PL
 |
EN

PL EN

Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Tytuł artykułu

Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza pochodzenia komunikacyjnego na parametry sprawności wentylacyjnej mieszkańców Warszawy

Autorzy
Badyda A. J.
Identyfikatory
Warianty tytułu
Języki publikacji
PL
Abstrakty
PL
Ostatnie dekady przyniosły niezwykle dynamiczny wzrost roli transportu w każdej niemal dziedzinie życia społecznego i gospodarczego. Szczególnie znaczące zadania ma w tym zakresie transport drogowy, który w skali Unii Europejskiej, na tle wszystkich innych rodzajów transportu, ma obecnie 46% udział w przewozach towarowych i 74% udział w przewozach pasażerskich. Obok niezaprzeczalnie pozytywnej roli, jaką transport odegrał i odgrywa w generowaniu i wspieraniu rozwoju gospodarczego świata, nie można pomijać faktu, że jest on również źródłem szeregu problemów i uciążliwości, tak dla środowiska przyrodniczego, jak i społeczeństwa. Do najważniejszych zagrożeń wynikających z działalności transportu drogowego należy emisja zanieczyszczeń powietrza (w tym w szczególności tlenków azotu, zanieczyszczeń pyłowych, czy lotnych związków organicznych, jak również gazów cieplarnianych) oraz emisja hałasu. W wielu dużych ośrodkach miejskich transport drogowy jest znaczącym, a niekiedy wręcz dominującym źródłem emisji zanieczyszczeń, co stanowi ważną przyczynę niskiej jakości powietrza w miastach. Jest to zatem problem szczególnie istotny, zwłaszcza wziąwszy pod uwagę stale rosnącą liczbę mieszkańców miast i wzrastający wskaźnik motoryzacji, który w Polsce przekracza już średnią dla Unii Europejskiej i wynosi 628 pojazdów na 1000 mieszkańców. Problematyka znaczącej presji transportu drogowego na środowisko, zwłaszcza miejskie, jest jednym z ważnych elementów niniejszej pracy. Szczególny nacisk położony w niej jednak został na skutki oddziaływania tego transportu na zdrowie człowieka. Prezentując przegląd światowej literatury w tym zakresie skupiono się na oddziaływaniu zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy,sygnalizując jednakowoż inny ważny aspekt, jakim jest ich wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Kluczowym elementem pracy jest zaprezentowanie rezultatów kilkuletnich badań nad wpływem czynników uwarunkowanych miejscem zamieszkania na występowanie obturacji (zwężenia) oskrzeli, będącej ważnym symptomem nieuleczalnej przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Przedstawione zostały przede wszystkim wyniki badań czynnościowych oddychania osób zamieszkujących w bezpośrednim sąsiedztwie wybranych ciągów komunikacyjnych Warszawy, charakteryzujących się wysokim natężeniem ruchu pojazdów. Wykorzystując narzędzia statystyki matematycznej (w tym wybrane testy statystyczne, generalizowaną regresję liniową, czy modele regresji logistycznej) wyniki te porównano z rezultatami badań grupy kontrolnej, którą stanowili mieszkańcy wybranych obszarów Polski, charakteryzujących się małymi stężeniami zanieczyszczeń powietrza. Szczególna uwaga poświęcona została osobom niepalącym, a więc pozbawionym narażenia na kluczowy czynnik upośledzający prawidłową czynność oddychania. Wśród mieszkańców miasta wykazano wyraźnie częstsze aniżeli w grupie kontrolnej występowanie ważnych objawów zaburzenia prawidłowego przepływu powietrza przez drogi oddechowe (duszności, kaszel z odkrztuszaniem, świszczący oddech), jak również statystycznie istotnie niższe odsetki wartości należnych najważniejszych parametrów spirometrycznych (FEV1, FEV1/FVC, czy FEF50). W grupie osób zamieszkujących w sąsiedztwie ruchliwych warszawskich ulic stwierdzono 4,1-krotnie więcej osób wykazujących cechy obturacji oskrzeli w odniesieniu do mieszkańców terenów wiejskich o generalnie niskich stężeniach zanieczyszczeń powietrza. Bardziej szczegółowa analiza wyników mieszkańców Warszawy wykazała, że najniższe wartości wskaźników spirometrycznych występują wśród osób zamieszkujących w sąsiedztwie tych ulic, przy których problemy transportowe okazują się być szczególnie silne, a tym samym cechują się one najwyższymi emisjami zanieczyszczeń powietrza. Odsetki osób z obturacją oskrzeli wahały się wśród mieszkańców miasta (w zależności od lokalizacji) w granicach od 5,1% do 12,3%, co stanowiło wyraźnie wyższe wartości na tle grupy kontrolnej, w której wynosiły one 2,0% do 2,6%. Na podstawie modeli generalizowanej regresji liniowej wykazano, że wśród najważniejszych czynników wpływających na zmienność kluczowych wskaźników spirometrycznych znajdują się: miejsce i okres zamieszkania, kondygnacja zamieszkania i przeważające położenie okien w mieszkaniu/ domu w stosunku do najbliższej ruchliwej ulicy, czy też obecność innych aniżeli ruch drogowy źródeł emisji zanieczyszczeń w pobliżu miejsca zamieszkania, jak również fizyczna aktywność badanych osób. Potwierdziły to wyniki modelu regresji logistycznej, wskazujące, iż wśród osób niepalących ryzyko obturacji oskrzeli jest ponad 6-krotnie wyższe w grupie osób zamieszkujących w pobliżu ruchliwych ulic Warszawy w porównaniu z grupą kontrolną. Uzyskane wyniki okazują się być zbieżne z rezultatami wcześniejszych prac, w których prezentowano analizę wyników podobnych badań. Dowodzą one, iż długotrwałe zamieszkiwanie w bezpośrednim sąsiedztwie miejskich ciągów komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu sprzyja wzrostowi odsetków osób wykazujących cechy przewlekłego upośledzenia funkcji układu oddechowego, obniżając sprawność oddychania i zwiększając ryzyko obturacji oskrzeli. Znaczący wpływ na zaobserwowany stan ma więc z pewnością intensywny ruch pojazdów i będące jego skutkiem wysokie emisje zanieczyszczeń, warunkujące niedostateczną jakość powietrza w mieście
EN
