Historia poszukiwań i wydobycia ropy naftowej na ziemiach polskich do 1939 roku

• Autorzy: Graniczny M. , Wołkowicz S. , Urban H. , Wołkowicz K. , Zdanowski A.

Warianty tytułu

EN

History of exploration and extraction of crude oil in Poland until 1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono historię poszukiwań i wydobycia ropy naftowej na ziemiach Polskich. Pierwsze wzmianki na ten temat pochodzą z XVII i XVIII i dotyczą Galicji. Na temat występowania ropy naftowej w Karpatach pisali pionierzy polskiej geologii, tacy jak Stanisław Staszic i Ludwik Zejszner. W 1896 roku, w Borysławiu zostaje odwiercony pod nadzorem Władysława Długosza szyb „na Potoku”. Data ta wyznacza ważny etap rozwoju przemysłu naftowego w Karpatach i na Podkarpaciu. Wymieniając autorów zajmujących się badaniami fliszu w Karpatach i poszukiwaniem węglowodorów, nie sposób pominąć profesora Rudolfa Zubera. Był on w swoim czasie najbardziej uznanym badaczem fliszu Karpat, a także autorem syntetycznego dzieła „Flisz i nafta”, będącego jednym z klasycznych prac geologicznych epoki. Innym ważnym badaczem był Józef Grzybowski, pionier badań mikropaleontologicznych w Polsce, które okazały się niezwykle pomocne dla określania stratygrafii warstw roponośnych. W związku z nasileniem się prac wydobywczych w rejonie Borysławsko – Drohobyckim w czerwcu 1912 r. podjęto decyzję o powołaniu „Stacji Geologicznej w Borysławiu”. Problematyka związana z poszukiwaniami ropy naftowej i gazu ziemnego na Podkarpaciu ponownie stała się aktualna w odrodzonej Rzeczypospolitej, dlatego też geolodzy Państwowego Instytutu Geologicznego dr Jan Nowak i dr Konstanty Tołwiński już w 1919 r. brali udział w pracach organizacyjnych przemysłu górnictwa naftowego. Stacja w Borysławiu była w znacznej mierze finansowana przez przemysł naftowy i dlatego też została przejęta formalnie przez Karpacki Instytut Geologiczno-Naftowy (KIGN). Należy przyznać, że dorobek dwudziestoletniej działalności KIGN był imponujący i miał wyraz w licznych publikacjach, mapach, monografiach czy opracowaniach statystycznych. Ponadto w zbiorach KIGN znajdowało się około sto tysięcy próbek geologicznych i rdzeni wiertniczych, stanowiących niezmiernie cenny materiał do dalszych badań. Trzeba również podkreślić wzorową współpracę geologów KIGN oraz PIG, bez której trudno sobie wyobrazić osiągnięcie postępu wiedzy na temat budowy geologicznej Karpat.

EN

This paper presents the history of the exploration and extraction of crude oil in Poland. The first mention about it comes from 17th and 18th centuries and concern Galicia. The pioneers in Polish geology - Stanisław Staszic and Ludwik Zejszner - wrote on the occurrence of oil in the Carpathians. In 1896 first drilling was made in Borysław, under the supervision of Władysław Długosz, titled “On Stream”. This date marks an important stage in the development of the oil industry in the Carpathian Mountains. Citing the important scientist dealing with the research on the Carpathian flysch and the search for hydrocarbons, it is impossible to ignore Professor Rudolf Zuber. He was the author of synthetic work “Flysch and oil” which was one of the classic geological work at that time. Another important researcher was Józef Grzybowski, a pioneer in micropaleontological research in Poland, which proved to be extremely useful for determining the stratigraphy of oil strata. In June 1912, in connection with the intensification in the area Borysław – Drohobycz, the “Geological Station” was established in Borysław. The problems associated with the exploration of oil and natural gas in the Carpathian Mountains occur currently again in the independent Poland. That is why two eminent geologists of the Polish Geological Institute (PGI) Jan Nowak and Konstanty Tołwiński participated in the organizational work of the reborn oil mining industry. The “Geological Station” in Borysław was mainly financed by the oil industry, therefore it was taken over formally by the Carpathian Geological – Petroleum Institute (KIGN). It must be admitted that the achievements of twenty year activities of KIGN were impressive, which was reflected in numerous publications, maps, monographs and statistic studies. Moreover there were roughly one hundred thousand geological samples and drill cores in the KIGN collections, which was a very valuable material for further researches. It is also necessary to underline the close cooperation between the geologists of KIGN and PGI. Without such direct cooperation the achievement of progress in knowledge on the geological structure of the Carpathians is difficult to imagine.

