.
• [2] Bac-Moszaszwili M. & Jurewicz E., 2010. Wycieczki geologiczne w Tatry. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.
• [3] Barczyk G., 2013. Systemy wywierzyskowe w tatrzańskim środowisku przyrodniczym. In: Pociask-Karteczka J. (ed.), Z badań hydrologicznych w Tatrach. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane: 71–76.
• [4] Bezák V., Maglay J., Polák M., Kohút M., Gross P., Piotrowska K., Iwanow A., Gaździcka E. & Raczkowski W., 2011. Geologicko- náučná mapa Tatier, 1:50 000, Štátny geologický ústav Dionýza Štúra, Bratislava.
• [5] Chrobak A., 2016. Valorisation and categorisation of the geosites in the Podtatrze area (Southern Poland). Geotourism, 46–47: 3–26.
• [6] Ciurej A., Chrobak A., Wolska A. & Kowalik S., 2018. Walory geoturystyczne Doliny Chochołowskiej udostępnione dla osób niepełno- sprawnych ruchowo. In: Zioło Z. & Płaziak M. (eds.), Problematyka 34. Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt. „Problematyka badawcza geografii przemysłu i usług”. Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków–Warszawa: 19.
• [7] De Bastion R., 1994. The private sector  – threat or opportunity? In: O’Halloran D., Green C., Harley M., Stanley M. & Knill J. (eds.), Geological and Landscape Conservation. The Geological Society, London: 391–395.
• [8] Gawęda A., 2010. Po graniach Tatr. Przewodnik geologiczny dla turystów. Dobrewydawnictwo.pl, Katowice.
• [9] Haracz P., Iwlew B., Jagiełło K., Koźma J. & Maciantowicz M., 2012. Europejski Geopark Łuk Mużakowa z trzech różnych stron. Stowarzyszenie Geopark Łuk Mużanowa, Łęknica.
• [10] Hose T.A., 1995. Selling the story of Britain’s stone. Environ Interpretation, 10: 16–17.
• [11] Jenkins J.M., 1992. Fossiekers and rockhounds in northern New South Wales. In: Weiler B. & Hall C.M. (eds.), Special interest tourism. Belhaven, London: 129–140.
• [12] Jurewicz E., 2005. Geodynamic evolution of the Tatra Mts. and the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians): problems and comments. Acta Geologica Polonica, 55: 295–338.
• [13] Knapik R. & Migoń P., 2011. Atlas. Georóżnorodność i geoturystyczne atrakcje Karkonoskiego Parku Narodowego i otuliny. Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra.
• [14] Kołodziejczyk K., 2013, Szlaki turystyczne przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych  – doświadczenia polskie i czeskie. Próba stworzenia wzorca. In: Wiluś R. & Wojciechowska J. (eds.), Nowe- stare formy turystyki w przestrzeni, tom 3, Warsztaty z Geografii Turyzmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 287–306.
• [15] Kotański Z., 1971. Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [16] Krobicki M. & Golonka J., 2008a. Geotouristical values of the Pieniny Klippen Belt and Tatra Mountains regions (Poland). Przegląd Geologiczny, 56: 670–679.
• [17] Krobicki M. & Golonka J., 2008b. Podhale Palaeogene Flysch as geotouristic attractive region  – first look to its unique geological values. Geoturystyka (Geotourism), 2 (13): 25–44.
• [18] Kutaś P., 2005. Górnictwo kruszcowe w Tatrach Polskich do I rozbioru Rzeczypospolitej. Wydawnictwo PROMO, Kraków.
• [19] Maheľ M., 1983. Krížňanský príkrov, príklad polysériovej a polyštruktúrnej jednotky. Mineralia Slovaca, 15: 193–216.
• [20] Małecka D., Humnicki W. & Barczyk G., 2002. Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000. Arkusz 1060 (Tatry Zachodnie). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [21] Martini G., 1994. The protection of geological heritage and economic developement: the saga of the Digne ammonite slab in Japan. In: O’Halloran D., Green C., Harley M., Stanley M. &Knill J. (eds.), Geological and Landscape Conservation. The Geological Society, London: 383–386.
• [22] Mucivuna V.C. & da Glória Motta Garcia M., 2018. Educational and tourism use of easy-access viewpoints: a study in the Itatiaia National Park, Brazil. VIII GeoSciEd 2018  – 8th Quadrennial Conference of the International Geoscience Education Organisation (IGEO)  – Geosciences for Everyone: 202–207.
• [23] Newsome D. & Dowling R.K., 2010. Geotourism. The tourism of geology and landscape. Goodfellow Publishers Limited, Oxford.
• [24] O’Connell J.T., 2017. How to Plan a Grand Canyon Vacation for the Handicapped. Retrieved from: https://traveltips.usatoday.com/ plan-grand-canyon-vacation-handicapped-15309.html [accessed: 2018.11.20].
• [25] Piotrowska K., Danel W., Iwanow A., Gaździcka E., Rączkowski W., Bezák V., Maglay J., Polák M., Kohút M., Gross P., 2015, Mapa geologiczna w skali 1:100 000. In: Dąbrowska K., Guzik M. (eds.), Atlas Tatr. Przyroda nieożywiona. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.
• [26] Plašienka D., 2003. Development of basement-involved fold and thrust structures exemplified by the Tatric-Fatric-Veporic nappe system of the Western Carpathians (Slovakia). Geodinamica Acta, 16: 21–38
• [27] Ptaszek A., 2005. Wodospady w potoku Kacwinianka jako obiekty geoturystyczne. Geoturystyka, 2: 25–31.
• [28] Seekins T., Clay J. & Ravesloot C., 1994. A descriptive study of secondary conditions reported by a population of adults with physical disabilities served by three independent living centers in a rural state. Journal of Rehabilitation, 60: 47–51.
• [29] Skrzydłowski T., 2017. Przewodnik przyrodniczy po Tatrach Polskich. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.
• [30] Słomka T. & Kicińska-Świderska A., 2004. Geoturystyka  – podstawowe pojęcia. Geoturystyka, 1: 5–7.
• [31] Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga- Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S. & Ziaja W., 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contempo- rary spatial data. Geographia Polonica, 91: 143–170.
• [32] Štrba L. & Kurtová M., 2013. Attractive geotourism sites in the area of the Ždiar village (Tatra Mts. region, Slovakia). Acta Geoturistica, 4: 47–57.
• [33] Vozár J., 1997. Rift-related volcanics in the Permian of the Western Carpathians, Slovakia. In: Grecula P., Hovorka D. & Putiš M. (eds.), Geological evolution oftheWesternCarpathians,Mineralia Slovaca,Monography. Geological Survey of Slovak Republic, Bratislava: 225–234.
• [34] Vozárová A. & Vozár J., 1979. Kryštalinikum v bazálnej časti chočského príkrovu. Geologické Práce, Správy, 72: 195–198.
• [35] Vozárová A. & Vozár J., 1988. Late Paleozoic in West Carpathians (Mladšie paleozoikum v Západných Karpatoch). Geologický Ustav Dionýza Štúra, Bratislava.
• [36] Wasiluk R., 2013. Projekt Geoparku „Dolina Wisłoka  – Polski Teksas”. Przegląd Geologiczny, 61: 224–229.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).