In the last decades dynamic growth of the role of transport in almost every area of social and economic life has been observed. Particularly road transport gained in importance with 46% share of the freight and 74% share of the passenger haulage in the European Union. Although transportation has played and plays undeniably positive role in generating and supporting the world’s economic development, it cannot be overlooked that it is also the source of many problems and inconvenience, both for the environment and for the society. The main risks arising from the activities of road transport are air pollutants emissions (in particular nitrogen oxides, particulate matter and volatile organic compounds, as well as greenhouse gases emissions) and noise. In a number of large urban areas, road transport is a significant and sometimes even dominant source of emissions, which is a major cause of poor air quality in cities. It is therefore particularly important issue, especially considering the growing number of urban population and the increasing rate of motorization, which in Poland is already above the average for the European Union and amounts 628 cars per 1000 inhabitants. The issue of significant road transport pressure on the environment, especially the municipal environment, is one of the essential problems considered in this dissertation. Particular emphasis, however, was placed on the effects of road transport influence on the urban environment, including primarily human health. Presenting an overview of world literature in this field author focused on impacts of air pollutants on the respiratory system, indicating, however, another important aspect, which are their effects on the cardiovascular system. An essential element of this dissertation is to present the results of several years of research on the impact of factors conditioned by place of residence in the occurrence of bronchial obstruction, which is a major symptom of an incurable Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD). Primarily there were presented respiratory function tests results of people living in the immediate vicinity of selected roads in Warsaw, characterized by high traffic intensity. Using the tools of mathematical statistics (including selected statistical tests, generalized linear regression and logistic regression models), these results were compared with the outcomes of investigation made in the control group– the residents of selected areas in Poland with rather low air pollutants concentrations. Particular attention was focused on non-smoking individuals, deprived of exposure to the key factor which can severely impair proper respiratory function. Among the residents of the city there has been clearly shown more frequent occurrence of substantial symptoms of proper airflow disorder through the respiratory tract (dyspnoea, cough with expectoration, wheezing) in comparison to the control group. The rates of proper values of the most important spirometric parameters (FEV1, FEV1/FVC, and FEF50) were statistically significantly lower among city inhabitants. In the group of people living in the vicinity of the busy streets of Warsaw there were found 4.1 times more people showing evidence of airflow obstruction in relation to the inhabitants of rural areas with generally low levels of air pollutants. A more detailed analysis of the residents of Warsaw showed that the lowest values of spirometric parameters occur among people living in the vicinity of these streets where the transportation problems appear to be particularly strong, and thus they are characterized by the highest emissions of air pollutants. The proportion of patients with bronchial obstruction varied among the inhabitants of the city (depending on location) in the range of 5.1% to 12.3%, which was highly more frequent as compared with the control group in which they were at 2.0% to 2.6%. On the basis of generalized linear regression models it was demonstrated that among the most important factors affecting the variability of key spirometric indicators there are such as: the place and duration of residence, floor of residence and the prevailing location of the windows in the apartment/house in relation to the nearest busy street, or the presence of other than road transport emission sources close to the place of residence, as well as the physical activity of the investigated individuals. This was confirmed by the results of the logistic regression model, indicating that the risk of airway obstruction among non-smoking people is more than 6 times higher in the group of inhabitants living near busy streets in the city, compared with the control group. The obtained results appear to be consistent with the outcomes of previous work covering the analysis of similar studies. They show that long-term residence in the immediate vicinity of urban transportation routes with heavy traffic, promotes the growth of percentages of people showing evidence of chronic respiratory dysfunction, reducing the respiratory efficiency and increasing the risk of respiratory airflow obstruction. Significant influence on the observed state has certainly an intensive vehicular traffic and high air pollutants emissions being its result and conditioning insufficient air quality in the city.
Słowa kluczowe
PL
EN
Wydawca
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
Czasopismo
Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska
Rocznik
2013
Tom
z. 65
Strony
5--182
Opis fizyczny
Bibliogr. 166 poz., rys., tab., wykr.
Twórcy
autor
Badyda A. J.
  • Wydział Inżynierii Środowiska
Bibliografia
  • 1. Air quality and health, Fact sheet N°313, Updated, August 2008 (http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs313/en/), accessed 3 October 2011
  • 2. Air Quality Guidelines for Europe. WHO Regional Publications, European Series No. 23. Copenhagen 1987
  • 3. Air Quality Guidelines for Europe. WHO Regional Publications, European Series No. 91. Copenhagen 2000
  • 4. Air Quality Guidelines. Global update 2005. WHO Regional Office for Europe. Copenhagen 2006
  • 5. Air quality in Europe - 2011 report. EEA Technical report, No 12/2011. ISBN: 978-929213-232-3, doi: 10.2800/83213. European Environment Agency, Copenhagen 2011
  • 6. Air quality in Europe - 2012 report. EEA report, No 4/2012. ISBN: 978-92-9213-328-3, doi: 10.2800/55823. European Environment Agency, Copenhagen 2012