Słowa kluczowe

PL

poszukiwanie i wydobycie ropy naftowej; Karpaty fliszowe; rejon borysławsko-drohobycki

EN

exploration and exploitation of crude oil; Flysch Carpathians; Borysławski-Drohobycki region

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 71, nr 12
• Strony: 151--156
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Graniczny M.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Wołkowicz S.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Urban H.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Wołkowicz K.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Zdanowski A.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• 1. Alexandrowicz S. W.,: Sekcja Geologiczna Komisji Fizjograficznej TNK i AU – działalność i osiągnięcia, Polska Akademia Umiejętności, Studia i Materiały do dziejów PAU, Tom V, Kraków 2008.
• 2. Angermann K.,: Tereny naftowe kopalni Wgo Stawiarskiego i spółki angielskiej w Lipinkach, „Kosmos”, rok osiemnasty, Lwów 1893.
• 3. Angermann K.,: Źródła naftowe w zakładzie kopalnianym w Iwoniczu (kopalnia Wgo K. Lewakowskiego i Spółki), „Kosmos”, rok osiemnasty, Lwów 1893.
• 4. Brzozowski S.,: Ignacy Łukasiewicz. W: Historia Polskiego Przemysłu Naftowego. t. 1. Red. R. Wolwowicz Brzozów-Kraków 1994 .
• 5. Chałubińska A.,: Ludwik Zejszner jako geograf. Kosmos: czasopismo Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, Seria A. Rozprawy, R. 53, z. 2-3, Lwów 1928.
• 6. Grzybowski J.,: Mikrofauna karpackiego piaskowca spod Dukli (z pięcioma tablicami), Rozpr. Akad. Umiej. Wydz. Mat. Przyr., Tom IX, Seria II, Kraków 1895.
• 7. Grzybowski J.,: Otwornice pokładów naftowych okolic Krosna (z trzema tablicami), Rozpr. Akad. Umiej. Wydz. Mat. Przyr., Tom XIII, Seria II, Kraków 1901.
• 8. Grzybowski J.,: Przegląd obszarów naftonośnych Karpat polskich z mapą w skali 1 : 200 000, Nakład „Teuwege”, Kraków – Warszawa 1919.
• 9. Morozewicz J., 1920 – Kronika Instytutu, Sprawozdanie Polskiego instytutu Geologicznego, t. 1, z. 1, 77 – 97, Warszawa 1920.
• 10. Morozewicz J.,: Kronika Instytutu, Sprawozdanie Polskiego Instytutu Geologicznego. Badania terenowe wykonane w lecie 1924 i program badań terenowych w 1925, t. III, z. 1–2, 1–25, Warszawa 1925.
• 11. Munia J.,: Historia przemysłu naftowego na ziemiach polskich, W kręgu lampy naftowej, Krosno 2001,
• 12. Nicieja S.S.,: Kresowe Trójmiasto – Truskawiec – Drohobycz – Borysław, Wydawnictwo MS, Opole 2009.
• 13. Rymar S.,: Zarys historii badań geologicznych obszaru Pogórza Karpackiego, Dynów 2011.
• 14. Tołwiński K.,: Skolskie Karpaty brzeżne z uwzględnieniem geologii Borysławia, Państwowy Instytut Geologiczny – Wydział Naftowo – Solny, Kasa im. Mianowskiego w Warszawie, Warszawa – Borysław 1925.
• 15. Tołwiński K.,: Kopalnie nafty i gazów ziemnych w Polsce – Borysław, Karpacki Instytut Geologiczno-Naftowy, Warszawa – Borysław, Lwów 1937.
• 16. Tołwiński K.,: Karpacki Instytut Geologiczno-Naftowy 20-lecie działalności, Kopalnictwo Naftowe w Polsce, nr 4, Borysław – Lwów, 1939.
• 17. Tryszczyło-Mróz A.,: Początki kopalnictwa ropy naftowej na ziemi bieckiej i lwowskiej, www.ornatowski.com/lib/kopalnictwo.htm, Kraków 2003.
• 18. Twaróg M.,: Nafta i jej zastosowanie, W kręgu lampy naftowej, Krosno 2001.
• 19. Zuber R.,: Stosunki geologiczne okolic Mraźnicy i Schodnicy, „Kosmos”, vol. VI, Lwów 1881.
• 20. Zuber R.,: Nafta i wosk ziemny w Galicji, Wszechświat, Warszawa 1883.
• 21. Zuber R,.: O łączności Karpat z Alpami, „Kosmos”, vol. IX, Lwów 1884a.
• 22. Zuber R.,: Wycieczka geologiczna do Tatr, Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego IX, Kraków 1884b.
• 23. Zuber R.,: Geologiczne warunki występowania nafty w Karpatach, Czasopismo Towarzystwa Aptekarskiego, Lwów 1885.
• 24. Zuber R.,: Studia geologiczne we Wschodnich Karpatach, „Kosmos”, rok dziesiąty, Lwów 1885a.
• 25. Zuber R.,: Flisz i Nafta. Wydawnictwo Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej. Dział II, 2. Lwów 1918.