Edukacyjna rola nieczynnego kamieniołomu „Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy

• Autorzy: Bąbelewska A. , Musielińska R. , Śliwińska-Wyrzychowska A. , Bogdanowicz M. , Witkowska E.

Warianty tytułu

EN

The educational role of the „Lipówka” abandoned quarry in Rudniki near Częstochowa

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kamieniołom „Lipówka” jest nieczynnym obszarem po eksploatacji wapieni jurajskich, których wydobycie zakończono w 1989 r. i przeprowadzono rekultywację w kierunku leśnym. Badania waloryzacyjne na tym terenie wykazały duże zróżnicowanie siedlisk i obecność wielu gatunków roślin, zwierząt i grzybów, w tym także chronionych. Celem działań firmy „Cemex” jako właściciela kopalni była rewitalizacja terenu, aby z uwagi na walory przyrodniczo-krajobrazowe mógł pełnić głównie funkcje edukacyjne. Obecnie funkcje te realizowane są na podstawie ścieżki dydaktycznej z 11 tablicami tematycznymi, ilustrowanego przewodnika oraz audiobook. Teren „Lipówki” stanowi również bazę dla zajęć terenowych z uczniami oraz studentami. Jest miejscem prowadzenia badań naukowych z zakresu ekologii i monitoringu dla pracowników Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pełni również funkcję edukacyjną dla wszystkich turystów odwiedzających „Lipówkę”. Ponadto stanowi także atrakcję geologiczną ze względu na obecność jaskini Szeptunów, zwaną Szmaragdową.

EN

The "Lipówka" quarry was an area of excavation of Jurassic limestone, closed in 1989. Since that the reclamation of forest was carried out there. Valorization research has shown great diversity of habitats and the presence of many species of plants, animals and fungi in this area, including the protected ones. The aim of the owner of "Cemex" mine was to revitalize the area which due to the natural and landscape features can fulfil educational functions. Nowadays these functions are realized on the basis of the educational path with 11 thematic tables, an illustrated guide and audiobook. The area of "Lipówki" is also the base for field classes with pupils and students. Moreover it is a place of scientific research in the field of ecology and environmental monitoring for employees of Jan Dlugosz University in Czestochowa. It also plays an educational role for all tourists visiting "Lipówka". The “Lipówka” quarry is also a geological attraction due to the presence of the Szeptunów cave called the Emerald Cave.

Słowa kluczowe

PL

edukacja; kamieniołom; Lipówka; Rudniki; przyroda; waloryzacja

EN

education; quarry; Lipówka; Rudniki; nature; valorisation

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 57--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz.

Twórcy

autor

Bąbelewska A.

• Akademia im. Jana Długosza, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Musielińska R.

• Akademia im. Jana Długosza, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Śliwińska-Wyrzychowska A.

• Akademia im. Jana Długosza, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Bogdanowicz M.

• Akademia im. Jana Długosza, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Witkowska E.

• Akademia im. Jana Długosza, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

Bibliografia

• Bąbelewska A., 2013: Porosty mali pionierzy [w:] Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy (red.): A. Śliwińska-Wyrzychowska, Agencja Wydawnicza „ARGI”: 80-85.
• Bokłak E, Śliwińska-Wyrzychowska A, Karlikowska J, Gębicki C., 2013: Środowisko przyrodnicze kamieniołomu [w]: Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy (red.): A. Śliwińska-Wyrzychowska, Agencja Wydawnicza „ARGI”: 11-20.
• Bogdanowski J., 1985: Krajobrazowo-urbanistyczny aspekt zagospodarowania terenów pogórniczych. Zesz. Nauk. AGH 1027, Sozologia i Sozotechnika 20: 71-83.
• Davis B.N.K., 1982: The ecology of quarries. The importance of natural vegetation. Institute of Terrestrial Ecology, Cambridge: 77.
• Dwucet K., Krajeński W., Wach J., 1992: Rekultywacja i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego. Wydawnictwo UŚ, Katowice.
• Kusza G., Płużyński M., 2004: Stan zachowania gatunków drzew rosnących na rekultywowanych powierzchniach wyrobisk śląskich zakładów przemysłu wapienniczego Opolwap S.A.. Zesz. Nauk. UZ: 131, 219-229.
• Maciak F., 2003: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Musielińska R., 2013: Apteka Natury [w]: Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy (red.): A. Śliwińska-Wyrzychowska, Agencja Wydawnicza „ARGI”87-93.
• Nejfeld P., 2007: Chronione i zagrożone gatunki roślin naczyniowych w nieczynnych kamieniołomach wapienia w Kotlinie Żywieckiej (zewnętrzne Karpaty Zachodnie, Południowa Polska). Zapobieganie zanieczyszczeniu, przekształcaniu i degradacji środowiska, 14: 121-131.
• Nieć J., Pietrzyk-Sokulska E., Gądek R., Lisner-Skórska J., 2008: Górnictwo wspomagające ochronę środowiska i jego kształtowanie – doświadczenia Kieleckich Kopalń Surowców Mineralnych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 24, 4/4: 251-258.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2005: Poszukiwanie możliwości zagospodarowania obszarów poeksploatacyjnych w celu zachowania ich walorów geologicznych i krajobrazowych. Technika Poszukiwań Geologicznych, Geosynoptyka i Geotermia, 3: 53-70.
• Peréz Sánchez A.A., Lorenc M., 2008:The cultural landscape of the Linares – La Carolina mining district (Kulturowy krajobraz regionu górniczego Linares – La Carolina (Hiszpania). Geoturystyka, 3, 14: 13-24.
• Pietrzyk-Sokulska E., 1999: Kryteria, możliwości i przykłady zagospodarowania wyrobisk poeksploatacyjnych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 15, 4: 71-89.
• Podstawa programowa z komentarzami Tom 5, 2011. Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum przyroda, geografia, biologia, chemia, fizyka. MEN.
• Poros M., Sobczyk W., 2013: Rewitalizacja terenu pogórniczego po kopalni surowców skalnych na przykładzie kamieniołomu Wietrznia w Kielcach. Rocznik Ochrona Środowiska, 15: 2369-2380.
• Strzyszcz Z., 2003: Application of mineral fertilizers for forest reclamation of mine spoils in Poland. Archives of Environmental Protection, 29, 4: 25-40.
• Tokarczyk-Dorociak K., Skolak K., Lorenc Marek W., 2010: Nieczynny kamieniołom bazaltu w Strzegomiu – szansa na nowe otwarcie. Geoturystyka, 3-4 (22-23): 59-64.
• Woźniak P., 2014: Kamieniołom Sadowa Góra: reaktywacja. Surowce i maszyny budowlane, 1:70-74.