PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Ograniczanie wyników
Czasopisma help
  1. 10 Engineering of Biomaterials
  2. 3 Acta of Bioengineering and Biomechanics
  3. 3 Wiadomości Zielarskie
  4. 3 Zdrowa Żywność - Zdrowy Styl Życia
  5. 2 Nauka, Technologia i Innowacja
Więcej...
Lata help
  1. 2 2018
  2. 2 2017
  3. 1 2016
  4. 2 2015
  5. 3 2014
Więcej...
Autorzy help
  1. 36 Laska J.
  2. 4 Bednarz P.
  3. 4 Marchewka J.
  4. 3 Forczek W.
  5. 3 Staszkiewicz R.
Więcej...
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 36

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
1
Polianilina jako materiał pochłaniający promieniowanie w zakresie bliskiej podczerwieni
100%
Laska J.
Zeszyty Naukowe. Chemia / Politechnika Śląska
|
1999
|
tom z. 140
151-153
PL
Protonowana polianilina oraz jej pochodne mogą służyć jako materiały absorbujące promieniowanie podczerwone. Znaczące zmniejszenie przepuszczalności roztworów polimeru jest obserwowane po dodaniu kwasów protonowych. Zjawisko to umożliwia nowe zastosowania tego polimeru.
EN
Protonated polyaniline and its derivatives can serve as an infrared absorbing material. Significant decrease in the transmittance of solutions of the polymers after adding a protonic acid was observed. This phenomenon creates a possiblity of new applications of these polymers.
2
Content available Blends of poly(L-lactide) and poly(L-lactide-co-trimethylene carbonate) as promising materials for bone and cartilage tissue engineering
63%
Marchewka J. , Laska J.
Engineering of Biomaterials
|
2018
|
tom Vol. 21, no. 145
8--15
EN
The aim of this work was to evaluate the properties of polymer blends of poly(L-lactide) and poly(L-lactide-co-trimethylene carbonate) 15/85 and to select two compositions to be used to prepare the materials for bone and cartilage tissue engineering. PLLA and PLLATMC as the polymers with significantly different mechanical properties could be used to prepare a wide range of polymer blends. They were investigated by ultimate tensile strength and Young modulus measurements. Considering similar mechanical properties to these types of human tissues PLLA:PLLATMC 80:20 and 30:70 blends have been chosen as appropriate materials for bone and cartilage engineering, respectively. The materials were examined by thermal analysis (thermogravimetry and differential scanning calorimetry), ATR-FTIR spectroscopy and surface analysis (roughness and contact angle measurements). Miscibility of two polymers was discussed. High thermal stability of the blends allow to process them by fused deposition modelling which is one of the most promising methods for the manufacturing of computationally designed scaffolds. Based on the results of thermal analysis at least partial miscibility of PLLA and PLLATMC in the examined blends is indicated. Detailed interpretation of ATR-FTIR spectra let to distinguish the polymers despite their structural similarities. Surface properties of the materials depend on the preparation method and on their form.
3
Content available Biomateriały polimerowe w regeneracji ubytków skóry : artykuł przeglądowy
63%
Martowicz M. , Laska J.
Engineering of Biomaterials
|
2010
|
tom Vol. 13, no. 95
2--9
PL
Leczenie rozległych ubytków skórnych przy pomocy syntetycznych materiałów lub z wykorzystaniem inżynierii tkankowej jest obecnie najbardziej rozwiniętą dziedziną medycyny regeneracyjnej. Pierwsze materiały stosowane w leczeniu rozległych oparzeń bazowały na materiałach naturalnych i kolagenie. Kolagen jest podstawą praktycznie wszystkich substytutów skórnych stosowanych aktualnie w leczeniu klinicznym. Jednak zauważalne jest zapotrzebowanie na inne materiały, w tym, przede wszystkim, polimery syntetyczne. Szczególnie ważną rolę w opracowywaniu nowych ulepszonych substytutów skóry odgrywają polimery resorbowalne. Bardzo ważną cechą polimerów syntetycznych jest możliwość modyfikacji ich właściwości na etapie syntezy oraz uzyskiwania odpowiedniej mikrostruktury. Niniejszy artykuł stanowi przegląd biomateriałów polimerowych stosowanych w regeneracji skóry. W artykule omówiono materiały stosowane i badane klinicznie, jak i najnowsze trendy w badaniach laboratoryjnych substytutów skóry.
