History and contemporaneity of Polish emigration to Chile

• Autorzy: Bodziany Marek , Smolarz Karolina

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.2499

Warianty tytułu

PL

Historia i współczesność polskiej emigracji do Chile

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The emigration of the Poles to Chile is a subject of research which, despite the passage of more than two centuries since the first Poles appeared in this part of the world, still raises many questions and is a source of myths. Both the scale of emigration – as it turns out – and the fate of the Poles in Chile are still a fascinating subject for sociologists, ethnographers, and cultural anthropologists. The historical context of research on Polish emigrants in this country also inclines to look at emigration from an economic perspective. That is justified by the activity of the most famous figure – Ignacy Domeyko, who has become a national hero and a symbol of Chile’s economic development. The article aims to present the genesis and scale of Polish emigration to Chile in a retrospective and contemporary perspective and a description of Ignacy Domeyko’s contribution to this country. The article attempts to answer the question about the reasons for the Poles’ emigration to Chile, its scale over the years, and the Poles’ fate in exile.

PL

Emigracja Polaków do Chile jest przedmiotem badań, który mimo upływu ponad dwóch wieków od pojawienia się pierwszych Polaków w tym zakątku świata, nadal rodzi wiele pytań i jest źródłem mitów. Zarówno skala emigracji – jak się okazuje nielicznej i losy Polaków w Chile stanowią wciąż fascynujący temat dla socjologów, etnografów i antropologów kultury. Historyczny kontekst badań nad polskimi emigrantami w tym państwie skłania również na spojrzenie na emigrację z perspektywy gospodarczej, którą uzasadnia działalność najsławniejszej postaci – Ignacego Domeyki, który stał się dla Chile bohaterem narodowym i symbolem rozwoju gospodarczego. Celem artykułu jest prezentacja genezy i skali emigracji Polaków do Chile w ujęciu retrospektywnym i współczesnym oraz opis zasług Ignacego Domeyki dla tego państwa. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące przyczyn emigracji Polaków do Chile, jej skali w latach a także ich losów na emigracji.

Słowa kluczowe

EN

Polish emigration; Polish Chileans; Chile; Domeyko Ignacy

PL

polska emigracja; Polonia chilijska; Chile; Domeyko Ignacy

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 52, No. 2(196)
• Strony: 225--244
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., rys.

Twórcy

autor

Bodziany Marek

• Faculty of Security Sciences, General Tadeusz Kościuszko Military University of Land Forces, Wrocław, Poland

autor

Smolarz Karolina

• Faculty of Security Sciences, General Tadeusz Kościuszko Military University of Land Forces, Wrocław, Poland

