Koncepcja zrównoważonego zagospodarowania terenów po eksploatacji węgla brunatnego w rejonie Bełchatowa

Malina, G.; Niezgoda, G.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Koncepcja zrównoważonego zagospodarowania terenów po eksploatacji węgla brunatnego w rejonie Bełchatowa

Autorzy

Malina G. , Niezgoda G.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Redevelopment concept of open pits following lignite exploitation in the area of Belchatow

Języki publikacji

Abstrakty

Koncepcję zagospodarowania terenów po wydobyciu węgla brunatnego (o łącznej powierzchni około 8 tys. ha) w rejonie Bełchatowa opracowano na podstawie analizy dokumentów strategicznych na poziomie województwa, powiatów oraz gmin. W ramach tej koncepcji przedstawiono alternatywne, w stosunku do proponowanego obecnie, holistyczne podejście do zagospodarowania terenu wyrobiska w kierunku leśno-rolnym, po jego uprzedniej rekultywacji z wykorzystaniem konopi siewnej. Zaproponowano budowę zbiornika retencyjnego z funkcją oczyszczania wód deszczowych, składowiska odpadów komunalnych z wykorzystaniem biogazu oraz zagospodarowanie odpadów pogórniczych. Zastosowanie zrównoważonego i holistycznego podejścia do zagospodarowania zdegradowanych terenów powinno umożliwić zachowanie konkurencyjności Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów w przyszłości, a samo miasto może stać się liderem tych innowacyjnych rozwiązań.

The concept of sustainable redevelopment of open pits following lignite extraction in the area of Belchatow (8,000 acres in total) was developed based on the analysis of strategic documents at voivodeship, county and municipality level. An innovative, holistic approach was proposed involving agricultural and forestry development following reclamation of the excavation site with cannabis. Construction of a retention reservoir with a stormwater treatment system and of a municipal landfill site equipped with biogas recovery unit were proposed along with reclamation of mining waste materials. The innovative and sustainable redevelopment approach to lignite open pit mine in Belchatow should allow the mine to remain competitive in the future, while the city to become a leader in these innovative solutions.

Słowa kluczowe

węgiel brunatny wyrobisko poeksploatacyjne rekultywacja konopie siewne zbiornik retencyjny składowisko odpadów biogaz

lignite excavation reclamation cannabis rainwater reservoirs landfill biogas

Wydawca

Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski

Czasopismo

Ochrona Środowiska

Rocznik

2017

Tom

Vol. 39, nr 4

Strony

19--30

Opis fizyczny

Bibliogr. 57 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Malina G.

gmalina@agh.edu.pl

AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Geologii, Geofi zyki i Ochrony Środowiska, Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, al. Adama Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Niezgoda G.

AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Geologii, Geofi zyki i Ochrony Środowiska, Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, al. Adama Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