EN
The treatment of extensive skin defects both with the use of synthetic materials or by tissue engineering is the most developed branch of regenerative medicine. First materials applied in the treatment of extensive burns were based on natural materials and collagen. Collagen is the basis of practically all skin substitutes applied in the clinical skin treatment. However the need for different materials, especially synthetic polymers, is noticeable. Resorbable polymers play particularly important role in the research on new improved substitutes of skin. The possibility of the modification of their properties on the stage of the synthesis and achieving suitable microstructure is a very important feature of synthetic polymers. In this review polymer biomaterials applied in the regeneration of skin are described. Materials which were already clinically tested, as well as the new trends in the laboratory investigations of substitutes of skin are presented.
4
Content available Designing and preparing by FDM 3D printing of polymeric scaffolds with potential application in tissue engineering
63%
Marchewka J. , Laska J.
Engineering of Biomaterials
|
2016
|
tom Vol. 19, no. 138 spec. iss.
37
5
Przykład wykorzystania metody MPM w diagnostyce remontowej elementów turbin parowych
63%
Śmietana P. , Laska J.
Energetyka
|
2012
|
tom nr 8
441-447
PL
Stan poeksploatacyjny elementów maszyn energetycznych, pracujących w warunkach pełzania i zmęczenia cieplno-mechanicznego, jest na ogół oceniany przed oraz w toku remontu na podstawie "klasycznych" badań nieniszczących. Stwierdzenie nieciągłości lub ubytków erozyjno-korozyjnych materiału w elementach turbin nie stanowi podstawy do pełnego opracowania technologii remontu oraz prognozy ich dalszej pracy. Jednym z prostych i szybkich sposobów, pozwalających wstępnie ocenić stan detali i ich historię eksploatacji, jest metoda magnetycznej pamięci metalu (MPM). Stwierdzane metodą MPM anomalie magnetyczne na ogół tralnie wskazują miejsca do dalszych badań: m.in. pomiarów geometrycznych, badań metalogralicznych, pomiarów t rdości czy też badań niszczących (związanych z pobieraniem próbek). Tak dobrana metodologia badań pozwala na zwiększenie wykrywalności delektów strukturalnych i koncentracji naprężeń, a badania odbiorcze (poremontowe) poprawiają dyspozycyjność przekazywanych do eksploatacji części maszyn. W artykule omówiono przykłady zastosowania metody MPM jako pomocniczego narzędzia diagnostycznego. Przedstawiono wybrane wyniki badań wałów i tarcz wirnikowych oraz korpusów turbin parowych. Opisano także jej zastosowanie w poremontowych badaniach odbiorczych obrabianych cieplnie korpusów turbin i prostowanych wałów wirnikowych.
EN
The post-service condition of power machines elements working under creep and thermo-mechanical fatigue conditions, is most commonly assessed before and during the overhaul on the basis of conventional non-destructive methods. The typical identilied defects like discontinuities or erosive-corrosive material losses do not constitute a basis of overhaul technology determination and of a prognosis elaboration for further operation of these elements. One of the rapid and simple ways to preliminary assess the state of internal stresses and exploitation history of an element is the metal magnetic memory method (MMM). Magnetic anomalies identilied by the MMM method are usually the right places for further investigations like geometrical measurements, metallographic observations, hardness measurements or destructive testing (extraction of sampies). Such inspection methodology facilitates the improved detectability of structural defects and stress concentration zones, increasing the reliability of commissioned turbine elements. Discussed are examples of using the MMM method as a supportive diagnostic tool. Presented are inspection results of rotor shafts and discs as well as of steam turbine casings. Described is also the use of this method in acceptance tests of heat-treated turbine casings and straightened rotor shafts.
