Sezonowa zmienność chemizmu wody w małej rzece w zlewni zurbanizowanej

• Autorzy: Wysocka-Czubaszek A. , Wojno W.

Warianty tytułu

EN

Seasonal changes of water chemistry in a small river in an urban catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszej pracy była ocena sezonowej zmienności składu chemicznego wód rzeki Białej przepływającej przez obszar zurbanizowany. Rzeka Biała nie jest silnie zanieczyszczona. Średnia wartość EC25 wyniosła od 450 μS·cm–1 w górnym biegu rzeki do 838 μS·cm–1 w jej dolnym biegu. Stężenie N-NO3 - było najwyższe w większości punktów w maju i lipcu 2009 roku oraz w marcu 2010 roku. Stężenie N-NH4 + wahało się od 0,07 do 1,34 mg·dm–3. Najwyższe stężenia azotu amonowego stwierdzono w listopadzie 2009 roku i w marcu 2010 roku, w okresach małej aktywności biologicznej. Stężenie fosforanów zazwyczaj było podobne w wodach na całej długości badanego odcinka rzeki, a najmniejsze jego wartości odnotowano w listopadzie 2009 roku. Stężenie chlorków wynosiło 16,3–56,0 mg·dm–3. Najwyższe stężenie jonów Cl– , związane z zimowym utrzymaniem dróg, stwierdzono w marcu 2010 roku.

EN

The aim of this study was to assess the seasonal variability of the chemical composition in the Biała River flowing through the urban area. The Biała River is not heavily polluted. Average EC25 ranged from 450 μS·cm–1 in the upper course of the river to 838 μS·cm–1 in its lower course. The highest nitrate concentration was found in most sampling points in May and July 2009 and in March 2010. Ammonium concentration ranged from 0.07 to 1.34 mg·dm–3. The highest N-NH4 + was found in November 2009 and in March 2010, in the periods of the lowest biological activity. The concentration of phosphates was similar in the water on the studied section of river. The lowest PO4 3– concentration was measured in November 2009. Chloride concentration ranged from 16.3 to 56.0 mg·dm–3. The highest Cl– concentration in March 2010 is the result of winter road maintenance.

Słowa kluczowe

PL

zlewnia zurbanizowana; rzeka Biała; chemizm wody

EN

urban catchment; Biała River; water chemistry

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 23, No. 1
• Strony: 64--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., mapy, tab., wykr.

Twórcy

autor

Wysocka-Czubaszek A.

• Politechnika Białostocka, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, ul. Wiejska 45A 15-351 Białystok, Poland

autor

Wojno W.