  • 7. Andersen Z.J., Hvidberg M., Jensen S.S., Ketzel M., Loft S., Sorensen M., Tjonneland A., Overvad K., Raaschou-Nielsen O.: Chronic obstructive pulmonary disease and long-term exposure to traffic-related air pollution: a cohort study, American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, vol. 183, no. 4, pp. 455-461, 2011
  • 8. Anderson H.R., Favarato G., Atkinson R.W. : "Long-term exposure to outdoor air pollution and the prevalence of asthma: meta-analysis of multi-community prevalence studies", Air Quality, Atmosphere& Health, Volume 6, Issue 1, pp. 57-685 2011
  • 9. Anderson H.R., Spix C., Medina S., Schouten J.P., Castellsaque J., Rossi G., Zmirou D., Touloumi G., Wojtyniak B., Ponka A., Bacharova L., Schwartz J., Katsouyanni K.: "Air pollution and daily admission for chronic obstructive pulmonary disease in 6 European cities: results from the APHEA project". The European Respiratory Journal, 10: 1064-1071, 1997
  • 10. Autrup H.: "Ambient Air Pollution and Adverse Health Effects", Procedia - Social and Behavioral Sciences, vol. 2, no. 5, pp. 7333-7338, 2010
  • 11. Babisch W., Ising H., Gallacher J.: "Health status as a potential effect modifier of the relation between noise annoyance and incidence of ischaemic heart disease", Occupational and Environmental Medicine, 60: 739-745, 2003
  • 12. Badyda A., Dąbrowiecki P., Lubiński W., Czechowski P.O., Majewski G., Chciałowski A., Kraszewski A.: "Influence of Traffic-Related Air Pollutants on Lung Function: Warsaw Study". doi: 10.1007/978-94-007-6627-3_33. Advances in Experimental Medicine and Biology, Volume 788, pp. 229-2355, 2013
  • 13. Badyda A., Dąbrowiecki P., Lubiński W., Czechowski P.O., Majewski G.: "Exposure to Traffic-Related Air Pollutants as a Risk of Airway Obstruction". ISSN: 0065-2598, doi: 10.1007/978-94-007-4546-95. Advances in Experimental Medicine and Biology, Volume 755, pp. 35-45, 2013
  • 14. Badyda A., Lubiński W.: "The influence of air pollution on pulmonary function test results in people living close to busy roads"; Polish Journal of Environmental Studies, Vol. 18, No. 3A: 7-125, 2009
  • 15. Badyda A., Majewski G.: "Zagrożenie środowiska aglomeracji warszawskiej zanieczyszczeniami komunikacyjnymi". Rozdział w monografii nt. "Ochrona powietrza w teorii i praktyce", pod red. Jana Konieczyńskiego, str. 203-216, Zabrze 2008
  • 16. Badyda A., Majewski G.: "Analiza zmienności stężenia zanieczyszczeń komunikacyjnych w aglomeracji miejskiej na tle natężenia ruchu pojazdów i warunków meteorologicznych". Przegląd Naukowy Inżynieria i Ksztaltowanie środowiska 1(33), str. 146-157, 2006
  • 17. Badyda A.: "Analiza i ocena efektów oddziaływania wybranych uciążliwości ruchu drogowego na środowisko miejskie w Warszawie". Politechnika Warszawska, Warszawa 2006
  • 18. Badyda A.: "Wpływ ruchu drogowego na poziom zanieczyszczeń powietrza oraz ryzyko chorób układu oddechowego. Cz. I - opis zależności poziomów zanieczyszczeń od natężenia ruchu i innych wybranych parametrów z wykorzystaniem modeli statystycznych". Modelowanie Inżnierskie, tom 6, zeszyt 27, 11-18, 2009
  • 19. Bant A., Kruszewski K.: "Increased sensitization prevalence to common inhalant and food allergens in young adult Polish males". Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 15(1): 21-75 2008
  • 20. Beckerman B., Jerrett M., Brook J.R., Verma D.K., Arain M.A., Finkelstein M.M.: "Correlation of nitrogen dioxide with other traffic pollutants near a major expressway". doi: 10.10 16/j. atmosenv.2007.09.042. Atmospheric Environment, 42 (2): 275-290, 2008
  • 21. Brook R.D., Franklin B., Cascio W., Hong Y., Howard G., Lipsett M., Luepker R., Mittleman M., Samet J., Smith S.C. Jr, Tager I.: "Air pollution and cardiovascular disease: a statement for healthcare professionals from the Expert Panel on Population and Prevention Science of the American Heart Association", Circulation, vol. 109, no. 21, pp. 2655-2671, 2004
  • 22. Brunekreef B., Beelen R., Hoek G., Schouten L., Bausch-Goldbohm S., Fischer P., Armstrong B., Hughes E., Jerrett M., van den Brandt P.: "Effects of long-term exposure to traffic-related air pollution on respiratory and cardiovascular mortality in the Netherlands: the NLCS-AIR study", Research report (Health Effects Institute), vol. (139), no. 139, pp. 5-71; discussion 73-8952009
  • 23. Brzeziński A., Rezwow M., Roszkowski M., Suchorzewski W., Reksnis M.: "Diagnoza Systemu Transportowego Warszawy". Biuro Drogownictwa i Komunikacji Urzędu m.st. Warszawy, Warszawa 2006
  • 24. Canova C., Dunster C., Kelly F.J., Minelli C., Shah P.L., Caneja C., Tumilty M.K., Burney P.:46PM10-induced Hospital Admissions for Asthma and Chronic Obstructive Pulmonary Disease:The Modifying Effect of Individual Characteristics". doi: 10.1097/EDE.0013e3 182572563. Epidemiology, 23(4): 607-155 2012
  • 25. Cecchi L., D'Amato G., Ayres J.G., et al.: "Projections of the effects of climate change on allergic asthma: the contribution of aerobiology". Allergy, 65: 1073-1081, 2010
  • 26. Cesaroni G., Boogaard H., Jonkers S., Porta D., Badaloni C., Cattani G., Forastiere F., Hoek G.: "Health benefits of traffic-related air pollution reduction in different socioeconomic groups: the effect of low-emission zoning in Rome". doi: 10.1136/oem.2010.063750. Occupational and Environmental Medicine, 69 (2): 133-139, 2012
  • 27. Chen B., Kan H.: "Air pollution and population health: a global challenge", Environmental Health and Preventive Medicine, vol. 13, no. 2, pp. 94-101, 2008
  • 28. Chiang Chi-Huei: "Cost analysis of chronic obstructive pulmonary disease in a tertiary care setting in Taiwan". doi: 10.1111/j. 1440-1843.2008.01308.x. Respirology, 13: 689-694, 2008
  • 29. Chłopek Z.: "Badania modelu globalnej emisji spalin z silników pojazdów drogowych". Chemia i Inżynieria Ekologiczna T6, 8: 719-735, 1999
  • 30. Chłopek Z.: "Charakterystyki emisji zanieczyszczeń z silników spalinowych do celów oceny oddziaływania motoryzacji na środowisko". Inżynieria Maszyn 4, vol. 8, "Ekologia Transportu": 19-31, 2003