6
Naprawa wałów wirników turbin parowych
63%
Laska J. , Nogalski M.
Spajanie Materiałów Konstrukcyjnych
|
2011
|
tom Nr 1 (11)
21--23
PL
Uszkodzenia wałów turbin parowych zdarzają się stosunkowo rzadko. Stwierdzane są na ogół podczas eksploatacji (drgania) albo w czasie okresowych przeglądów czy też remontów. Stwierdzenie nieciągłości wału eliminuje go z dalszej eksploatacji - wymaga on naprawy lub jest złomowany. Decyzja jest podejmowana po analizie ekonomicznej, w tym kosztów naprawy wału, ale i kosztów remontu całego wirnika, turbiny czy wręcz bloku (kotła, rurociągów, generatora, osprzętu itd.).
7
Processing of biodegradable linear polyurethane for different medical applications
63%
Laska J. , Błażewicz S.
Polish Journal of Applied Chemistry
|
2009
|
tom Vol. 53, nr 1
43-49
EN
Polyurethanes are frequently used as biomaterials due to their biocompatibility and fatigue resistance. Their properties can be easily differentiated by changing the length or amount of the hard and soft segments. Linear elastomeric and biodegradable polyurethane prepared from aliphatic diisocyanate, poly(s-caprolactone) diol, and biologically active isosorbide diol as a chain extender was processed into membranes and elastic foams. Smooth and porous highly flexible membranes were obtained by combination of solvent-nonsolvent phase-inverse process and salt leaching. The polyurethane was also blended with polylactide in purpose to change mechanical properties and resorption time of the material. The obtained materials are presently examined as potential scaffolds for skin and bone tissue engineering and for nerve guidance channels.
8
Content available remote Wpływ dodatku montmorylonitu oraz nanorurek węglowych na odporność termiczną poli(metakrylanu metylu)
63%
Lis A. , Laska J.
Polimery
|
2013
|
tom T. 58, nr 6
467-472
PL
Badano wpływ dodatku montmorylonitu sodowego (0,2; 1,0 lub 2,0 % mas.) bądź nanorurek węglowych (0,05 lub 0,5 % mas.): jednościennych (SWCNT) albo wielościennych, powierzchniowo sfunkcjonalizowanych grupami karboksylowymi (MWCNT-COOH), na właściwości termiczne nanokompozytów na osnowie poli(metakrylanu metylu) (PMMA). Polimeryzację PMMA prowadzono metodą suspensyjną lub blokową, a kompozyty wytwarzano wprowadzając nanododatki do polimeru: w toku polimeryzacji (in situ) albo do roztworu spolimeryzowanego PMMA (ex situ). Stosując analizę termograwimetryczną, derywacyjną analizę termograwimetryczną oraz różnicową kalorymetrię skaningową oceniono, że otrzymane kompozyty poli(metakrylanu metylu) z udziałem nanocząstek montmorylonitu sodowego lub nanorurek węglowych wykazują lepszą odporność cieplną niż czysty PMMA, a stopień poprawy stabilności termicznej zależy od zdyspergowania nanododatku w matrycy polimeru.
EN
The effect of the addition of sodium montmorillonite (MMT-Na, 0.2; 1.0 or 2.0 wt. %) or carbon nanotubes (CNT, 0.05 or 0.5 wt. %): single-walled (SWCNT) as well as multi-walled, functionalized on the surface with carboxylic groups (MWCNT-COOH) on the thermal properties of the nanocomposites based on poly(methyl methacrylate) (PMMA) matrix was investigated. The synthesis of PMMA was carried out by suspension or block polymerization, while the composites were produced by introduction of nanoadditives into the polymer during the polymerization (in situ method) or adding them to PMMA solution (ex situ method). By using thermogravimetric analysis (TGA), derivative thermogravimetry (DTG) and differential scanning calorimetry (DSC) it was found that the obtained PMMA composites containing sodium montmorillonite or carbon nanotube nanoparticles exhibit better thermal resistance than the neat PMMA, while the degree of improvement in thermal properties depends on the dispersion of the nanoadditive in the polymer matrix.