Bibliografia

• Ballo, S., Liu, M. i Chang, J. (2009). Pollutants in stormwater runoff in Shanghai (China): Implications for management of urban runoff pollution. Progress in Natural Science, 19, 873-880. doi:10.1016/j.pnsc.2008.07.021.
• Banaszuk, P., Krasowska, M. i Kamocki, A. (2009). Źródła azotu i fosforu oraz drogi ich migracji podczas wezbrania roztopowego w małej zlewni rolniczej. Woda – Środowisko – Obszary wiejskie, 9 4(28), 5-26.
• Bis, H. i Frączek, K. (2008). Stan sanitarnohigieniczny rzeki Białuchy przepływającej przez Kraków. Gaz Woda i Technika Sanitarna, 6, 35-38.
• Błaszczyk, P. i Nowakowska-Błaszczyk, A. (2011). Wpływ odprowadzania wód deszczowych z terenów zurbanizowanych na osiągniecie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Gaz Woda i Technika Sanitarna, 7-8, 254-259.
• Brilly, M., Rusjan, S. i Vidmar, A. (2006). Monitoring the impact of urbanisation on the Glinscica stream. Physics and Chemistry of the Earth, 31, 1089-1096. doi:10.1016/j.pce.2006.07.005.
• Ciupa, T. (2006). Wpływ użytkowania na transport chlorków i sodu w małych zlewniach na przykładzie Silnicy i Sufragańca (Kielce). W L. Krzysztofiak (red.), Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów Polski w warunkach narastającej antropopresji (strony 297-307). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
• Ciupa, T. (2009). Rola zagospodarowania terenu w tym urbanizacji na koncentrację głównych jonów w wodach rzeki Silnicy i Sufragańca (Kielce). Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 38, 44-53.
• Dąbkowski, S.L. i Pawłat-Zawrzykraj, A. (2003). Jakość wód Raszynki i jej dopływów. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 3 z specj. (6), 111-123.
• Dojlido, J.R. (1995). Chemia wód powierzchniowych. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
• Dondajewska, R., Gołdyn, R. i Barałkiewicz, D. (2009). The quality of rainwater runoff from urban area to a lowland river. W T. A. Jankowski, D. Absalon, R. Machowski i M. Ruman, Przeobrażenia stosunków wodnych w warunkach zmieniającego się środowiska (strony 117-128). Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego.
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. WE z 2000 r. L327/1).
• Gilbert, J.K. i Clausen, J.C. (2006). Stormwater runoff quality and quantity from asphalt paver and crushed stone driveways in Connecticut. Wat Res, 40, 826-832. doi:10.1016/j.watres.2005.12.006.
• Górniak, A. (2000). Klimat województwa podlaskiego. Białystok: IMGW Oddział w Białymstoku.
• Groffman, P.M. i Crawford, M.K. (2003). Denitrification potential in urban riparian zones. J Environ Qual, 32, 1144-1149. doi:10.2134/jeq2003.1144.
• Hejduk, L. i Banasik, K. (2008). Zmienność stężenia fosforu w górnej części zlewni rzeki Zagożdżonki. Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 42, 57-64.
• Kajak, Z. (1998). Hydrobiologia-limnologia ekosystemy wód śródlądowych. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.
• Koćmit, A., Winkler, L., Deumlich, D., Kamińska, G. i Podlasiński, M. (2001). Obliczony zmyw gleby i ładunek substancji przenoszony erozyjnie do wód powierzchniowych w zlewni rzeki Płoni na Pomorzu Zachodnim. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 475, 125-132.
• Królikowski, A. i Tuz, P.K. (1999). Ocena stanu czystości wód małych rzek będących odbiornikami ścieków opadowych z terenu zurbanizowanego. IV Kongres Kanalizatorów Polskich, Polkan ‘99, 269-281.
• Molenda, T. (2006a). Wybrane problemy renaturyzacji cieków w zlewniach zurbanizowanych i uprzemysłowionych. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, 4/3/2006, 429-438.
• Molenda, T. (2006b). Dynamika zmian wybranych zanieczyszczeń w spływach powierzchniowych zlewni zurbanizowanej. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, 4/3/2006, 117-124.
• Rajda, W. i Kanownik, W. (2006). Cechy fizykochemiczne i źródła zanieczyszczeń wody potoku na terenie zurbanizowanym. Roczn. Glebozn., LVII 1/2, 164-170.
• Sweeney, B.W., Bott, T.L., Jackson, J.K., Kaplan, L.A., Newbold, J.D., Standley, L.J., … Horwitz, R.J. (2004). Riparian deforestation stream narrowing and loss of stream ecosystem services. PNAS, 101, 14132-14137. doi:10.1073/pnas.0405895101.
• Tyszewski, S. i Kardel, I. (2009). Studium hydrograficzne doliny rzeki Białej. Białystok: UM Białystok.
• Worrall, F. i Burt, T.P. (1998). Decomposition of river water nitrate time series – comparing the agricultural and urban signs. Scien. Tot. Environ., 210-211, 153-162.
• Wysocka-Czubaszek, A. i Banaszuk, P. (2006). The amount of phosphorus transported with the eroded material to the swampy Narew River valley. Pol. J. Environ. Stud., 15 5D, 726-728.