  • 31. Chłopek Z.: "Modelowanie emisji globalnej spalin z silników pojazdów drogowych". Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów Politechniki Warszawskiej 3(34): 17-26, 1999
  • 32. Chłopek Z.: "Ocena wpływu organizacji ruchu pojazdów drogowych na globalną emisję substancji szkodliwych dla środowiska naturalnego". Ecological Chemistry and Engineering - Chemia i Inżynieria Ekologiczna T. 7, Nr 7, 723-7375, 2000
  • 33. Chłopek Z.: "Pojazdy samochodowe. Ochrona środowiska naturalnego". Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2002
  • 34. Chłopek Z.: "Testings of vehicle ecological structure in European Union countries in consideration of emission model adaptation into Polish conditions". Journal of KONES 2000, 65-76
  • 35. Chłopek Z., Polichnowski T.: "Simulation researches of the pollution emission by the vehicles engines used in cities". Journal of KONES, pp. 37-445, 2002
  • 36. Chłopek Z., Zimakowska M.: "Charakterystyki emisji zanieczyszczeń z samochodowych silników spalinowych". Rozdział w monografli "Wspólłzesne problemy, inżnierii i ochrony środowiska". Zeszyt "InżnieriaŚSrodowiska" nr 55: 53-66. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009
  • 37. Chłopek Z., Zimakowska M.: "Ocena sposobów wyznaczania charakterystyk emisji zanieczyszczeń z pojazdów samochodowych w modelach INFRAS i COPERT". Rozdział w monografii "Współczesne problemy inżynierii i ochrony środowiska". Zeszyt "Inżnieria Środowiska" nr 58: 47-60. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2010
  • 38. Chłopek Z., Zimakowska M.: "Podstawowe zasady modelowania emisji zanieczyszczeń z pojazdów", Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów, Zeszyt 2(69) 111-122, 2008
  • 39. Colais P., Faustini A., Stafoggia M., Berti G., Bisanti L., Cadum E., Cernigliaro A., Malone S., Pacelli B., Serinelli M., Simonato L., Vigotti M.A., Forastiere F.: "Particulate Air Pollution and Hospital Admissions for Cardiac Diseases in Potentially Sensitive Subgroups".doi: 10.1097/EDE.0b013e3 1824d5a85. Epidemiology, 23(3): 473-81, 2012
  • 40. Cukic V.: "The influence of climate changes on respiratory allergic and infectious diseases". HealthMED Journal, 6, 319-3235, 2012
  • 41. Datka S., Suchorzewski W. Tracz M.: "Inżynieria ruchu". Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1999
  • 42. Dąbrowiecki P., Badyda A., Chciałowski A., Doboszyńska A., Świetlik B., Gayer A., Mucha D.: "Spirometry Day: A means to Enhance Social Knowledge on Respiratory Diseases". doi: 10.1007/978-94-007-6627-331. Advances in Experimental Medicine and Biology, Volume 788, pp. 213-219, 2013
  • 43. de Leeuw F., Ruyssenaars P.: "Evaluation of current limit and target values as set in the EU Air Quality Directive", ETC/ACM Technical Paper 3/2011
  • 44. de Marco R., Accordini S., Marcon A., Cerveri I., Anto J.M., Gislason T., Heinrich J., Janson C., Jarvis D., Kuenzli N., Leynaert B., Sunyer J., Svanes C., Wjst M., Burney P.: European Community Respiratory Health Survey (ECRHS) "Risk factors for chronic obstructive pulmonary disease in a European cohort of young adults", American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, vol. 183, no. 7, pp. 891-897, 2011
  • 45. de Miguel Diez J., Garrido P.C., Carballo MG., de Miguel A.G., Gutierrez J.R., Bellón Cano J.M., Barrera V.H., Garcia R.J.: "Determinants and predictors of the cost of COPD in primary care: A Spanish perspective". International Journal ofCOPD, 3(4): 701-712, 2008
  • 46. Decramer M., Janssens W., Miravitless M.: "Chronic obstructive pulmonary disease". doi: 10.1016/50140-6736(11)60968-9. The Lancet, Volume 379, Issue 9823: 1341-1351, 2012
  • 47. Despiau S., Croci D.: "Concentrations and size distributions of fine aerosol particles measured at roof level in urban zone". doi: 10.1029/2006JD007228. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, Volume 112, Issue D9, 2007
  • 48. Dockery D.W., Pope C.A.3rd, Xu X., Spengler J.D., Ware J.H., Fay M.E., Ferris B.G. Jr., Speizer F.E.: "An association between air pollution and mortality in six U.S. cities". The New England Journal of Medicine, 329: 1753-1759, 1993
  • 49. Dominici F., Peng R.D., Bell M.L., Pham L., McDermott A., Zeger S.L., Samet J.M.: "Fine Particulate Air Pollution and Hospital Admission for Cardiovascular and Respiratory Diseases". doi: 10.1001/jama.295.l0.l127. The Journal of the American Medical Association, 295(10): 1127-1134, 2006
  • 50. Dyrektywa Komisji 2002/80/WE z dnia 3 października 2002 r. dostosowująca do postępu technicznego dyrektywą Rady 70/220/13WG odnoszącą się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych (Dz. Urz. WE L291 z 28 padziernika 2002 r., str. 20-56)
  • 51. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/12/WE z dnia 23 marca 1994 r. odnosząca się do środków, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczenia powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych i zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG (Dz Urz. WE L100 z 19 kwietnia 1994 r., str. 42-52)
  • 52. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/69/WE z dnia 8 października 1996 r. zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mogą być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez spaliny z silników o zapłonie iskrowym pojazdów silnikowych (Dz. Urz. WE L282 z 1 listopada 1996 r., str. 64-67)
  • 53. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 98/69/WE z dnia 13 października 1998 r. odnosząca się do środków mających zapobiegać zanieczyszczeniu powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych i zmieniająca dyrektywę Rady 70/220/EWG (Dz. Urz. WE L350 z 28 grudnia 1998 r., str. 1-57)
  • 54. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/96/WE z dnia 13 grudnia 1999 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają zostać podjęte przeciwko emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych przez silniki wysokoprężne stosowane w pojazdach oraz emisji zanieczyszczeń gazowych z silników z wymuszonym zapłonem napędzanych gazem ziemnym lub gazem płynnym stosowanych w pojazdach oraz zmieniająca dyrektywę Rady 88/77/EWG (Dz. Urz. WE L44 z 16 lutego 2000 r., str. 1-155)
