BazTech - Yadda

1

Problemy konwersji drewnianej architektury sakralnej Łemków po 1947 r.

Uścinowicz J.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

277--293

PL

W referacie przedstawiono wybrane przykłady międzykonfesyjnych konwersji cerkwi łemkowskich, dokonanych po „Akcji Wisła” 1947 r. w Polsce. Ukazano proces przetworzenia struktur przestrzenno-funkcjonalnych i rozwiązań ikonograficznych tych świątyń, zrealizowanych podczas ich adaptacji na kościoły rzymskokatolickie. Ujawniono zarówno występujące wówczas problemy natury konserwatorskiej, jak też istotne aspekty ideowe, natury symboliczno-liturgicznej.

EN

This paper presents selected examples of interconfessional conversions of lemko temples, after "Vistula Operation" 1947 in Poland. It also shows the process of transformation of spatial and functional structures as well as iconography of the temples, implemented throughout adaptation. It covers problems in architectural conservation as well as essential ideological aspects of symbolical and liturgical nature.

2

Dialektyka znaku i symbolu w architekturze : powrót do przeszłości?

Uścinowicz J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 4-A/1

364--371

PL

Dziś mamy do czynienia z pewnym kryzysem symboli. Wydaje się, że język symboli ginie bezpowrotnie. W szkicu starano się ukazać zasadę działania symbolizmu sztuki sakralnej i jej możliwości jako szczególnego rodzaju teologii wyrazu artystycznego, w zapewnieniu jej nieprzemijającego życia w architekturze.

EN

Nowadays we face a kind of crisis of symbol. The language of symbols seems to be dying out. In draft was tried to appear rule of symbolism of sacred arts and her possibilities as special kind of theology of artistic word in providing her with everlasting living in architecture.

3

Świątynie wspólnej historii

Uścinowicz J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Budownictwo

|

2006

|

Z. 30

495-516

PL

W pracy przedstawiono wybrane przykłady międzykonfesyjnych konwersji świątyń chrześcijańskich, dokonanych w ostatnim 50-leciu w Polsce. Są to głównie kościoły poewangelickie Dolnego Śląska. Ukazano proces przetworzenia struktur przestrzenno-funkcjonalnych i rozwiązań ikonograficznych tych świątyń, zrealizowanych podczas ich adaptacji, modernizacji lub rozbudowy. Ujawniono zarówno występujące wówczas problemy natury konserwatorskiej, jak też istotne aspekty ideowe, natury symboliczno-liturgicznej. Oprócz retrospektywnego spojrzenia na pierwsze realizacje powojenne przedstawiono również 3 najnowsze projekty autorskie, które w intencjach projektowych stosowały metodę "nieinwazyjnego" podejścia do zabytku, z poszanowaniem jego wartości historycznych i równoczesnym wzbogaceniem o wartości nowe. Przywołane przykłady włączają się w nurt architektury pogranicza kulturowego, będącej próbą syntezy sztuki chrześcijańskiego Zachodu i Wschodu.

EN

This paper presents selected examples of interconfessional conversions of Christian temples in last fifty years in Poland. Those are mainly the post-Protestant churches of Lower Silesia. It also shows the process of transformation of spatial and functional structures as well as iconography of the temples, implemented throughout adaptation, moderniza-tion or extension. It covers problems in architectural conservation as well as essential ideological aspects of symbolical and liturgical nature. Apart from a retrospective look at first post-war buildings of this type there are also three latest author projects introduced. They exemplify a design method of a "non-invasive" approach to historical monuments, including respect for their his-torical values and adding new qualities at the same time. Those examples are representative for the architecture of cultural borderland, which attempts to synthesize both Western and Eastern Christian art.

