Pojęcie rekultywacji w naukach biologicznych wobec nowych wyzwań środowiskowych

Hutniczak, Agnieszka; Borowski, Gabriel; Woźniak, Gabriela

doi:10.12912/23920629/113633

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Pojęcie rekultywacji w naukach biologicznych wobec nowych wyzwań środowiskowych

Autorzy

Hutniczak Agnieszka , Borowski Gabriel , Woźniak Gabriela

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

3_hutniczak_borowski_wozniak_pojecie_4_2019.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/113633

Warianty tytułu

The concept of reclamation in the biological sciences to new environmental challenges

Języki publikacji

Abstrakty

Utrwaliło się przekonanie, że działalność wydobywcza powoduje duże zmiany środowiska, w tym ubożenie szaty roślinnej, świata zwierzęcego i przekształcenia stosunków wodnych. Tereny poprzemysłowe (w tym pogórnicze i poeksploatacyjne) były klasyfikowane jako tereny zdegradowane, a nawet zdewastowane. Zgodnie z tym podejściem dalsze wykorzystanie tych terenów nie było możliwe bez wykonania zabiegów rekultywacyjnych i przywrócenia, bądź też nadania, wartości użytkowych. W skrajnych przypadkach o rzeczywistości biologiczno-przyrodniczej środowiska decydowała klasyfikacja administracyjno-prawna, a nie obiektywne wartości parametrów biologicznych. Skuteczne metody i kierunki zagospodarowania terenów poprzemysłowych mogą przywrócić tym terenom nową wartość użytkową oraz umożliwić ich wykorzystanie jako unikatowych siedlisk roślinnych. Długotrwałe działania rekultywacyjne ograniczają skutki globalnych zmian (global change mitigation). W niniejszym artykule przedstawiono techniczno-rolnicze aspekty pojęcia rekultywacji oraz określono jej miejsce w naukach biologicznych.

It has been believed that mining activities have always and exclusively caused large changes in the environment, including the impoverishment of plant cover, the animal world and the transformation of water resources. This makes that post-industrial areas (including post-mining and after-care) have been classified as degraded or even devastated. According to this approach a further use of these areas was not possible without reclamation and restoration or even creating a use value. In extreme cases, these were not the objective values of biological parameters, but the administrative and legal classification which determined the biological and natural environment. Effective methods of post-industrial area use as well as directions referring to this are extremely important because they can restore the new utility value to the area and they can enable the use of areas after the exploitation of mineral resources as unique plant habitats. Long-term reclamation activities limit the effects of global change mitigation. This article presents technical and agricultural aspects of the concept of reclamation and determine where its place in biological sciences is.

Słowa kluczowe

rekultywacja tereny zdegradowane gleba globalne zmiany oligotroficzne siedlisko mineralne nauki biologiczne

reclamation degraded areas soil global change oligotrophic mineral habitat biological sciences

Wydawca

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2019

Tom

Vol. 20, nr 4

Strony

14--20

Opis fizyczny

Bibliogr. 42 poz., tab.

Twórcy

autor

Hutniczak Agnieszka

agnieszka.hutniczak@us.edu.pl

Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

autor

Borowski Gabriel

Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Lubelska, ul. Nadbystrzycka 40B, 20-618 Lublin

