Krzyżtopór castle in Ujazd – as a part of the world heritage

• Autorzy: Kurek J.

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2017.30.B-03

Warianty tytułu

PL

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe – jako część dziedzictwa światowego

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Krzyżtopór castle in Ujazd - palazzo in fortezza, ancient wonderful aristocratic property - is unique in the world. This exceptional beuty building still awaiting for serious treating by the Ministry the Culture and the National Heritage by her current owner and user - commune Iwaniska (district Opatów). This Castle is a national treasure - a priceless cultural good! A few years ago, the castle was carried out renovation and adaptation, designed to make it brand product of Świętokrzyskie province. The evaluation of these works is not clear and easy - concerned introduced new volume, forms and structures. Worried that in contemporary protection of monuments of architectural heritage is still guided by stereotypes from hundred years ago. Protecting historical substance of the castle we still can not decide how much to allow changes in its current state – which well-known and well-documented elements reconstruct? The question is - how to restore castle to its former glory and usability without introducing contemporary creations of contemporary restore the castle to its former glory and usability.

PL

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe – palazzo in fortezza, dawna wspaniała siedziba magnacka – to unikat w skali światowej. Ta wyjątkowej urody budowla od półwiecza czeka na odbudowę, godną tego zabytku. Zamek jest skarbem narodowym – bezcennym dobrem kultury! Kilka lat temu na zamku przeprowadzono prace remontowo-adaptacyjne, mające uczynić go markowym produktem województwa świętokrzyskiego. Ocena tych prac nie jest jednak jednoznaczna – niepokoją wprowadzone nowe kubatury, formy i konstrukcje. Niepokoi, że we współczesnej ochronie zabytków dziedzictwa architektonicznego wciąż kierujemy się stereotypami sprzed stu lat... Chroniąc zabytkową substancję wciąż nie można zdecydować w jakim stopniu dopuścić rekonstrukcję elementów zamku znanych i dobrze udokumentowanych. Jak unikając współczesnych kreacji przywrócić zamkowi dawną świetność i użyteczność.

Słowa kluczowe

EN

Krzyżtopór castle; valorization of monuments; permanent ruin; reactivation

PL

zamek Krzyżtopór; waloryzacja zabytków; trwała ruina; reaktywacja

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 30
• Strony: 87--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys.

Twórcy

autor

Kurek J.

• Instytut Projektowania Budowlanego, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• [1] Barański M., Pozamaterialna wartość dziedzictwa kultury, czy pozamaterialne dziedzictwo kultury, [w:] Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, B. Szmygina (eds.), Politechnika Lubelska, Warszawa – Lublin 2012, s. 17-26.
• [2] Dąmbska-Śmiałowska E., Celadyn W., Kurek J., Kusionowicz T., Nikodemowicz A., Wyniki badań nad strukturą przestrzenną zamku Krzyżtopór w Ujeździe – cz.I, w: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 1986, nr 20, s. 55-67.
• [3] Dąmbska-Śmiałowska E., Celadyn W., Kurek J., Kusionowicz T., Nikodemowicz A., Wyniki badań nad strukturą przestrzenną zamku Krzyżtopór w Ujeździe – cz.II, w: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 1987, nr 21, s. 231-257.
• [4] Jasieńko J., Kadłuczka A., Stala K., Ochrona dziedzictwa kulturowego w Polsce Nowe Otwarcie, mat. II Kongresu Konserwatorów Polskich, Warszawa – Kraków 6-10.X.2015, Wydawca SKZ – NID – PK, Kraków 2015.
• [5] Krasnowolski B., Wartościowanie czy kategoryzacja, [w:] Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, B. Szmygina (eds.), Politechnika Lubelska, Warszawa – Lublin 2012, s. 75-76.
• [6] Kurek J., Krzyżtopór, w: Renowacje, dwumiesięcznik ogólnopolski, 2/1999, s. 88-94.
• [7] Kurek J., Krzyżtopór – bez właściciela, w: Spotkania z Zabytkami, dwumiesięcznik ogólnopolski, 1/1989 r., s. 34-37.
• [8] Kurek J., Zamek Krzyżtopór – odbudowa czy trwała ruina?, [w:] materiały międzynarodowej konferencji nt. architektury obronnej – Zamki grody, ruiny, Ciechanowiec 22-24.X.2009, seria Architektura obronna, t. III – waloryzacja i ochrona, Warszawa – Białystok 2009, s. 384-400.
• [9] Kurek J., Krzyżtopór – doktryna albo życie...., materiały międzynarodowej konferencji ICOMOS, Zamki w ruinie – Kraków, 13–15 września 2012.
• [10] Kurek J., Moje pasje: Krzyżtopór – 30 lat później, podsumowanie stanu badań Zamku Krzyżtoporskiego w Ujeździe, dwumiesięcznik Nasza Politechnika, 6/2007.
• [11] Kurek J., List otwarty: O przyszłość zamku Krzyżtopór w Ujeździe. .....
• [12] Kusionowicz T., Rozwiązania budowlane rezydencji magnackich I połowy XVII wieku – na przykładzie zamku Krzyżtopór w Ujeździe, praca doktorska, Politechnika Krakowska,1991.
• [13] Męczyński W., Krzyżtopór XVII-wieczna rezydencja magnacka, praca magisterska, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Poznańskiego, Poznań 2007.
• [14] Szmygina B., Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, praca zbiorowa pod red., Warszawa – Lublin 2012.
• [15] Zachwatowicz J., Program i zasady konserwacji zabytków, [w:] Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, 8, 1946, nr 1-2.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).