Sad jako element szczególny parku miejskiego - historia i współczesność

• Autorzy: Kimic Kinga

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2019.131172

Warianty tytułu

EN

Orchard as a special element of an urban park - history and the present

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Sady drzew owocowych istniały w niektórych parkach publicznych od początku ich istnienia w XIX wieku. Oprócz roli użytkowej, w XX i XXI wieku zyskały także inne znaczenia: ozdobne - ze względu na wysokie walory estetyczne drzew owocowych w porze kwitnienia i owocowania, przyrodnicze i ekologiczne - związane ze wspieraniem różnorodności biologicznej, kulturowe - w kontekście pamięci o dawnych formach użytkowania ogrodów wiejskich i działkowych, społeczne - jako przestrzeń do wypoczynku, a nawet lecznicze - jako element hortiterapii. Rosnąca popularność sadów wskazuje na zmieniające się trendy kształtowania współczesnych parków publicznych.

EN

Fruit tree orchards were present in some public parks from the very beginning of their existence in the 19th century. Apart from the utilitarian role, in the 20th and 21st centuries, they also gained different ones: ornamental - on account of high aesthetic qualities of fruit trees in the flowering and fruit-bearing seasons, environmental and ecological - related to supporting biodiversity, cultural - in the context of memory of old forms of using rural and allotment gardens, social - as a space for leisure, and even therapeutic - as an element of hortitherapy. The growing popularity of orchards indicates a change in the trends in contemporary public parks development.

Słowa kluczowe

PL

drzewo owocowe; nowe trendy; architektura krajobrazu; park publiczny; sad

EN

fruit trees; new trends; landscape architecture; orchard; public park

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 47
• Strony: 163--174
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Kimic Kinga

• Department of Landscape Architecture, Institute of Environmental Engineering, Warsaw University of Life Sciences - SGGW