  • 55. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L23 z 26 stycznia 2005 roku, str. 3-16)
  • 56. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. WE L152 z 11 czerwca 2008 roku, str. 1-44)
  • 57. Dyrektywa Rady z dnia 26 czerwca 1991 r. zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych (Dz. Urz. WE L242 z 30 sierpnia 1991 r., str. 1-106)
  • 58. Dyrektywa Rady 93/59/EWG z dnia 28 czerwca 1993 r. zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych (Dz.U. L 186 z 28 lipca 1993 r., str. 21-27)
  • 59. Edward J., Walters A., Griffiths R.K.: "Hospital admission for asthma in pre-school children: relationship to major roads in Birmingham, United Kingdom", Archives of Environmental Health, no. 49, pp. 223-227, 1994
  • 60. "EU transport in figures". Statistical pocketbook 2012. ISBN: 978-92-79-21694-7, doi: 10.2832/52252. Publications Office of the European Union, Luxembourg 2012
  • 61. Fal A.M., Niżankowska-Mogilnicka E., Śliwiński P., Emeryk A., Antczak A., Kruszewski J.: "Drobne drogi oddechowe w chorobach obturacyjnych płuc". Pneumologia i Alergologia Polska, T80, nr 2, s. 146-151, 2012
  • 62. Foster S., Miller J.D., Marton J.P., Caloyeras J.P., Russel M.W., Menzin J.: "Assessment of the Economic Burden of COPD in the U.S.: A Review and Synthesis of the Literature". doi: 10.1080/15412550601009396. COPD: Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 3:211-218, 2006
  • 63. Franchini M., Mannucci P.M.: "Air pollution and cardiovascular disease", Thrombosis Research, vol. 129, no. 3, pp. 230-234, 2012
  • 64. Franck U., Odeh S., Wiedensohier A., Wehner B., Herbarth O.: "The effect of particle size on cardiovascular disorders - The smaller the worse", Science of The Total Environment, vol. 409, no. 20, pp. 4217-4221, 2011
  • 65. Gaca S., Suchorzewski W., Tracz M.: "Inżynieria ruchu drogowego. Teoria i praktyka". ISBN: 978-83-206-1707-8. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2008
  • 66. Gan W.Q., Fitzgerald M., Carlsten C., Sadatsafavi M., Brauer M.: "Associations of Ambient Air Pollution with Chronic Obstructive Pulmonary Disease Hospitalization and Mortality". doi: 10.1164/rccm.201211-2004OC. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 187(7):721-7, 2013
  • 67. Gan W.Q., Tamburic L., Davies H.W., Demers P.A., Koehoorn M., Brauer, M.: "Changes in Residential Proximity to Road Traffic and the Risk of Death From Coronary Heart Disease". doi:10.1097/EDE.0b013e3181e89f19.Epidemiology, 21(5):642-9, 2010
  • 68. "Global health risk. Mortality and burden of disease attributable to selected major risk". ISBN: 978-92-4-156387-1. World Health Organization. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, 2009
  • 69. "Health risks of particulate matter from long-range transboundary air pollution". WHO Regional Office for Europe, Copenhagen 2006
  • 70. Herndon S.C., Jayne J.T., Zahniser M.S., Worsnop D.R., Knighton B., Alwine E., Lamb B.K., Zavala M., Nelson D.D., McManus J.B., Shorter J.H., Canagaratna M.R., Onasch T.B., Kolb C.E. : "Characterization of urban pollutant emission fluxes and ambient concentration distributions using a mobile laboratory with rapid response instrumentation". Faraday Discussions, 130:327-39, 2005
  • 71. Hilleman D.E., Dewan N., Malesker M., Friedman M.: "Pharmacoeconomic evaluation of COPD". Chest, 118: 1278-1285, 2000
  • 72. Hjortenkrans D., Bergback B., Haggerud A.: "New metal emission patterns in road traffic environments". Environmental Monitoring and Assessment, 117: 85-98, 2006
  • 73. Hoek G., Brunekreef B., Goldbohm S., Fischer P., van den Brandt P.A.: "Association between mortality and indicators of traffic-related air pollution in the Netherlands: a cohort study". The Lancet, 360: 1203-1209, 2002
  • 74. "INFRAS AG: Handbuch fuer Emissionsfaktoren des Strassenverkehrs". Version 3. 1. Bern 2010
  • 75. Jacobs L., Emmerechts J., Hoylaerts M.F., Mathieu C., Hoet P.H., Nemery B. & Nawrot T.S.: "Traffic Air Pollution and Oxidized LDL". doi: 10.1371/journal.pone.0016200. PLoS one, vol. 6, no. 1, pp. e16200
  • 76. Jahnz-Różyk K., Targowski T., From S., Faluta T., Borowiec Ł.: "Koszty przewleklej obturacyjnej choroby płuc u pacjentów leczonych w ramach specjalistycznej opieki ambulatoryjnej w Polsce". Pneumologia i Alergologia Polska, 79, 5: 337-342, 2011
  • 77. Jahnz-Różyk K.: "Farmakoekonomika przewlekłej obturacyjnej choroby płuc". Pneumologia i Alergologia Polska, 77: 302-304, 2009
  • 78. Jansson S.A., Andersson F., Borg S., Ericsson A., Jönsson E., Lundbäck B.: "Costs of COPD in Sweden according to disease severity". Chest, 122: 1994-2002, 2002
  • 79. Jędrychowski W.A., Flak E.: "Effect of air quality on chronic respiratory symptoms adjusted for allergy among preadolescent children". The European Respiratory Journal, 11: 13121318, 1998
  • 80. Jędrychowski W.A., Galas A., Pac A., Flak B., Camman D., Raugh V., Perera F.: "Prenatal ambient air exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and the occurrence of respiratory symptoms over the first year of life". European Journal of Epidemiology, 20: 775-7825 2005
  • 81. Jędrychowski W.A., Perera EP., Pac A., Jacek R., Whyatt R.M., Spengler J.D., Dumyahn T.S., Sochacka-Tatara E.: "Variability of total exposure to PM2,5 related to indoor and outdoor pollution sources. Krakow study in pregnant women". Science of the Total Environment, 366: 47-54, 2006
  • 82. Jones C.C., Chughtai A.R., Murugaverl B., Smith D.M.: "Effects of air/fuel combustion ratio on the polycyclic aromatic hydrocarbon content of carbonaceous soots from selected fuels". Carbon, 42 (12), 2004
  • 83. Juda-Rezler K.: "Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko". Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000