1. G. MALINA, A. GUMUŁA-KAWĘCKA: Zrównoważona rewitalizacja „modelowego” terenu zdegradowanego z wykorzystaniem rozwiązań projektu Unii Europejskiej HOMBRE. W: J. SKOWRONEK [red.]: Innowacyjne rozwiązania rewitalizacji terenów zdegradowanych, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice 2015, t. 7, ss. 165–182.
2. Materiały informacyjne PGE GIEK SA – Oddział KWB Bełchatów (www.kwbbelchatow.pgegiek.pl).
3. Raport oddziaływaniu Zakładu Górniczego KWB Bełchatów na Środowisko. Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu PROXIMA SA, POLTEGOR-PROJEKT Sp. z o.o., PROGIG Sp. z o.o., Wrocław 2009 (materiały archiwalne KWB Bełchatów).
4. G. MALINA: Holistyczne podejście w gospodarowaniu terenami zdegradowanymi – projekt HOMBRE. W: G. MALINA [red.]: Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych, PZITS Oddział Wielkopolski, Poznań 2012, ss. 65–82.
5. J. KONDRACKI: Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa 1998.
6. L. STARKEL: Geografia Polski – środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa 1991.
7. A. WOŚ: Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Toruń 1993, z. 20.
8. Atlas klimatu Polski. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (http://old.imgw.pl/klimat).
9. G. WACHOWIAK, G. GALINIAK, W. JOŃCZYK, R. MARTYNIAK: Ocena zmian odpływu w zlewni rzeki Widawki w roku hydrologicznym 2010 pod wpływem oddziaływania inwestycji górniczo-energetycznej w rejonie Bełchatowa. Górnictwo i Geoinżynieria 2011, vol. 35, nr 3, ss. 381–395.
10. Mapa jednolitych części wód. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa 2017 (http://geoportal.kzgw.gov.pl/gptkzgw/catalog/main/home.page).
11. E. STUPNICKA: Geologia regionalna Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997.
12. M. BARANIECKA: Budowa geologiczna rejonu bełchatowskiego. Przegląd Geologiczny 1980, vol. 7, ss. 381–390.
13. R. KRAJEWSKI: Bieżące problemy geologii kopalnianej. Przegląd Geologiczny 1980, vol. 7, ss. 392–396.
14. E. STACHURA, T. RATAJCZAK: Substancja mineralna w węglu brunatnym ze złoża „Bełchatów” (pole Bełchatów). Prace Geologiczne 2005, nr 153, s. 96.
15. A. SZYNKIEWICZ: Wiek węgla brunatnego na tle pozycji geologicznej badanych próbek (KWB „Bełchatów”). Przegląd Geologiczny 2000, vol. 11, ss. 1038–1044.
16. Mapa jednolitych części wód podziemnych. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (http://epsh.pgi.gov.pl/epsh/).
17. R. ZDECHLIK: Wpływ odwodnienia KWB Bełchatów na zmiany warunków hydrogeologicznych w rejonie wysadu solnego Dębina. Agencja Wydawniczo-Poligraficzna ART--TEKST, Kraków 2004.
18. B. PACZYŃSKI: Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1995.
19. J. MOTYKA, M. CZOP, W. JOŃCZYK, Z. STACHOWICZ, I. JOŃCZYK, R. MARTYNIAK: Wpływ głębokiej eksploatacji węgla brunatnego na zmiany środowiska wodnego w rejonie Kopalni „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria 2007, vol. 31, nr 2, ss. 477–487.
20. A. S. KLECZKOWSKI, A RÓŻKOWSKI: Słownik hydrogeologiczny. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Warszawa 1997.
21. J. DOWGIAŁŁO [red.]: Słownik hydrogeologiczny. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2002.
22. J. KUSZNERUK: Lej depresyjny KWB „Bełchatów” – prognozy i rzeczywistość. Mat. konf. „Ochrona środowiska naturalnego w bełchatowskim okręgu przemysłowym”, Bełchatów 1987.
23. S. ZAWADZKI: Gleboznawstwo. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1999.
24. J. M. MATUSZKIEWICZ: Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa 2008.
25. C. WOIŃSKI, S. MAKOWSKA, B. KUBIAK: Prawne i ekonomiczne aspekty naprawy szkód górniczych spowodowanych ruchem zakładu górniczego KWB „Bełchatów” SA. Mat. symp. „Zagrożenia naturalne w górnictwie”, KWB „Bełchatów” SA, Rogowiec 2004, ss. 321–334.
26. J. KLICH, K. POLAK: Problemy związane z odbudową stosunków wodnych na obszarach przekształconych przez kopalnie węgla brunatnego. Mat. konf. „Górnictwo odkrywkowe a ochrona środowiska, fakty i mity”, AGH, Kraków 1997, ss. 381–393.
27. W. SICIŃSKI, J. KUSZNERUK: Chemizm wód podziemnych w rejonie Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów po 20 latach eksploatacji kopalni metodą odkrywkową. Przegląd Geologiczny 1997, vol. 45, nr 5, ss. 518–522.
28. S. TUREK: Warunki hydrogeochemiczne na obszarze objętym wpływem odwodnienia złóż węgli brunatnych w rejonie Bełchatowskim. Przegląd Geologiczny 1980, vol. 7, ss. 397–400.
29. A. KRZESIŃSKA, A. REDLIŃSKA-MARCZYŃSKA, P. WILKOSZ, A. ŻELAŹNIEWICZ: Struktury hydratacyjne i deformacyjne w skałach czapy gipsowej wysadu solnego Dębiny w rowie Kleszczowa. Przegląd Geologiczny 2010, vol. 58, nr 6, ss. 522–530.
30. R. MARTYNIAK, W. SOŁTYS: Zmiany chemizmu wód podziemnych zachodzące na skutek odwadniania złoża węgla brunatnego „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria 2009, vol. 33, nr 2, ss. 307–316.
31. Największa w Polsce kopalnia węgla brunatnego. Węgiel Brunatny 2012, nr 1(78), ss. 26–32.
32. A. KARCZEWSKA: Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Wrocław 2012.