9
Porady i zalecenia O.Franciszka Grzegorza Sroki
63%
Laska J.
Wiadomości Zielarskie
|
1995
|
tom 37
|
nr 01
5
10
O zielarstwie na X Targach Zdrowej Zywnosci
63%
Laska J.
Wiadomości Zielarskie
|
1994
|
tom 36
|
nr 12
15
11
Content available The influence of sterilization on properties of polyurethane/polylactide blend
51%
Bednarz P. , Bernasik A. , Laska J.
Science, Technology and Innovation
|
2018
|
tom Vol. 2, no. 1
13--18
EN
The biodegradable polyurethane/polylactide blend was treated with low temperature hydrogen peroxide plasma, ethylene oxide and immersing in ethanol combined with ultraviolet radiation. The samples sterilized by hydrogen peroxide and ethylene oxide stood practically unaffected, while UV/EtOH caused distinct changes in their mechanical properties. For example the significant reduction of tensile strength occurred, elongation at break became twice lower, while the Young’s modulus increased by 23%. The XPS measurements showed that after all types of treatment atomic carbon and nitrogen concentrations in the surface layer was slightly lower than in the bulk. Instead the surface layer was more enriched with oxygen. Ethylene oxide sterilization caused that both surfaces became more hydrophobic i.e. the contact angle increased about 15% for the top surface and 8% for the bottom surface, respectively. Sterilization with ethanol and UV radiation changed the nature of surface into more hydrophilic, the contact angle of the top surface was reduced about 6% and the bottom about 24%. The FT-IR spectra of all sterilized samples were recorded and discussed. From all used sterilization methods only hydrogen peroxide plasma is fully suitable for biodegradable PU/PLA blend.
12
Content available remote Data warehouse for event streams violating rules
51%
Czejdo B. D. , Ferragut E. M. , Goodall J. R. , Laska J.
Foundations of Computing and Decision Sciences
|
2013
|
tom Vol. 38, No. 2
87--96
EN
In this presentation, we discuss how a data warehouse can support situational awareness and data forensic needs for investigation of event streams violating rules. The data warehouse for event streams can contain summary tables showing rule violation on different aggregation level. We will introduce the classification of rules and the concept of a general aggregation graph for defining various classes of rules violation and their relationships. The data warehouse system containing various rule violation aggregations will allow the data forensics experts to have the ability to “drill-down” into event data across different data warehouse dimensions. The event stream real-time processing and other software modules can also use the summarizations to discover if current events bursts satisfy rules by comparing them with historic event bursts.
13
Content available remote Influence of polymer superplasticizers on the properties of autoclaved aerated concrete
51%
Dziekan E. , Laska J. , Małolepszy J.
Cement Wapno Beton
|
2011
|
tom nr spec.
34-38
EN
Second generation superplasticizers based on polycarboxylates were investigated in terms of their influence on the properties of autoclaved aerated concrete (ACC). The macromolecules of the plasticizers contained polycarboxy and polyether segments, and free carboxylic groups gaining solubility of the plasticizer in water. Water solutions of the plasticizers of concentration of 30 wt% were applied as admixtures to concrete. Concrete samples were based on gypsum, calcium oxide and fly ash as binder and an aggregate. The concrete was produced by foam-gas-silicate (FGS) technique. Fresh mixtures both containing and not containing superplasticizers were autoclaved, and the hardened samples were characterized. The samples containing superplasticizer in amounts enabling to reduce water quantity to 20% showed density about 10% higher, and compressive strength about 20% higher comparing to the samples without plasticizers. Phase analysis did not show any differences between the concrete samples containing or not containing the admixtures. All samples contained tobermorite, hydrogranates, and C-S-H phase.