  • 84. Juda-Rezler K., Reizer M., Oudinet J.P. : "Determination and analysis of PM10 source apportionment during episodes of air pollution in Central Eastern European urban areas: The case of wintertime 2006". doi:10.1016/j.atmosenv.2011.08.020. Atmospheric Environment 45: 6557-6566, 2011
  • 85. Kappos A.D., Bruckmann P., Eikmann T., Englert N., Heinrich U., Hoppe P., Koch E., Krause G.H., Kreyling W.G., Rauchfuss K., Rombout P., Schulz-Klemp V., Thiel W.R., Wichmann H.E.: "Health effects of particles in ambient air". doi:10.1078/1438-4639-00306. International Journal of Hygiene and Environmental Health, 207(4): 399-407, 2004
  • 86. Keller M., Evéquoz R., Rellstab J., Kessler H.: "Luftschadstoffemissionen des Strassenverkehrs 1950-2010". Schrifienreihe Umwelt Nr 255. Bundesamt für Umwelt, Wald und Landschaft, Bern 1995
  • 87. Kim J.J., Smorodinsky S., Lipsett M., Singer B.C., Hodgson A.T., Ostro B.: "Traffic-related air pollution near busy roads". American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 170: 520-526, 2004
  • 88. Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie transgranicznego transportu zanieczyszczen powietrza na dalekie odległości z 13 listopada 1979 roku (Konwencja Genewska) wraz z odpowiednimi protokołami
  • 89. Laden F., Neas L.M., Dockery D.W., Schwartz J.: "Association of fine particulate matter from different sources with daily mortality in six US cities". Environmental Health Perspectives, Vol. 108, No. 10: 941-947, 2000
  • 90. Lawson A.R., Ghosh B., Broderick B.: "Prediction of Traffic-Related Nitrogen Oxides Concentrations using Structural Time Series Models". doi:10.1016/j.atmosenv.2011.04.053. Atmospheric Environment, 45 (27): 47194727, 2011
  • 91. Legret M., Pagotto C.: "Evaluation of pollutant loadings in the runoff waters from a major rural highway". Science of the Total Environment, 235: 143-150, 1999
  • 92. Lindgren A., Stroh E., Montnemery P., Nihlen U., Jakobsson K., Axmon A.: "Traffic-related air pollution associated with prevalence of asthma and COPD/chronic bronchitis. A cross-sectional study in Southern Sweden". International Journal of Health Geographics, vol. 8, no. 1, pp. 2, 2009
  • 93. Lubiński W., Badyda A.: "Ocena ryzyka wystapienia obturacji w zależności od stężenia zanieczyszczeń powietrza i palenia tytoniu". Alergoprofil, nr 1, t. 3, str. 23-27, 2007
  • 94. "Lung function testing: selection of reference values and interpretative strategies". American Thoracic Society. Medical Section of the American Lung Association. The American Review of Respiratory. Disease, 144:1202-1218, 1991
  • 95. MacNee W., Donaldson K.: Exacerbations of COPD - environmental mechanism Chest 117: 390 397, 2000
  • 96. Majewski G., Przewoźniczuk W.: Study of Particulate Matter Pollution in Warsaw Area. Polish Journal of Environmental Studies, Vol. 18, No 2: 293-300, 2009
  • 97. Majewski G., Rozbicka K., Badyda A.: Dynamika zmian stężenia pyłu zawieszonego PM10 a klimat lokalny aglomeracji warszawskiej. Rozdział w monografii pt. "Ochrona powietrza w teorii i praktyce", pod red. Jana Konieczyńskiego, str. 215-229, Zabrze 2010
  • 98. Marr L.C., Dzepina K., Jimenez J.L., Reisen F., Bethel H.L., Arey J., Gaffney J.S., Marley N.A., Molina L.T., Molina M.J.: "Sources and transformations of particle-bound poly-cyclic aromatic hydrocarbons in Mexico City". doi: 10.5194/acp-6-1733-2006. Atmospheric Chemistry and Physics, 6: 1733-1745, 2006
  • 99. Martin J., Heinrich T., Pirc-Velkavrh A., Jarosińska D., Csagoly P., Hoogeveen Y. et al.: "The European Environment. State and Outlook 2010". ISBN: 978-92-9213-208-8, doi:10.2800/76887. European Environment Agency, Copenhagen 2010
  • 100. Menn P., Heinrich J., Huber R.M., Joerres R.A., John J., Karrasch S., Peters A., Schulz H., Holle R.: "Direct medical costs of COPD e An excess cost approach based on two population-based studies". doi: 10.1016/j.rmed.2011.10.013. Respiratory Medicine, 106: 540-548, 2012
  • 101. Merkisz J.: "Ekologiczne problemy silników spalinowych. Tom I". ISBN: 83-7143-039-6. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1998
  • 102. Nafstad P., Haheim L.L., Wisloff T., Gram F., Oftedal B., Holme I., Hjermann I., Leren P.: "Urban air pollution and mortality in a cohort of Norwegian men". Environmental Health Perspectives, vol. 112, no. 5, pp. 610-615, 2004
  • 103. Nelin T.D., Joseph A.M., Gorr M.W., Wold L.E.: "Direct and indirect effects of particulate matter on the cardiovascular system". Toxicology Letters, vol. 208, no. 3, pp. 293-299, 2012
  • 104. Nemmar A., Hoet P.H.M., Vanquickenborne B., Dinsdale D., Thomeer M., Hoylaerts E, Vanbilloen H., Mortelmans L., Nemery B.: "Passage of Inhaled Particles Into the Blood Circulation in Humans". doi:10.1161/hc0402.104118.Circulation, 105: 41-414, 2002
  • 105. Nemmar A., Vanbilloen H., Hoylaerts M.F., Hoet P.H., Verbruggen A., Nemery B.: "Passage of intratracheally instilled ultrafine particles from the lung into the systemic circulation in hamster". 10.1164/ajrccm.164.9.210103 6. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 164(9): 1665-85, 2001
  • 106. "Ochrona Środowiska 2012". Informacje i opracowania statystyczne. ISSN: 0867-3217, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012
  • 107. "Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka. Badania w Krakowie." Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2011 roku. Rozdział 3. ISBN: 978-83-63638-05-4. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków 2012
  • 108. Osterlee A., Drijver M., Lebret E., Brunekreef B.: "Chronic respiratory symptoms in children and adults living along streets with high traffic density". Occupational and Environmental Medicine, 53 (4): 241-247,1996
  • 109. Peacock J.L., Anderson H.R., Bremner S.A., Marston L., Seemungal T.A., Strachan D.P., Wedzicha J.A.: "Outdoor air pollution and respiratory health in patients with COPD". doi: 10.1136/thx.2010.155358. Thorax, 66(7):591-6, 2011
  • 110. Perrino C., Catrambone M., Di Menno Di Bucchianico A.: "Gaseous ammonia from traffic emissions in the urban area of Rome". ISBN 1-85312-982-8. Advances in Air Pollution Series. Eleventh international conference on modelling, monitoring and management of air pollution, No 11, vol. 13, pp. 601-609, 2003
