Pierwsze w Królestwie Polskim łukowe mosty systemu Moniera zbudowane przez inżyniera Arnolda Bronikowskiego

• Autorzy: Mistewicz Marek

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.19.002.10110

Warianty tytułu

EN

The first monier arch bridges in the Kingdom of Poland constructed by engineer Arnold Bronikowski

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article lists the fi rst applications of the Joseph Monier patent for the construction of reinforced concrete bridges that took place on the Polish lands. The history of the construction of Monier reinforced concrete arch bridges by Biuro Techniczne Arnold Bronikowski & S-ka Inżynierowie in the Kingdom of Poland was described on the basis of written sources, iconography, literature and current records. In particular, these included the bridge on the pond in the Ujazdów Park in Warsaw, the Reformacki Bridge on the Rypinowski Canal in Kalisz, the bridge over the Czechówka River in Lublin and the viaduct along the Karowa Street in Warsaw. The basic technical parameters of these constructions, dates of implementation and current status were specifi ed. The life and professional achievements of engineer Arnold Bronikowski were presented in the context of his constructions, both beautiful and innovative at the time. Three of the engineering objects described in the article survived the ravages of war and remain in use today.

Słowa kluczowe

PL

mosty; wiadukty; łuki; historia techniki mostowej; beton zbrojony; system Moniera

EN

bridges; viaducts; arches; history of bridge engineering; reinforced concrete; Monier's system

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 64, nr 1
• Strony: 39--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., il. (w tym kolor.), faks., fot.

Twórcy

autor

Mistewicz Marek

• Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa

Bibliografia

• Materiały źródłowe
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie: sygn. –N./War.1101 Dokumentacja prac konserwatorskich mostku żelbetowego z żelazną balustradą w parku Ujazdowskim w Warszawie, Warszawa 1988/89,
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie: sygn. T.2484 A. Park Ujazdowski Warszawa Aleje Ujazdowskie 6. Recenzja ewidencji parku, autorzy: mgr inż. Zofia Piekarska, mgr inż. Zofia Ziembińska-Sznee, 1988.
• Urząd Miejski w Kaliszu, „Karta Adresowa Zabytku Nieruchomego” nr 12777: Most Reformacki na Kanale Rypinowskim, 28 VII 2012 r.
• Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji w Kaliszu „Książka Obiektu Mostowego” JNI:01028013, Most Reformacki 2000 r.
• Zarząd Dróg Miejskich – Wydział Mostowy, Warszawa, „Książka Obiektu Mostowego” JNI:20002003, wiadukt ul. Karowa, 2000 r.
• Źródła prasowe
• „Gazeta Kaliska: informacyjno-anonsowa”. R. 10, nr 199, 26 VII 1902 r., s. 2.
• „Gazeta Kaliska: informacyjno-anonsowa”. R. 10, nr 259, 13 IX 1902 r., s. 2.
• „Gazeta Kaliska: informacyjno-anonsowa”. R. 10, nr 280, 17 X 1902 r., s. 2.
• „Gazeta Kaliska: informacyjno-anonsowa”. R. 10, nr 286, 23 X 1902 r., s. 1.
• „Gazeta Kaliska: informacyjno-anonsowa”. R. 10, nr 295, 1 XI 1902 r., s. 2.
• „Gazeta Lubelska”, r. 30, nr 199, 15 IX 1904 r., s. 2.
• „Gwiazda. Gazetka tygodniowa dla ludu polsko-katolickiego”, r. 1, nr 20, 8 XI 1903 r., s. 7.
• „Kurjer Warszawski”. R. 77, nr 170, 22 VI 1897 r., s. 4–5.
• „Kurjer Warszawski”. R. 77, nr 214, 5 VIII 1897 r., s. 3.
• „Kurjer Warszawski”. R. 77, nr 286, 16 X 1897 r., s. 6.
• „Kurjer Warszawski”. R. 78, nr 138, 20 V 1898 r., s. 4.
• „Kurjer Warszawski”. R. 81, nr 282, Dodatek poranny, (29 IX 1901 r., s. 3.
• „Kurjer Warszawski”. R. 83, nr 40, 9 II 1903 r., s. 5.
• „Kurjer Warszawski”. R. 84, nr 344, 12 XII 1904 r., s. 9.
• „Prawda. Tygodnik Polityczny, Społeczny i Literacki” r. 11, nr 15, 11 IV 1891 r., s. 180.
• „Przegląd Techniczny”. R. 24, nr 41, 8 X 1898, s. 685–691.
• „Przegląd Techniczny”. R. 29, nr 44, 5 XI 1903, s. 621.
• „Przegląd Techniczny”. R. 29, nr 47, 26 XI 1903, s. 650–651.
• „Przegląd Techniczny”. R. 38, nr 41, 10 X 1912, s. 933.
• „Przegląd Techniczny”. R. 33, nr 46, 14 XI 1907, s. 554.
• „Tygodnik Illustrowany”. 24 VIII 1895, nr 34, strona bez numeru.
• „Tygodnik Illustrowany”. 28 VIII 1897, nr 35, strona bez numeru.
• „Życie i Sztuka. Pismo dodatkowe, ilustrowane. Kraj” 25 XI 1904, nr 46, s. 10–11.
• Literatura przedmiotu
• Biliszczuk J., Mosty w dziejach Polski, Wrocław 2017.
• Jankowski J., Mosty w Polsce i mostowcy polscy (od czasów najdawniejszych do końca I wojny światowej), Wrocław 1973.
• Kałamajska-Saeed M., Wiadukt ulicy Karowej w Warszawie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” r. 22, 1977, nr 2, s. 149–160.
• Kasprzak-Miler A., Wiadukt im. Stanisława Markiewicza na ul. Karowej w Warszawie – jego remont i konserwacja, [w:] Architektura znaczeń. Studia ofi arowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i w 40-lecie pracy dydaktycznej, Warszawa 2011, s. 154–163.
• Kierek A., Rozwój przestrzenny i stan urządzeń komunalnych m. Lublina w latach 1870–1915, „Rocznik Lubelski” t. 4, 1961, s. 171–214.
• Kilby J., Noyce R., Inventors and Inventions Volume 4, New York 2008.
• Kowalska-Wajnkaim B., 85 lat historii wodociągów i kanalizacji w Lodzi / asenizacyjno-wodna epopeja łódzka, www.dev.zwik.lodz.pl/wgrane_pliki/85lat.pdf [dostęp 30.08.2018].
• Kozielski A., Mostek w Parku Ujazdowskim w Warszawie – przykład wczesnej konstrukcji żelbetowej, „Ochrona Zabytków 1986, nr 1, s. 38-42.
• Marecki A., Remont wiaduktu im. Stanisława Markiewicza na ul. Karowej w Warszawie, „Wiadomości Konserwatorskie” 2005, nr 17, s. 87–90.
• Pazdur J., Dzieje Kielc 1864–1939, Wrocław 1971.
• Rybak M., Zanim minął wiek XIX – były już mosty z betonu zbrojonego, „Drogownictwo” 2002, nr 7–8, s. 226–237.
• Tabaka A., Błachowicz M., Most Reformacki 1902, „Życie Kalisza”, www.zyciekalisza.pl/?str=82&id=157107 [dostęp 30.08.2018].
• Thullie M., Mosty żelbetowe, Lwów 1921.
• Wilczyński Z., Wodociągi i kanalizacja miasta Radomia 1927–1977, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” t. 14, 1977, z. 1, s. 13–15.
• Żywicki J., Początki budownictwa żelbetowego w Lublinie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” t. 65, 2017, nr 1.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).