Bibliografia

• Aulich, U., ‘Zwei Hektar mehr Grün - 136 Jahre Trennung sind vorbei’, Berliner Zeitung, 25.07.2013, s. 18.
• Britzer Garten (2018) [Online]. Dostęp poprzez: https://gruen-berlin.de/britzer-garten (dostępne: 18.11.2018).
• Ciołek, G. (1954), Ogrody polskie. Przemiany treści i formy, Warszawa: Wyd. Budownictwo i Architektura.
• Cygnarowska, M. (2017), Ogród polisensoryczny gotowy. Mieszkańcy mogą korzystać ze wszystkich atrakcji zaczarowanego ogrodu. [Online]. Dostęp poprzez: http://twojezaglebie.pl/ogrod-polisensoryczny-gotowy/ (dostępne: 14.11.2018).
• Gajewski, M. (1979), Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny, Warszawa: PIW.
• Hou, J., Spencer, B., Way, T., Yocom, K. (2015), Now Urbanizm. The Future City is Here, London and New York: Routledge.
• Jankowski, E. (1882), Sad i ogród owocowy. Wydanie drugie pomnożone (Z 17 tablicami litografowanemi i 176 drzeworytami). Warszawa.
• Jasiński, St. (1879), Wzory i plany ogrodów zastosowane do potrzeb naszego kraju oraz wzory kobierców kwiatowych z 16-tu tablicami planów i opisem hodowli stosowanych roślin, Warszawa.
• Kalinowski, W. (1955), ‘Rozbudowa Radomia w latach 1815–1830’ [w:] Kalinowski W. (red.) Studia z historii budowy miast, Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury, rok V, z. 1/14, Warszawa: Wyd. Budownictwo i Architektura, s. 141–180.
• Kasiske, M., ‘Ein Park als urbane Promenade’, Garten + Landschaft, 6/2003, s. 20–22.
• Kimic, K., ‘Contemporary transformation of the 19th Century’s Polish public parks’ composition’, Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW, Horticulture, Landscape Architecture, 26/2005, s. 189–200.
• Kimic, K., ‘Ogród Strzelecki w Tarnowie - ogród pamięci z Mauzoleum generała Bema’, Czasopismo Techniczne. Architektura, 2-A (7) 2012, s. 155–167.
• Kimic, K., ‘Old Garden in Radom - negative changes of composition’, Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW, Horticulture, Landscape Architecture, 27/2006, s. 155–163.
• Kimic, K., ‘Stan zachowania i użytkowanie polskich parków publicznych XIX wieku’ [w:] Rylke J. (red.), Przyroda i miasto, t. VIII, 2006 b, Warszawa: Wyd. SGGW, ss. 39–50.
• Kimic K. (2018), ‘Znaczenie architektury w kształtowaniu krajobrazu parków publicznych XIX wieku’ [w:] Kobylińska-Bunsch W. (red.) Architektura w krajobrazie. Harmonia - Kompromis - Konflikt. Warszawa: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, ss. 91–102.
• Lisandru, T. T., Kimic, K., Mitre, V., ‘Identifi cation of Fruit Tree Compositions in Public Parks Structure. Warsaw Case Study’, Bulletin of University of Agricultural Sciences and Veterinary Medicine Cluj-Napoca. Horticulture, 73 (2) 2016, s. 156–162. DOI: 10.15835/buasvmcn-hort:12236.
• Majdecki, L. (2009), Historia ogrodów, t. 2, Od XVIII wieku do współczesności, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Majewski, J. S. (2016), Sady Żoliborskie: Czereśnie można było zrywać przez okna [wideo]. [Online]. Dostęp poprzez: http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34884,20402181,sady-zoliborskie-czeresnie-mozna-bylo-zrywacprzez-okna.html (dostępne: 12.2018).
• Mitkowska, A., Siewniak, M. (1998), Tezaurus sztuki ogrodowej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
• Park Sady Żoliborskie (2011) [Online]. Dostęp poprzez: http://zielona.um.warszawa.pl/tereny-zielone/parki/park-sady-zoliborskie (dostępne: 14.12.2018).
• Pieniążek, Sz. A. (1988), Sadownictwo, Warszawa: PWRiL.
• Pluta, K. (2012), Przestrzenie publiczne miast europejskich. Projektowanie urbanistyczne, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• Pociecha, K. (1992), Ewidencja Ogrodu Strzeleckiego w Tarnowie, Warszawa, mps. w zbiorach NID, nr ewid. 7666.
• Potępa, S. (1979), Park miejski w Tarnowie zwany Ogrodem Strzeleckim (rys historyczny), Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
• Przesmycka, N., ‘Housing of prime social need - Polish traditions of socially engaged architecture’ [w:] Rodrigues Couceiro da Costa M. J., Roseta F., Couceiro da Costa S., Pestana Lages J. (ed.), Architectural Research Addressing Societal Challenges, Vol. 1, 2017, Proceedings of the EAAE ARCC 10th International Conference (EAAE ARCC 2016), 15–18 June 2016, Lisbon, Portugal [brak stron]. DOI: 10.1201/9781315226255-62.
• Różańska, A. (2012), Parki warszawskie. Przemiany układów kompozycyjnych. MONOGRAFIE. Sztuka ogrodu sztuka krajobrazu, 3/2012. Warszawa: Katedra Sztuki Kraj obrazu, WOBiAK SGGW w Warszawie.
• Skibniewska, H. (1974), Rodzina a mieszkanie. Warszawa: PWN.
• Sobieralska, R., Pająkowski, J. (red.) (2009), Tradycyjne sady przydomowe. Świecie: Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły.
• Staniewska, A., Skrzyński, J., ‘Sady w krajobrazie - między archetypem raju a współczesnym ogrodem użytkowym’, Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 8-A (30) 2012, s. 103–118.
• Strumiłło, J. (1880), Józefa Strumiłły Ogrody Północne. Wydanie siódme przerobione i pomnożone przez Władysława Tynieckiego, b. Profesora botaniki i ogrodnictwa kraj. w wyższ. szk. roln. w Dublanach, t. 1 (z drzeworytami), Wilno.
• Szczęsny, M., Kimic, K., ‘Możliwości adaptacji terenów ogrodów działkowych na obiekty ogólnodostępne na przykładzie Rodzinnego Ogrodu Działkowego przy Kanale Goławskim w Warszawie’, Czasopismo Techniczne. Architektura, 8-A (30) 2012, s. 178–185.
• van Uffelen, Ch. (ed.) (2009), 1000x Landscape Architecture. Berlin: Verlagshaus Braun.
• Wimmer, C. A. (1990), Parks und Gärten in Berlin und Potsdam, Bundesgartenschau Berlin 1985, Berlin: Nicolai Verlag.
• Wojtczuk, M. (2015), Jak ma wyglądać park w Dolinie Służewskiej? [Online]. Dostęp poprzez: http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,18824093,jak-mawygladac-park-w-dolinie-sluzewskiej.html (dostępne: 08.11.2018).
• Zachariasz, A., ‘Piękno i użyteczność - o sztuce uprawy roślin użytkowych’, Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 8-A (30) 2012, s. 28–39.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).