autor

Woźniak Gabriela

Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

Bibliografia

1. Bender J., Gilewska M. 2004. Rekultywacja w świetle badań i wdrożeń. Roczniki gleboznawcze. Tom LV, Nr 2. Warszawa, 29-46.
2. Chwastek J. 1988. Wprowadzenie. W: Sozologia i sozotechnika 26: Dziś i jutro rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych. Zeszyty Naukowe. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Kraków, 13-15.
3. Crutzen P.J., Stoermer E.F. 2000. The ‘Anthropocene’. IGBP Newsletter 41, 17-18.
4. Dettmar B. 2013. Industrial Landscapes – Approaches to a Definition and a Typology. W: Albrecht H., Hansell F. (ed.). Industrial and Mining Landscapes within World Heritage Context. International Workshop TU Bergakademie Freiberg. Germany, 38-47.
5. Dulewski J., Wtorek L. 2000. Problemy przywracania wartości użytkowych gruntom zdegradowanym działalnością górniczą. Inżynieria Ekologiczna Nr 1. Ochrona i rekultywacja gruntów. Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej. Lublin, 14-22.
6. Ekologia – Słownik encyklopedyczny. 2007. Wydawnictwo Europa. Wrocław, ss. 12, 59, 63, 312.
7. Falińska K. 2004. Ekologia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 72-75.
8. Fischer-Kowalski M., Haberl H. 2007. Socioecological Transitions and Global Change. Cheltenham: Edward Elgar.
9. Główny Urząd Statystyczny (GUS): https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica (dostęp: 21.08.2019).
10. Gocek M., Twardoch-Bonczar E. 2013. Studium o tematyce środowiskowej związanej z procesami rewitalizacji: https://docplayer.pl/6836348-Studium-o-tematyce-srodowiskowej-zwiazanej-zprocesami-rewitalizacji.html (dostęp: 20.08.2019).
11. Greszta J., Morawski S. 1972. Zasady rekultywacji i zagospodarowania nieużytków. W: Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa, 24-30.
12. Grime J.P. 1973. Competitive Exclusion in Herbaceous Vegetation. Nature. 242 (5396): 344-7. Bibcode: 1973 Natur. 242…344 G. doi:10.1038/242344a0.
13. Gwiżdż M., Kabała C. 2011. Skuteczność rekultywacji biologicznej składowisk odpadów z górnictwa węgla kamiennego. Przegląd Górniczy, 67(6), 103-106.
14. International Mining Forum (IMF) 2019: https://www.imf2019.pl/sesje-tematyczne/(dostęp: 23.08.2019).
15. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).
16. Maciak F. 1999. Degradacja gleb. W: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wydawnictwo SGGW. Warszawa, 105-131.
17. Najwyższa Izba Kontroli, 2018. Informacja o wynikach kontroli – rekultywacja terenów po eksploatacji kopalin objętych prawem własności nieruchomości gruntowej. Warszawa, 1-52.
18. Nietrzeba-Marcinonsis J. 2007. Wpływ rekultywacji leśnej terenów pokopalnianych na wybrane właściwości gleb inicjalnych na przykładzie zwałowiska nadkładu Kopalni Węgla Brunatnego Turów S.A. Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska. Praca doktorska – wersja elektroniczna.
19. Ostręga A., Uberman R. 2010. Kierunki rekultywacji i zagospodarowania – sposób wyboru, klasyfikacja i przykłady. Górnictwo i Geoinżynieria, 34(4), 445-461.
20. Pałasz J. 2012. Uwarunkowania organizacyjnoprawne procesów rekultywacji i rewitalizacji terenów poprzemysłowych w Polsce. Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie. Z. 62. Nr kol. 1875, 5-23.
21. Pietrzyk-Sokulska E. 2016. Akty prawne dotyczące rekultywacji terenów pogórniczych. W: Rekultywacja i adaptacja terenów pogórniczych – aspekty prawne, techniczne i ekonomiczne. Wybrane przykłady realizacji w Europie i Polsce. Wydawnictwo IGSMiE PAN. Kraków, 19-30.
22. Ptak M., Kasztelewicz Z. 2014. Rekultywacja w prawie geologicznym i górniczym jako element planowania działalności. Mining Science – Mineral Aggregates, 21(1), 171-179.
23. Rostański A. 2000. Rekultywacja i zagospodarowanie nieużytków poprzemysłowych – rozwiązania alternatywne. Inżynieria Ekologiczna Nr 1, 81-86.
24. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690 z póżn. zm.).
25. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków – zał. nr 6 – Dz. U. 2001 nr 38 poz. 454).
26. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 października 1972 r. w sprawie szczegółowych zasad rekultywacji i zagospodarowania gruntów (Dz.U. 1972 nr 48 poz. 303).
27. Simpson N.P., Shearing C.D., Dupont B. 2019. Climate Gating: A Case Study of Emerging Responses to Secure Resilience, Climate Risk Management, doi:https://doi.org/10.1016/j.crm.2019.100196.
28. Siuta J., Dulewski J., Żukowski B. 2012. Wprowadzenie. W: Rekultywacja i zagospodarowanie gruntów pogórniczych w Polsce. Monografia. Warszawa, 5-9.
29. Siuta J., Żukowski B. 2012. Wykonanie rekultywacji gruntów w latach 1975-2009. W: Łachacz A. (red.). Współczesne Problemy Kształtowania i Ochrony Środowiska. Monografie nr 3p – Wybrane problemy ochrony mokradeł. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 132- 147.
30. Steffen W., Crutzen P.J., McNeill J.R. 2007. The Anthropocene: Are humans now overwhelming the great forces of nature? AMBIO 36(8), 614-621.
31. Uchwała Nr 198 Rady Ministrów z dnia 12 lipca 1966 r. w sprawie ochrony użytków rolnych (M.P. 1966 nr 40 poz. 200).
32. Uchwała nr 256 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 12 lipca 1961 roku w sprawie rekultywacji terenów przeznaczonych pod eksploatację piasków podsadzkowych (Dz.U. MLiPD Nr 15, poz. 226).
33. Uchwała nr 301 Rady Ministrów z dnia 6 września 1966 r. w sprawie rekultywacji i zagospodarowania gruntów przekształconych w związku z poszukiwaniem i eksploatacją kopalin (M.P. 1966 nr 50 poz. 247).
34. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2010 r. nr 163 poz. 981 tekst jednolity z 7 czerwca 2010 r.).
35. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 1995 r. nr 16 poz. 78 z późn. zm.).
36. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627 ze zm.).
37. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493 ze zm.).
38. Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz.U. 2008 nr 138 poz. 865 ).
39. Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów (Dz.U. 1971 nr 27 poz. 249).
40. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981).
41. Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. 2015 poz. 1777).
42. Woźniak G., Kompała A. 2000. Rola procesów naturalnych w rekultywacji nieużytków poprzemysłowych. Inżynieria Ekologiczna, Nr 1, 87-93.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-01596a54-812d-4a49-8510-9e778897b01f