Implementation of intelligence and diplomatic tasks by the Military Attaché Office of the legation of the Republic of Poland in Berlin in 1928-1932

• Autorzy: Zurawski D.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0013.0724

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents the origins and functioning of the Military Attaché Office in Berlin in the years 1928-1932 led by Lieutenant Colonel Witold Dzierzykraj-Morawski, who carried out the intelligence activities under the guise of a military diplomat. Within the scope of his operational activities, Lieutenant Colonel Morawski established contacts with other military attachés and gathered and transmitted in- formation on the country of residence in order to identify its military potential as well as internal and external political situation in the Weimar Republic. In his work, Lieutenant Colonel Morawski did not conduct intelligence activity of a purely operational nature, however, he managed to obtain a wide range of contacts for intelligence work, in which he used the meetings with military attachés of foreign countries, people from various circles from German pacifists and the Union of Poles in Germany as well as the environments related to the armaments industry. From 1929 to 1932 he expanded his activity to include open sources, i.e. the official press and announcements of the Ministry of the Reichswehr that gave him knowledge about the dates of the next maneuvers and detailed information about their course, which he received in a wider range from Japanese or Spanish military attachés. Moreover, he obtained information about the cooperation between Germany and the USSR, which was to serve to devalue contacts between the military attaché of Great Britain and the German military authorities. One of such information was obtained in 1931 from the military attaché of Sweden through the Finnish military attaché office. In spite of quite secretive action, in November 1931 he was accused of espionage and was expelled in March 1932. He also gave a lecture at the Center for Higher Military Studies in Warsaw (February 1932) where he presented the possible directions of attack of the German Army and the entire doctrine of combat activity of the Reichswehr.

Słowa kluczowe

EN

military attaché; Berlin; Witold Dzierzykraj-Morawski; intelligence; diplomacy; national security

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 50, No. 4(190)
• Strony: 82--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz.

Twórcy

autor

Zurawski D.

• Institute of History and International Relations, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland

