Wartości kulturowe i kierunki przemian Doliny Jedlicy w Karkonoszach Wschodnich

• Autorzy: Łach Janusz

Warianty tytułu

EN

Cultural values and direction of changes of Jedlica Valley in the Eastern Karkonosze Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie obserwacji terenowych oraz analizy materiałów archiwalnych dokonano próby ukazania wpływu elementów środowiskowych i społecznych na przekształcenia krajobrazu dolinnego Jedlicy. Wskazano za czasowe i przestrzenne zmiany wywołane działalnością przemysłową i usługową, które w istotny sposób decydują o wartościach krajobrazu kulturowego dolin sudeckich. Elementy kulturowe, historyczne oraz przemysłowe dokumentują i symbolizują przeszłość gospodarczą Karkonoszy. Obecnie istotnym kierunkiem przekształceń krajobrazu dolinnego regionu sudeckiego jest działalność turystyczno-rekreacyjna, która pozytywnie wpływa na estetykę oraz jego ochronę.

EN

On the basis of field observation and analysis of archival materials the influence of environmental and social factors on transformation of the valley landscape of Jedlica River was presented. The study indicated time and spatial changes caused by both industrial and business activities rendering significantly the values of cultural landscape of Sudety Mountains Valleys. Cultural, historical and industrial elements attest and symbolize economical past of Karkonosze Mountains. At present, tourist and recreation activities, which influence the aesthetics and environmental protection of the Sudety Mountains Valleys, determine important direction of landscape transformation in this region.

Słowa kluczowe

PL

Karkonosze; krajobraz kulturowy; krajobraz poprzemysłowy; krajobraz poeksploatacyjny

EN

Karkonosze Mountains; cultural landscape; post-industrial landscape

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 13
• Strony: 88--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Łach Janusz

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Wrocław, Polska

Bibliografia

• Bernat S., 2007: Rewitalizacja dolin rzecznych w miastach, [w:] Doliny rzeczne przyroda-krajobraz-człowiek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 7, Sosnowiec, s.255-264.
• Czaja S.W., 2007: Wpływ zabudowy hydrotechnicznej oraz eksploatacji surowców budowlanych na kształtowanie krajobrazu Doliny Górnej Odry od połowy XVIII wieku, [w:] Doliny rzeczne przyroda-krajobraz-człowiek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 7, Sosnowiec, s.325-336.
• Fajer M., 2003: Budowle wodne jako element krajobrazu w dorzeczu Liswarty, [w:] Woda w przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 2, Sosnowiec, s.78-86.
• Gadomska W., 2008: Walory krajobrazowe rzeki Łyny w Olsztynie i ich wykorzystanie w planowaniu zagospodarowania przestrzennego obszarów nadrzecznych, [w:] Zarządzanie krajobrazem kulturowym, Wyd. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 10, Sosnowiec, s. 27-34.
• Idziak A., Herman K., 2008: Miedzy kopalnią a krajobrazem. Transformacje sztuki krajobrazu. Instalacje, rzeźba, performance, jako formy rekultywacji krajobrazów postindustrialnych, [w:] Zarządzanie krajobrazem kulturowym, Wyd. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 10, Sosnowiec, s. 386-394.
• Kowalska A. 2002: Analiza zmian krajobrazowych w dolinie rzeki Wisły pomiędzy Warszawą a Płockiem w wieku XIX i XX, Problemy ochrony i kształtowania krajobrazu Górnego Śląska na tle doświadczeń z innych regionów Polski, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr.1, Sosnowiec.
• Kowalska A. 2003: Zmiany środowiska w korycie Wisły i na terenach zalewowych wywołane żeglugą i regulacją rzeki (Odcinek Warszawa-Płock), Woda w przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 2, Sosnowiec.
• Królikowski J. T., Rylke J., 2001: Społeczno-kulturowe podstawy gospodarowania przestrzenią, Wyd. SGGW, Warszawa.
• Łach J. 2005: Rola Pieszyckiego Potoku w kształtowaniu krajobrazu strefy krawędziowej Sudetów i jego wpływ na rozwój przestrzenny Pieszyc, [w:]Środowisko przyrodnicze jako przedmiot badań interdyscyplinarnych, Wyd. PAEK, Poznań.
• Mania W., 2008: Współczesne transformacje i zagrożenia krajobrazów małych miast, [w:] Zarządzanie krajobrazem kulturowym, Wyd. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 10, Sosnowiec, s. 87-95.
• Plit J., 2003: Wały przeciwpowodziowe – antropogeniczny element krajobrazu, [w:] Woda w przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 2, Sosnowiec, s.171-178.
• Podgórski Z., 1999: Antropogeniczne zmiany rzeźby terenu Pojezierza Chełmińskiego do początku XVII wieku w wyniku budowy i funkcjonowania młynów wodnych, Przegląd Geograficzny, t. 71, Warszawa, s.111-126.
• Raj A., 2010: Karkonoski Park Narodowy, Wyd. Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra.
• Staffa M., 2005: Historia poznania Karkonoszy oraz rozwój osadnictwa, [w:] red. Mierzejewski M.P., Karkonosze przyroda nieożywiona i człowiek, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s.23-50.
• Wyszyński M., 2007: Możliwości wykorzystania wybranych krajobrazów antropogenicznych dla potrzeb turystyki na przykładzie województwa opolskiego, [w:] Krajobrazy przemysłowe i poeksploatacyjne, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 6, Sosnowiec, s. 226-232.