33. A. MACIEJEWSKA: Rekultywacja i ochrona środowiska w górnictwie odkrywkowym. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.
34. A. OSTRĘGA, R. UBERMAN: Kierunki rekultywacji i zagospodarowania – sposób wyboru, klasyfikacja i przykłady. Górnictwo i Geoinżynieria 2010, vol. 34, nr 4, ss. 445–461.
35. J. KWIATKOWSKA-MALINA, M. WYSZOMIERSKA: Zagospodarowanie obszarów po eksploatacji kruszyw naturalnych na przykładzie złoża Sitno w gminie Rzewnie. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 2014, nr II/3, ss. 705–717.
36. Z. KASZTELEWICZ, K. KOZIOŁ, J. KLICH: Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych w kopalniach węgla brunatnego w Polsce. Górnictwo i Geoinżynieria 2007, vol. 31, nr 2, ss. 295–307.
37. Z. KASZTELEWICZ, J. KACZOROWSKI: Rekultywacja i rewitalizacja kopalń węgla brunatnego na przykładzie kopalni „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria 2009, vol. 33, nr 2, ss. 187–212.
38. W. KRZAKLEWSKI, J. WÓJCIK, B. KUBIAK, J. DYMITROWICZ: Problemy rekultywacji leśnej zwałowiska zewnętrznego Pola Szczerców. Górnictwo i Geoinżynieria 2011, vol. 35, nr 3, ss. 193–202.
39. J. DZIOPAK, J. HYPIAK, D. SŁYŚ: Zbiornik infiltracyjno-retencyjny ścieków deszczowych – innowacyjne udoskonalenia na tle stosowanych rozwiązań. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 2011, nr 3(36), ss. 26–29.
40. J. DZIOPAK, J. HYPIAK, D. SŁYŚ: Zbiornik infiltracyjno-retencyjny ścieków deszczowych. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 2011, nr 1(34), ss. 60–63. 41. J. CHMIELEWSKI: Lasy ochronne. Przyczynek do rozważań nad administracyjno-prawną problematyką lasów szczególnie chronionych. Przegląd Prawa Ochrony Środowiska 2014, vol. 4, ss. 83–111.
42. M. KOT: Wodochronne funkcje lasów. Mat. konf. „Lasy Tatr i Podtatrza, przeszłość i teraźniejszość”, Tatrzański Park Narodowy, Zakopane 2012.
43. J. ROSZYK, O. NOWOSIELSKI, A. KOMOSA: Przydatność ekstraktów z popiołu węgla brunatnego do nawożenia dolistnego kalafiora. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 2004, Ogrodnictwo 37, ss. 189–197.
44. M. BOŻYM: Wykorzystanie pyłów dymnicowych ze spalania węgla brunatnego w gospodarce osadowej. Prace Instytutu Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych 2010, vol. 5, ss. 103–112.
45. T. RATAJCZAK, E. HYCNAR, W. JOŃCZYK, A. SKÓRZAK: Kompleksowe wykorzystanie kopalin towarzyszących a problemy rewitalizacji terenów pogórniczych na przykładzie złoża węgla brunatnego „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria 2007, vol. 31, nr 2, ss. 519–532.
46. P. STRZAŁKOWSKI: Ochrona środowiska na terenach górniczych – wybrane problemy. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Monografia nr 128, Gliwice 2007.
47. F. MACIAK: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 1999.
48. M. GILEWSKA, J. BENDER: Rekultywacja gruntów pogórniczych a wartość użytkowa. Mat. konf. „Zagrożenia naturalne w górnictwie”, Ślesin k. Konina 2007, Instytut Gospodarki Surowcami i Energią PAN, ss. 99–105.
49. Rekultywacja terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych – EKOHEMPKON. Projekt LIFE11 ENV/PL/445.
50. J. MAŃKOWSKI, J. KOŁODZIEJ, P. BARANIECKI, W. MAKSYMIUK, A. KUBACKI, I. PNIEWSKA, K. PUDEŁKO: Rekultywacja terenów pogórniczych węgla brunatnego za pomocą upraw konopi włóknistych i lucerny siewnej – kontynuacja realizacji projektu LIFE11ENV/PL/445. W: G. MALINA [red.]: Remediacja, Rekultywacja i Rewitalizacja, PZITS Oddział Wielkopolski, Poznań 2017, ss. 167–195.
51. J. MAŃKOWSKI, J. KOŁODZIEJ, A. KUBACKI, P. BARANIECKI, I. PNIEWSKA, K. PUDEŁKO: Uprawa konopi włóknistych przyspieszająca rekultywację terenów pokopalnianych po odkrywce węgla brunatnego. Chemik 2014, vol. 11, ss. 983–985.
52. J. MAŃKOWSKI, J. KOŁODZIEJ, P. BARANIECKI: Energetyczne wykorzystanie biomasy z konopi uprawianych na terenach zrekultywowanych. Chemik 2014, vol. 10, ss. 901–902.
53. M. PIETRZYKOWSKI, J. SOCHA, W. KRZAKLEWSKI: Perspektywy pozyskania energii z biomasy drzewostanów na zrekultywowanym zwałowisku zewnętrznym KWB „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria 2009, vol. 33, nr 2, ss. 373–381.
54. R.F. HÜTTL, E. WEBER: Forest ecosystem development in post-mining landscapes: A case study of the Lusatian lignite district. Naturwissenschaften 2001, Vol. 88, No. 8, pp. 322–329.
55. K. BAJOREK-ZYDROŃ, W. KRZAKLEWSKI, M. PIETRZYKOWSKI: Ocena zaopatrzenia sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris l.) w składniki pokarmowe w warunkach zwałowiska zewnętrznego KWB „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria 2007, vol. 31, nr 2, ss. 67–74.
56. Mapa topograficzna Polski 1:50 000, arkusz Kopalnia Bełchatów (M-34-27-B). Państwowa Służba Geodezyjna i Kartograficzna, Główny Geodeta Kraju, Warszawa 1995.
57. Mapa topograficzna Polski 1:50 000, arkusz Szczerców (M-34-27-A). Państwowa Służba Geodezyjna i Kartograficzna, Główny Geodeta Kraju, Warszawa 1995.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-0291913d-c00f-49f7-8a9a-ea916ab28f02