Bibliografia

• 1. Brzoza J. Ignacy Domeyko: powieść biograficzna. Katowice: Wyd. Śląsk; 1961.
• 2. Chałubińska A. Ignacy Domeyko i jego wkład do geografii Polski: studium z historii geografii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 1969.
• 3. Domeyko P. A Life in Exile: Ignacy Domeyko 1802-1889. [Bellevue Hill]: P. Domeyko, 2005.
• 4. Godoy H, Lastra A. Ignacio Domeyko. Un testimonio de su tiempo, memorias y correspondencia. Santiago: Editorial Universitaria; 1994.
• 5. Wójcik Z. Ignacy Domeyko: Litwa, Francja, Chile. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze; Warszawa: Stowarzyszenie Wspólnota Polska; 1995.
• 6. Łuczak M. „Ideał starości” Ignacego Domeyko w listach do Władysława Pawlickiego. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej. 2015;27:135-51.
• 7. Ślęczka R. Ignacy Domeyko nauczyciel i reformator chilijskiego szkolnictwa. Kwartalnik Pedagogiczny. 2016;61;1(239):50-62.
• 8. Narębski W, Wójcik Z. Homage to Ignacy Domeyko (1802-1889) at the 200th Anniversary of His Birth. Annales Societatis Geologoriim Poloniae. 2003;73:1-26.
• 9. Paradowska M. Podróżnicy i emigranci. Szkice z dziejów wychodźstwa polskiego w Ameryce Południowej. Warszawa: Interpress; 1984.
• 10. Paradowska M. Polacy w Ameryce Południowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw.; 1977.
• 11. Paradowska M. Wkład Polaków w rozwój cywilizacyjno-kulturowy Ameryki Łacińskiej. [Warszawa]: Komisarz Generalny Udziału Polski w Wystawie Uniwersalnej EXPO’92 w Sevilli: Wydawnictwo “Warsawa”; 1992.
• 12. Smolana K. Dzieje Polaków w Chile. Studia Polonijne. 1992;14:71-102.
• 13. Pluta A. Na fali historii. Wspomnienia Polaków w Chile. Santiago de Chile: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Chile; 2009.
• 14. Pluta A. Raul Nałęcz-Małachowski. Wspomnienia z dwóch kontynentów. Kraków: Księgarnia Akademicka; 2012.
• 15. Riquelme Sepúlveda, F. La Arquitectura de Luciano Kulczewski. Santiago de Chile: Ed. ARQ, Escuela de Arquitectura, Pontificia Univ. Católica de Chile; 1996.
• 16. Fischbach J. Polskim szlakiem przez Amerykę Południową. Łódź: Magraf; 2010.
• 17. Kołakowski M. Sytuacja najnowszej emigracji polskiej w Santiago de Chile. Master’s thesis written at the Institute of American Studies and Polish Diaspora of the Jagiellonian University in Kraków. Kraków: Uniwersytet Jagielloński; 2015.
• 18. Sáez N. Chile – środowisko, ludność, przestrzeń. In: Dembicz K (ed.). Relacje Polska-Chile. Historia i współczesność. Warszawa: Centrum Studiów Latynoamerykańskich, Uniwersytet Warszawski; 2002, p. 9-26.
• 19. World Population prospects – Population division, [online]. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. November 9, 2019. Available at: www.population.un.org [Accessed: 28 December 2019].
• 20. The World Factbook, [online]. Central Intelligence Agency Website. Available at: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ci.html [Accessed: 15 December 2019].
• 21. Salazar G. Chile współczesne: transformacja polityczna i globalizacja (1938-2001). In: Dembicz K (ed.). Relacje Polska-Chile. Historia i współczesność. Warszawa: Centrum Studiów Latynoamerykańskich, Uniwersytet Warszawski; 2002.
• 22. Smolana K. Los polacos en Chile. Warszawa: Centro de Estudios Latinoamericanos; 1995.
• 23. Klarner-Kosińska I. Polonia w Chile. In: Kula M (ed.). Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw.; 1983.
• 24. Malinowski M. Polacy w Chile. In: Dembicz K (ed.). Relacje Polska-Chile. Historia i współczesność. Warszawa: Centrum Studiów Latynoamerykańskich, Uniwersytet Warszawski; 2002.
• 25. Domeyko I. Listy do Władysława Laskowicza. Warszawa: Instytut Wydawniczy “Pax”, 1976.
• 26. Ostrowski J. Księga herbowa rodów polskich. Vol. 2. Warszawa: skł. gł. w Księgarni Antykwarskiej B. Bolcewicza; 1906.
• 27. Ignacy Domeyko, [online]. Encyklopedia Powszechna PWN. 2019. Available at: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Domeyko-Ignacy;3893671.html [Accessed: 16 March 2019].