Bibliografia

• Archives
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.322.12, Akta zasadnicze Referatu Zachod, karta 70.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.7861, karta 118, Pismo Attaché wojskowego w Berlinie pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego w sprawie zwrotu czesci srodkow z sumy 1000 zl z dnia 30 czerwca 1931 roku, przekazanej na rzecz zakupu garnituru przez kpt. Stefana Osike (data wystawienia nieczytelna lub wytarta). Przeslane do szefa Oddzialu II SG WP plk. dypl. Tadeusza Pelczynskiego.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.2212, Raport Attaché Wojskowego pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego do szefa Oddzialu II SG WP plk. dypl. Tadeusza Pelczynskiego z 27 lutego 1930 r. o ksztalcie manewrow Reichswery z lat 1929-1930 i metodzie pozyskania informacji o nich.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.2212, karta 220, Raport Attaché Wojskowego pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego do Oddzialu II SG WP z 18 stycznia 1930 r. o checi zblizenia lub poprawy w stosunkach Polsko-Niemieckich oraz probach pozyskania przez gen. Hansa von Seecta rumunskiej generalicji do projektow wojskowo-handlowych.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.22O5, karta 106-107, Raport Attaché Wojskowego pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego do szefa Oddzialu II SG WP plk. dypl. Tadeusza Pelczynskiego z 24 maja 1929 r.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.22O5, karta 157-158, Raport Attaché Wojskowego pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego do szefa Oddzialu II SG WP plk. dypl. Tadeusza Pelczynskiego z 1 czerwca 1929 r.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.2212, karta 220, Raport Attaché Wojskowego pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego do szefa Oddzialu II SG WP plk. dypl. Tadeusza Pelczynskiego z 18 stycznia 1930 r. w sprawie wydania zgody na posrednictwo attache Finlandii do kontaktu z przedstawicielami dyplomacji wojskowych Szwecji i Turcji w sprawie manewrow sowieckich odbytych w ZSRR w 1929 r.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.2212, karta 141, Raport Attaché Wojskowego pplk. Witolda Dzierzykraja-Morawskiego do Oddzialu II SG WP z 6 listopada 1930 r. o stosunku Niemiec do Polski i stanie relacji Niemiec z innymi krajami.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego, sygn. I.303.4.7080, Pismo w sprawie uzyskania materialow wojennych od zrodla za sume 7 mln marek niemieckich wyslane szefa Oddzialu II SG WP 20 kwietnia 1931 r.
• Printed sources
• Brzeski, R. (2014). Kontrwywiad obywatelski, [online]. Posted by Maciej Konarski on 8 September 2014. Available at: https://socjocybernetyka.wordpress.com/2014/09/08/dr-rafal-brzeski-kontrwywiad-obywatelski/ [Accessed: 7 February 2019].
• Czarnecka, R. (2009). Oddzial II Sztabu Glownego (Generalnego) w latach 1921-1939. Zarys organizacyjny i przeglad zawartosci inwentarza, [online]. Available at: https://www.zbfsop.pl/archiwum/index.php/archiwum/387-oddzia-ii-sztabu-gownego-generalnego-w-latach-1921-39. html [Accessed: 7 March 2019].
• Cwiek, H. (2001). Przeciw Abwerze, Warszawa.
• Cwiek, H. (2009). W tajnej sluzbie II Rzeczypospolitej. Wywiad Polski wobec Niemiec w latach 1918-1939. Czestochowa.
• Jaracz, R. (2001). Dzialalnosc attache wojskowego Witolda Dzierzykraja Morawskiego w okresie miedzywojennym. Mars, no. 11.
• Kedziora-Plachciak, J. (2014). Od dyplomacji wojskowej do cywilnej. Personel attachatow wojskowych II RP – nabor i przygotowanie oraz funkcjonowanie w strukturach Ministerstwa Spraw Zagranicznych. In: Kolakowski, P. and Peplonski, A. (eds.). Za kulisami wywiadu i dyplomacji. Polski Wywiad wojskowy 1918-1945. Krakow.
• Kolakowski, P. (ed.). (2005). Instrukcja ogolna dla attache wojskowych z 10 listopada 1920 r. Zeszyty Historyczne, no. 151, pp. 79-94.
• Kolakowski, P. (ed.). (2007). Instrukcja ogolna 24 sierpnia 1922 r. dla attache wojskowych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej. Zeszyty Historyczne, no. 1, pp. 143-150.
• Kolakowski, P. (ed.). (2012). Przywileje i uprawnienia obcych attache wojskowych panstw. Instrukcja z 1934 roku. Przeglad Historyczno-Wojskowy, no. 13 (64)/3 (241), pp. 105-116.
• Kolakowski, P. and Krzak, A. (2015). Sprawa majora Jerzego Sosnowskiego. Warszawa.
• Kopczyk, H. (1970). Niemiecka dzialalnosc wywiadowcza na Pomorzu 1920-1933. Gdansk.
