Gołdap – małe miasto przygraniczne

• Autorzy: Chmielewski J. M. , Kardaś A.

Warianty tytułu

EN

Gołdap – a small border town

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Dzieje przygranicznego miasta Gołdap założonego w 1570 roku dokumentują wpływ ostatnich przemian społeczno-politycznych w skali krajowej i międzynarodowej na strukturę przestrzenną miasta. Dotyczyły one różnorodnych relacji pomiędzy graniczącymi państwami, jak np. ich terytorialnych przemieszczeń, dewiacji ustrojowych, prawnych uwarunkowań egzystencjonalnych oraz przesiedleń ludności. Gołdap na przestrzeni wieków zmieniała nie tylko formę zabudowy, cechy funkcjonalne i mieszkańców, ale też kierunki terytorialnej ekspansji, strukturę użytkowania ziemi. Dzisiejsze miasto odsłania tylko nieliczne ślady tej przeszłości, część z nich dokumentują stare mapy i teksty kronikarskie. Po drugiej wojnie światowej miasto długo adaptowało się do nowej sytuacji i powoli budowało swoją społeczną i przestrzenną tożsamość. Współczesne społeczno-gospodarcze tło rozwoju sprawia, że upodabnia się ono do wielu innych małych miast w Polsce. W jego układzie przestrzennym zarysowują się zarówno wady strukturalne, jak i tendencje rozwojowe typowe dla tej grupy miast, co wyraża najdobitniej mapa użytkowania gruntów miejskich. Ukazuje ona charakterystyczny proces wewnętrznej dekoncentracji zagospodarowania miejskiego, połączony z dezurbanizacją struktury miasta. Gołdap jest przykładem słabości polskiego planowania przestrzennego zwłaszcza w konfrontacji ze spontanicznie zachodzącymi procesami w gospodarowaniu przestrzenią, które miały miejsce w ostatnim dwudziestoleciu.

EN

The history of the border town of Gołdap founded in 1570 documents the impact on the structure of its urban space brought by the recent socio-political changes on both the home and international scene. In this case, the changes concerned relations of various kind between the bordering countries such as their shifting frontiers, anomalies in their political systems, legal existential conditions, and population transfers. What changed in Gołdap over the centuries was not only the form of its buildings and their functional characteristics as well as its residents, but also the directions of its expansion and land-use structure. Today the town shows few traces of its past, some surviving only in old maps and chronicles. After World War II, the town took a long time to adapt to the new circumstances and was slow to built its social and spatial identity. The contemporary socio-economic background of its development has rendered it similar to many other small towns in Poland. Consequently, both the structural defects and developmental trends typical of this group of towns are visible in its spatial layout: this is most clearly visible on the map of its land use. It reflects the characteristic process of sprawling development coupled with deurbanisation of the town’s structure. Gołdap is an example of the weaknesses of Polish spatial planning, especially when confronted with the spontaneous processes of space management that have occurred in the last two decades.

Słowa kluczowe

PL

Gołdap; małe miasto; dezurbanizacja; zagospodarowanie przestrzeni

EN

Gołdap; small city; urban sprawl; land management

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 58, z. 4
• Strony: 31--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Chmielewski J. M.

• Wydział Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej

autor

Kardaś A.

• Wydział Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• Kardaś, Kierunki aktywizacji funkcjonalnej centrum na tle miasta Gołdap, praca magisterska, Warszawa 2012.
• M. Klimczyk, Statystyka miast i osiedli, 1945-1965,Warszawa 1967.
• J. Kopciał, Gołdap i okolice, Suwałki 1995.
• Kostrzewa, Niemcy na Warmii i Mazurach w 1945 roku, R. 2012.
• Kubiak-Sokół, Słownik nazw miejscowości i mieszkańców, R. 2007.
• J. Kurkowska-Ciechańska, A. Ciechańska, Unia kolejowa Botkuny - Żytkiejmy, R. 2012.
• K. Mazur, Specjalne strefy ekonomiczne jako nowe obszary przemysłowe, R. 2004.
• M. Siuchniński, Miasta polskie w Tysiącleciu, Tom pierwszy, Wrocław 1965.
• Słoma, Jak powstała Gołdap, R. 2011.
• D. Zeigert, Verschwundene Gleise, Die Kaiser bahn Goldap - Szittkehmen, Gołdap 2011.
• Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Gołdap, praca zbiorowa, Gołdap 2010.