  • 111. Peters A., Dockery D. W., Muller J. E., Mittleman M. A.: Increased Particulate Air Pollution and the Triggering of Myocardial Infarction Circulation, vol. 103, no 23, pp 2810-28159, 2001
  • 112. Pocket guide to COPD diagnosis management and prevention. A Guide for Health Care Professionals. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Medical Communications Resources Inc., 2009
  • 113. pod red. Ryszarda Chazan: "Choroby układu oddechowego w praktyce lekarza opieki podstawowej". ISBN: 978-83-264-0094-0. Wolters Kluwer Polska, wyd.1, Warszawa 2010
  • 114. "Podręczny przewodnik rozpoznawania, leczenia i prewencji przewlekłej obturacyjnej choroby płuc dla lekarzy i pielęgniarek". Wytyczne Światowej Inicjatywy Zwalczania Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc (GOLD). Serwis internetowy Medycyna Praktyczna, http://www.mp.pl/gold/show.php?aid13439
  • 115. Pope C.A. 3rd, Burnett R.T., Thun M.J., Calle E.E., Krewski D., Ito K., Thurston G.D.: "Lung : cancer, cardiopulmonary mortality, and long-term exposure to fine particulate air pollution". The Journal of the American Medical Association, 287(9): 1132-41, 2002
  • 116. Pope C.A. 3rd, Ezzati M., Dockery D.W.: "Fine-particulate air pollution and life expectancy in the United States", The New England Journal of Medicine, vol. 360, no. 4, pp. 376-386, 2009
  • 117. Pope C.A. 3rd, Thun M.J., Namboodiri M.M., Dockery D.W., Evans J.S., Speizer F.E., Heath C.W. Jr: "Particulate air pollution as a predictor of mortality in a propective study of U.S. adults". American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 151: 669-674, 1995
  • 118. Quanjer P.H., Tammeling G.J., Cotes J.E., Pedersen O.F., Peslin R., Yernault J.C.: "Lung, volumes and forced ventilatory flows. Report working party: Standardization of lung function tests. European Community for Steel and Coal. Official statement of the European Respiratory Society". The European Respiratory Journal, 16: 5-40, 1993
  • 119. Rodriguez S., Van Dingenen R., Putaud J.R, Dell'Acqua A., Pey J., Querol X., Alastuey A., Chenery S., Ho K.F., Harrison R., Tardivo R., Scarnato B., Gemelli V.: "A study on the rela- tionship between mass concentrations, chemistry and number size distribution of urban fine aerosols in Milan, Barcelona and London". doi: 10.5194/acp-7-2217-2007. Atmospheric Chemistry and Physics, 7, 2217-2232, 2007
  • 120. Roemer W., Hoek G., Brunekreef B., Haluszka J., Kalandidi A., Pekkanen J.: "Daily variation in air pollution and respiratory health in a multicentre study: PEACE project". The European i Respiratory Journal, 12:1354-1361,1998
  • 121. Rogula W., Pastuszka J.S., Talik E.: "Concentration level and surface chemical composition of urban airborne particles near crossroads in Zabrze, Poland", Archives of Environmental Protection 33 (2): 23-34, 2007
  • 122. Rogula-Kozłowska W., Pastuszka J.S., Talik E.: Influence of vehicular traffic on concentration and particle surface composition of PM10 and PM2,5 in Zabrze, Poland, Polish Journal of Environmental Studies, 17 (4): 539-548, 2008
  • 123. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2007.120.826)
  • 124. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 października 2012 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012.0.1109)
  • 125. Rozporządzenie (WE) nr 715/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych w odniesieniu do emisji zanieczyszczeń pochodzących z lekkich pojazdów pasażerskich i użytkowych (EURO 5 i EURO 6) oraz w sprawie dostępu do informacji dotyczących naprawy i utrzymania pojazdów (Dz.Urz. WE L171 z 29 czerwca 2007 r., str. 1-16)
  • 126. Samet J., Krewski D.: "Health effects associated with exposure to ambient air pollution", Journal of Toxicology and Environmental Health. Part A, vol. 70, no. 3-4, pp. 227-242, 2007
  • 127. Samoliński B., Sybilski A.J., Raciborski F., Tomaszewska A., Samel-Kowalik P., Walkiewicz A., Lusawa A., Borowicz J., Gutowska-Ślesik J., Trzpil L., Marszałkowska J., Jakubik N., Krzych E., Komorowski J., Lipiec A., Gotlib T., Samolińska-Zawisza U., Hałat Z.: "Występowanie astmy oskrzelowej u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych w Polsce w świetle badania ECAP". Alergia Astma Immunologia, 14(1): 27-34, 2009
  • 128. Schauer C., Niessner R., Pöschl U.: "Polycyclic aromatic hydrocarbons in urban air particulate matter: decadal and seasonal trends, chemical degradation, and sampling artifacts". Environmental Science & Technology, 37(13): 2861-8, 2003
  • 129. Schikowski T., Sugiri D., Ranft U., Gehring U., Heinrich J., Wichmann E.H., Kraemer U.: "Long-term air pollution and living close to busy roads are associated with COPD in women". Respiratory Research, 6: 152-177, 2005
  • 130. Schwartz J.: "Air pollution and daily mortality: a review and a meta-analysis". Environmental Research, 64, 36-52, 1994
  • 131. Schwartz J.: "Particulate air pollution and mortality: a synthesis". Annual Review of Public Health, 19(1-4), 39-60, 1991
  • 132. Schwartz J., Laden F., Zanobetti A.: "The concentration-response relation between PM2,5 and daily deaths". Environmental Health Perspectives, Vol. 110, No. 10: 1025-1029, 2002
  • 133. Shea K., Truckner R.T., Weber R.W., Peden D.B.: "Climate change and allergic disease". Journal of Allergy and Clinical Immunology, 122: 443-4535, 2008
  • 134. Sousa S.I., Pires J.C., Martins E.M., Fortes J.D., Alvim-Ferraz M.C., Martins F.G.: "Short-term effects of air pollution on respiratory morbidity at Rio de Janeiro, Part II: Health assessment". Environment International, vol. 43C, pp. 1-5, 2012
  • 135. Sörme L., Bergbick B., Lohm U.: "Century perspective of metal use in urban areas - A case study of Stockholm". Water, Air and Soil Pollution, Focus 1(3-4): 197-211, 2001
  • 136. "Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2004 roku". Raport Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie. Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2005