• Kozaczuk, W. (2008). Wehrmacht, Warszawa.
• Lach, W. (2010). Polska polnocna w systemie obronnym kraju w latach 1918-1926. Olsztyn.
• Lossowski, P. (ed.). (1995). Historia dyplomacji polskiej (polowa X-XX w.). Vol. 4, 1918-1939. Warszawa.
• Lossowski, P. (2001). Dyplomacja polska 1918-1939. Warszawa.
• Majzner, R. (ed.). (2003). Attachat wojskowy przy Poselstwie/Ambasadzie RP w Berlinie w latach 1928-1939. Wytyczne organizacyjne. Zeszyty Naukowe Panstwowej Wyzszej Szkoly Zawodowej we Wloclawku. Rozprawy Humanistyczne, no. 1, pp. 169-185.
• Majzner, R. (2006). Polski wywiad wojskowy wobec polityki III Rzeszy 1933-1939. Torun.
• Majzner, R. (ed.). (2006). Instrukcje ogolne dla attache wojskowych II Rzeczypospolitej. Zeszyty Historyczne, no. 157, pp. 25-61.
• Majzner, R. (2008). Wklad attachatow wojskowych w rozwoj polskiej mysli wojskowej II Rzeczpospolitej w latach 1919-1939. In: Lach, W., Gajownik, T. and Radziwillowicz, D. (eds.), Polska mysl wojskowa na przestrzeni dziejow. Olsztyn.
• Majzner, R. (2013). Zadania kontrwywiadowcze w zakresie obowiazkow attache wojskowych w latach 1918-1939. Zarys problematyki. In: Nawrocki, Z. (ed.), Kontrwywiad II RP. (1914) 1918-1945 (1948). Vol. 1. Warszawa; Emow.
• Majzner, R. (2014). Attachaty wojskowe Drugiej Rzeczypospolitej 1919-1945. Strukturalno-organizacyjne aspekty funkcjonowania. 2 ed. Czestochowa.
• Majzner, R. (2014a). Mankamenty oslony kontrwywiadowczej attachatow wojskowych II RP na przykladzie placowki moskiewskiej. Zarys problematyki. In: Nawrocki, Z. (ed.), Kontrwywiad II RP. (1914) 1918-1945 (1948). Vol. 2. Warszawa; Emow.
• Majzner, R. (2014b). System lacznosci szyfrowej attachatow wojskowych w latach 1919-1939. Zarys problematyki. In: Majzner, R. (ed.). Sukcesy i porazki wywiadu polskiego 1918-1945. Czestochowa.
• Misiuk, A. (1998). Sluzby Specjalne II Rzeczypospolitej. Warszawa.
• Peplonski, A. (2004). Wywiad a dyplomacja w II Rzeczpospolitej. Torun.
• Piasecki, B. (2014). Kontrwywiad ofensywny jako element systemu bezpieczenstwa panstwa. Przeglad Bezpieczenstwa Wewnetrznego, no. 10/14, pp. 260-271.
• Plachciak, G. (2006). Zarys dzialalnosci informacyjno-wywiadowczej attachatu wojskowego w Paryzu w latach 1921-1939. In: Kolakowski, P. and Peplonski, A. (eds.), Polski Wywiad Wojskowy 1918-1945. Torun.
• Plachciak, G. (2014). Zarys dzialalnosci attachatow wojskowych II RP w panstwach baltyckich (Finlandia, Estonia, Lotwa) w latach 1919-1939. In: Kolakowski, P. and Peplonski, A. (eds.), Za kulisami wywiadu i dyplomacji. Polski wywiad wojskowy, 1918-1945. Krakow.
• Sadowski, L. (2014). Oddzial II Sztabu Generalnego. Rezultaty pracy pokojowej i przygotowania do wojny. Lodz.
• Skrzeczowski, H. (2002). Wspoldzialanie Wojskowych sluzb informacyjnych z Policja panstwowa w II Rzeczpospolitej. Torun.
• Szymaniuk, R., Wszendyrowny, A. and Jaskula, A. (eds.). (2014). Polska dyplomacja wojskowa 1918-1945. Wybor dokumentow. Vol. 1. Warszawa.
• Szymanowicz, A. (2013). Na tajnym froncie polsko-niemieckim. Polski wywiad w Prusach Wschodnich 1918-1939. Gdynia.
• Watt, R.M. (2007). Gorzka chwala. Polska i jej los 1918-1939. Warszawa.
• Wodejko, M. (n.d.). Materialy do dzialalnosci attachatow wojskowych przy ambasadach II Rzeczypospolitej w zasobie Centralnego Archiwum Wojskowego, [online]. Available at: https://docplayer.pl/16229368-Materialy-do-dzialalnosci-attachatow-wojskowych-przy-ambasadach-ii-rzeczypospolitej-w-zasobie-centralnego-archiwum-wojskowego.html [Accessed: 7 February 2019].
• Wozny, A. (2000). Niemieckie przygotowania do wojny z Polska w ocenach naczelnych wladz wojskowych II Rzeczpospolitej 1933-1939. Warszawa.
• Wozny, A. (ed.). (2007). Instrukcje z 1928 i 1932 roku dla oficerow polskiego attachatu w Berlinie. Przeglad Historyczno-Wojskowy, no. 2, pp. 195-201.
• Zebrowski, A. (2014). Oddzial II Sztabu Glownego Wojska Polskiego uczestnikiem wojny informacyjnej na kierunkach Niemcy i Rosja. In: Kolakowski, P. and Peplonski, A. (eds.), Wywiad wojskowy II Rzeczypospolitej. Krakow, pp. 357-387.
• Zebrowski, A. (2014). Sytuacja operacyjna w panstwach graniczacych z Polska znajdujacych sie w obszarze zainteresowania operacyjnego Oddzialu II Sztabu Glownego WP (wybrane aspekty). In: Kolakowski, P. and Peplonski, A. (eds.), Za kulisami wywiadu i dyplomacji. Polski wywiad wojskowy, 1918-1945. Krakow, pp. 213-243.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).