4

Świątynia i symbole - historia przeszła i współczesna

Uścinowicz J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

2002

|

Z. 19

171-179

PL

Dzisiejszy dychotomiczny podział świata na kultury tradycyjne i nowoczesne jest podziałem trwałym. Stymulowany poprzez postęp cywilizacyjny dokonał się on w kulturze i przyjął w niej nie tylko w dziedzinie nauki i techniki, ale również w dziedzinie sztuki. Podział ten w sztuce można doskonale zobrazować zestawieniem kategorii znaku i symbolu. Znak panuje dziś niepodzielnie, a wobec symboli żywiona jest niechęć. Choć dawniej to właśnie symbole stanowiły metodę działań w sztuce. Poprzez symbole mogła się sztuka w ogóle objawić a religia wypowiedzieć w sposób bezpośredni. Teraz mamy do czynienia z kryzysem symbolu, a język symboliki, także w architekturze sakralnej, ginie bezpowrotnie. W tym też upatrywać należy chyba głównych przyczyn obecnego kryzysu architektury sakralnej. W referacie wskazuje się na potrzebę rehabilitacji tej uniwersalnej kategorii. Przedstawiono w skrócie historię recepcji symboliki chrześcijańskiej w architekturze świątyni. Ukazano konsekwencje eliminacji symboliki i uzasadniono potrzebę jej rehabilitacji i powrotu do sztuki.

EN

Nowadays there is a permanent and rigid dichotomy between the world of traditional and modern cultures. It was stimulated by the progress of civilization and emerged in the culture field not only in science and technology, but also in the art. The dichotomy can be perfectly exemplified by comparing categories of sign and symbol. Today the sign dominates while the symbols are ostracized. However, it was the symbols that were a method of acting in the art world. Through symbols the art could manifest itself and the religion could put its meaning into direct words. Today we deal with a crisis of the symbol and at the same time the language of symbolism, also in sacral architecture, is falling into oblivion. These appear to be the main reasons for the current crisis in sacral architecture. It is stated in the article that there is a need for rehabilitation of this universal category. A short history of perception of Christian symbolism in temple architecture was presented. There were also shown consequences of symbolism elimination and the need for its rehabilitation and for restoring it to the art.

5

Hermeneutyka tradycji w architekturze świątyni ortodoksyjnej

Uścinowicz J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

1999

|

Z. 18

119-132

PL

Tradycja jest uznana za centralne pojęcie Ortodoksji. Stanowi ona także uniwersalne kryterium oceny wszystkiego, co do tzw. domeny sacrum aspiruje. Dlatego też znaczenie tego kryterium dla architektury sakralnej jest aż tak istotne, a samo podjęcie badań w tym zakresie - celowe. W artykule niniejszym ukazano problem hermeneutycznych podstaw transponowania tradycji w architekturze sakralnej Kościoła wschodnioortodoksyjnego. Przedstawiono w skrócie: zarys, tezy, cele, metody i wyniki kilkuletnich studiów badawczych nad tą problematyką. Studia te stanowią podstawę do dalszych pogłębionych badań podejmujących tę problematykę w aspekcie funkcji i znaczenia form architektury w sztuce sakralnej, tych więc badań, które kładą nacisk przede wszystkim na traktowanie sztuki jako formy przekazu ściśle określonych treści sakralnych. Służyć też one mogą za punkt wyjścia w procesie projektowania architektury świątyń.

EN

Tradition has always been accepted as a central concept of orthodoxy. It also constitutes a universal assessment criterion of everything that aspires to the so called sacrum domain. That is why the meaning of the criterion appears to be so essential for sacred architecture and all the investigations in the field so purposeful.The paper presents the problem of hermeneutic fundamentals of the transposition of tradition in the sacred architecture of the eastern-orthodox church. A short characteristics of the scope, premises, aims, methods and results after several years of research in the field. The research constitutes the basis for further and deeper investigations of the problem in the aspects of function and the importance of architectural forms in sacred arts. So the research should lay the main stress, first of all, on treating arts as a medium for specific sacred content. The research may also useful as a starting point for a design process of sacred buildings.