  • 137. "Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2011 roku". Raport Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie. Inspekcja Ochrony Środowiska. Warszawa 2012
  • 138. "Standardisation of spirometry. 1994 Update". American Thoracic Society. Medical Section of the American Lung Association. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 152: 1107-1136, 1995
  • 139. "Światowa strategia zapobiegania, leczenia i prewencji astmy". Rozdzial 2 - "Obciążenia powodowane przez astmę". Raport NHLBI/WHO (National Heart, Lung, and Blood Institute). Medycyna Praktyczna 2002/06
  • 140. "Światowa strategia zapobiegania, leczenia i prewencji przewlekłej obturacyjnej choroby płuc". Rozdział 2 - "Obciążenia związane z POChP". Raport NHLBI/WHO (National Heart, Lung, and Blood Institute). Medycyna Praktyczna 2002/01
  • 141. Tainio M., Juda-Rezler K., Reizer M., Warchałowski A., Trapp W., Skotak K.: "Future climate and adverse health effects caused by fine particulate matter air pollution: case study for Poland". doi: 10.1007/s10113-012-0366-6. Regional Environmental Change, 2012
  • 142. "The State of World Population 2010". ISBN: 978-0-89714-974-7. United Nations Population Fund, New York 2010
  • 143. "The top 10 causes of death". World Health Organization, Fact sheet N°310, June 2011
  • 144. "Transport - wyniki działalności w 2010 r." ISSN 1506-7998. Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2011
  • 145. "Transport - wyniki działalności w 2011 r.". Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych, ISSN 1506-7998, Warszawa 2012
  • 146. Trębińska E., Barańska K., Kiech T.: "Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckiem. Raport za rok 2011". Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, w Warszawie, Warszawa 2012
  • 147. Uherek E., Halenka T., BorkenKleefeld J., Balkanski Y., Berntsen T., Borrego C., Gauss M., Hoor P., Juda-Rezler K., Lelieveld J., Melas D., Rypdal K., Schmid S.: "Transport impacts on atmosphere and climate: Land transport". doi: 10.1016/j.atmosenv.2010.01.002. Atmospheric Environment 44: 4772-4816, 2010
  • 148. Ustawa z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. 1991.77.355 z późn. zm.)
  • 149. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz..U. 2001.62.627 z późn. zm.)
  • 150. Velasco E., Lamb B., Pressley S., Allwine B., Westberg H., Jobson B.T., Alexander M., Prazeller P., Molina L., Molina M.: "Flux measurements of volatile organic compounds from an urban landscape". doi: 10.1029/2005GL023356. Geophysical Research Letters 32 (20), 2005
  • 151. Velasco B., Lamb B., Westberg H., Allwine F., Sosa G., Arriaga-Colina J.L., Jobson B.T., Alexander M.L., Prazeller P., Knighton W.B., Rogers T.M., Grutter M., Herndon S.C., Kolb C.E., Zavala M., de Foy B., Volkamer R., Molina L.T., and Molina M.J.: "Distribution, magnitudes, reactivities, ratios and diurnal patterns of volatile organic compounds in the Valley of Mexico during the MCMA 2002 & 2003 field campaigns". doi:10.5194/acp-7-329-2007. Atmospheric Chemistry and Physics, 7, 329-353, 2007
  • 152. Venn A.J., Lewis S.A., Cooper M., Hubbard R., Britton J.: "Living near a main road and the risk of wheezing illness in children". American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 164: 2177-2180, 2001
  • 153. Viegi G.: "Air pollution epidemiology and the European Respiratory Society: the PEACE project". European Respiratory Review, 8 (52): 13, 1998
  • 154. Wjst M., Reitmeir P., Dold S., Wullf A., Nicolai T., von Loeffelholz-Colberg E.F., von Mutius E.: "Road traffic and adverse effects on respiratory health in children". British Medical Journal, vol. 307, pp. 59-65, 1993
  • 155. Wróbel A., Rokita E., Maenhaut W.: "Transport of traffic-related aerosols in urban areas". doi: 10.1016/S0048-9697(00)00519-2. Science of The Total Environment, Volume 257, Issues 2-3: 199-211
  • 156. Zanobetti A., Baccarelli A., Schwartz J.: "Gene-Air Pollution Interaction and Cardiovascular Disease: A Review", Progress in Cardiovascular Diseases, vol. 53, no. 5, pp. 344-352, 2011
  • 157. Zielinska B., Sagebiel J., Arnott W.P., Rogers C.F., Kelly K.E., Wagner D.A., Lighty J.S., Sarofim A.F., Palmer G.: "Phase and size distribution of polycyclic aromatic hydrocarbons in diesel and gasoline vehicle emissions". doi: 10.1021/es030518d. Environmental Science & Technology, 38 (9): 2557-2567, 2004
  • 158. Zuurbier M., Hoek G., Oldenwening M., Lenters V., Meliefste K., van den Hazel P., Brunekreef B.: "Commuters' Exposure to Particulate Matter Air Pollution is Affected by Mode of Transport, Fuel Type and Route". doi: 10.1289/ehp.0901622. Environmental Health Perspectives, 118(6):783-9, 2010
  • 159. Zuurbier M., Hoek G., Oldenwening M., Meliefste K., van den Hazel P., Brunekreef B.: "Respiratory Effects of Commuters' Exposure to Air Pollution in Traffic". doi: 10.1097/EDE .0b013e3 I 82093693. Epidemiology (Cambridge, Mass.), 22(2):219-27,2011
  • 160. Zuurbier M., Hoek G., van den Hazel P., Brunekreef B.: "Minute ventilation of cyclists, car and bus passengers: an experimental study". Environmental Health: A Global Access Science Source, vol. 8, pp. 48, 2009
  • 161. Zwodziak J., Zwodziak A., Szczurek A.: "Meteorologia w ochronie atmosfery". ISBN: 837085-362-5. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998
  • 162. http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/air-pollution-by-ozone-l/assessment
  • 163. http://www.samar.pl/_/3/3.a/69030/Warszawa-najbardziej-zakorkowanym-miastem-wEuropie.html?locale=pl_PL
  • 164. http://fleet.com.pl/aktualnosci/rynek/7924-warszawa-w-czolowce-najbardziej-zakorkowanych-miast
  • 165. http://wios.warszawa.pl/ftp/dokumenty/zalaczniki/emisja_liniowa2010.pdf
  • 166. http://ec.europa.eu/regionalpolicy/sources/docgenerfstudies/pdf/urbanfsurvey2009_annex. xls
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-00b6abc2-0b90-4700-b67f-99bdcf5bcc74
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.