• 28. Domeyko I. Tratado de ensayes, tanto por la via seca como por la via humeda de Toda clase de minerales y pastas de cobre, plomo, plata, oro, mercurio etc.; con descripcion de los caracteres de los principales minerales y productos de las artes en America y en particular en Chile. Serena; 1844, [online]. En America, Y En Parti. July 29, 2018. Available at: https://archive.org/details/tratadodeensaye00domegoog/page/n13 [Accessed: 5 January 2020].
• 29. Domeyko I. Elementos de mineralogía o del conocimiento de las especies minerales en general, i en particular de las de Chile. Santiago: Impr. del ferrocarril; 1860.
• 30. Muñoz N, Charrier R, Jordan T. Interactions between basement and cover during the evolution of the Salar de Atacama Basin, northern Chile. Revista geológica de Chile. 2002;29(1):55-80.
• 31. Świat oczami Domeyki. Pamiętniki podróżnika, [online]. Available at: https://histmag.org/Swiat-oczami-Domeyki.-Pamietniki-podroznika-13937/3 [Accessed: 29 April 2019].
• 32. Polak czczony w Chile. O tym, jak Ignacy Domeyko został chilijskim apostołem nauki”, a na jego cześć nazwano pasmo górskie, [online]. Niezlomni.com. 23.01.2014. Available at: https://niezlomni.com/polak-czczony-w-chile-o-tym-jak-ignacy-domeyko-zostal-chilijskim-apostolem-nauki-a-na-jego-czesc-nazwano-pasmo-gorskie/ [Accessed: 29 December 2019].
• 33. Lubin. Chilijczycy w Lubinie, [online]. Available at: regionfan.pl/lubin-chilijczycy-w-lubinie/ [Accessed: 2 January 2020].
• 34. Powstaje Muzeum Domeyki w Chile, [online]. Available at: https://culture.pl/pl/artykul/powstaje-muzeum-domeyki-w-chile [Accessed: 3 January 2020].
• 35. Polacy w Chile. Dziennik Chicagowski. 1918 Aug 1, [online]. Available at: http://www.santiagodechile.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/polonia_w_chile/polacy_w_chile/ [Accessed: 21 December 2019].
• 36. Smolana K. Polska diaspora w Ameryce Południowej, Środkowej i Meksyku. In: Walaszek A (ed.). Polska diaspora. Kraków: Wydawnictwo Literackie; 2001.
• 37. Kraszewski P. Polska i Polacy wobec diaspory do 1939 roku. Kraków: Wydawnictwo Literackie; 2001.
• 38. Pepłoński A. Służba wywiadowcza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1939-1945). Warszawa: Akademia Spraw Wewnętrznych, 1988.
• 39. Warnke A. Kulturowe antypody. Polacy w Ameryce Łacińskiej, [online]. Available at: https://culture. pl/pl/artykul/kulturowe-antypody-polacy-w-ameryce-lacinskiej [Accessed: 17 March 2019].
• 40. Trętowska M. Bob Borowicz – polski fotografik, który zmienił Chile, [online]. Available at: http://tresvodka.com/bob-borowicz/ [Accessed: 20 March 2019].
• 41. Urbański ES. Sylwetki polskie w Ameryce Łacińskiej w XIX i XX wieku. Vol. 1-2. Stevens Point: Artex Publishing: Polish Institute of Arts and Sciences of America; 1991.
• 42. World Migration, [online]. International Organization for Migration (IOM). Available at: http://www.iom.int/worldmigration [Accessed: 23 December 2019].
• 43. Polacy w Chile, [online]. Ambasada RP w Santiago de Chile. Available at: http://www.santiagodechile.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/polonia_w_chile/polacy_w_chile/ [Accessed: 21 December 2019].
• 44. KGHM otwiera kopalnię w Chile. Najtańsza w całym koncernie, [online]. Available at: http://wyborcza.pl/1,155287,16737565,KGHM_otwiera_kopalnie_w_Chile__Najtansza_w_calym_koncernie.html?disableRedirects=true#ixzz3lFRzBAt2 [Accessed: 23 November 2019].
• 45. Kotliński D. Polska kopalnia w Chile 7. największym projektem miedziowym świata. Jak KGHM ciągnie polski przemysł?, [online]. Available at: https://natemat.pl/139131,kopalnia-w-chile-7-najwiekszymprojektem-miedziowym-swiata-jak-kghm-ciagnie-polski-przemysl [Accessed: 3 January 2020].
• 46. Dane Urzędu ds. Cudzoziemców, [online]. Available at: https://migracje.gov.pl/statystyki/zakres/swiat/typ/dokumenty/widok/mapa/rok/2010/kraj/CL/?x=-0.1237&y=0.1297&level=1 [Accessed: 12 January 2020].
• 47. KGHM umacnia się w Chile. Polska firma podpisuje umowę z najlepszym uniwersytetem, [online]. Available at: http://polskamiedz.wp.pl/artykul/kghm-umacnia-sie-w-chile-polska-firma-podpisuje-umowe-z-najlepszym-uniwersytetem [Accessed: 10 January 2020].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).