14
Content available Influence of surface topography and morphology of PU/PLA films on fibroblasts performance
51%
Bednarz P. , Krok M. , Laska J.
Engineering of Biomaterials
|
2012
|
tom Vol. 15, no. 116-117 spec. iss.
120--122
15
Materiały stosowane w napędach ciernych oraz metody ich badań
51%
Porąbka A. , Blicharski M. , Laska J.
Transport Przemysłowy i Maszyny Robocze
|
2012
|
tom Nr 2
72--79
PL
Tribologia połączeń mechaniczno-dynamicznych jest określana jako nauka o oddziałujących ze sobą i będących we wzajemnym ruchu powierzchniach. Ruch jednej powierzchni ciała stałego względem drugiej jest istotny dla funkcjonowania wielu rodzajów mechanizmów, ponieważ w maszynach znajduje się wiele części składowych, które pracując, trą o siebie. W niektórych przypadkach tarcie pomiędzy dwoma powierzchniami jest pożądane, jednak nie we wszystkich.
EN
Understanding mechanisms of dynamic motion of solid surface with interfacing materials as well as tribological properties of the materials is essential to protect equipment and machinery from dilapidation. In many cases, friction between two surfaces is desired. Brakes, clutches, drives are mechanisms where friction is crucial. Interacting between tire tread and the surface of the road is another example. However, interaction between moving surfaces may result in loss of material in one or both of contacting surfaces. In majority cases friction wear is a negative phenomenon, leading to loosening motioning parts, vibrations, gliding, loss of precision, and the enlarged mechanical lumber, and yet further wear. This results in increased costs due to more frequent replacement of working parts. Wear can be minimized by use of materials with appropriate tribological properties or modifying the surface properties. Another problem in materials engineering is that depending on the type of the friction connection (e.g., sliding or rolling), the required tribological properties of interacting elements might be significantly different, and should be strictly adjusted to the application. In this article materials applied in friction drives, and methods of their characterization are reviewed.
16
Content available Materials and methods supporting nerve regeneration in peripheral and central nervous system
51%
Laska J. , Bednarz P. , Lis A. , Szarek D.
Engineering of Biomaterials
|
2014
|
tom Vol. 17, no. 128-129
95--96
17
Content available Degradacja mieszanin polimerowych poliuretanu z polilaktydem w symulowanym środowisku biologicznym
51%
Gajowy J. , Bednarz P. , Laska J.
Engineering of Biomaterials
|
2009
|
tom Vol. 12, no. 89-91
213--216
PL
W niniejszej pracy przedstawiono wyniki szczegółowych badań degradacji mieszaniny poliuretanu i poli(L-laktyd-co-DL-laktydu) PU/PLDL w symulowanym środowisku biologicznym. Mieszanina o takim składzie charakteryzuje się bardzo dobrą poręcznością chirurgiczną, tj. można uzyskiwać cienkie, elastyczne i wytrzymałe folie, łatwe do przyszycia do tkanki żywej. Proces biodegradacji był badany poprzez inkubację sześciennych próbki o boku 1m w wodzie destylowanej i płynie Ringera w temp. 37oC przez okres 4 miesięcy i obserwację zmian pH, przewodnictwa, ubytku masy oraz czasu przejścia fali ultradźwiękowej.
EN
In this work results of detailed research on polymer mixture of polyurethane and poly(L-lactide-co-DL-lactide) PU/PLDL in simulated biological environment are presented. The mixture of this composition can be easily manoeuvred during the surgery, i.e., thin, elastic, mechanically resistant and suture convenient films can be manufactured. Samples of cubical shape with all three dimensions of 1cm were incubated in water and Ringer’s fluid for four months, and concurrently measurements of pH, conductivity, loss of mass and time of ultrasonic wave passing were carried out.
18
Content available Hydrożele alginianowe sieciowane jonowo i kowalencyjnie
51%
Walczak J. , Marchewka J. , Laska J.
Engineering of Biomaterials
|
2015
|
tom Vol. 18, no. 132
17--23
PL
W niniejszej pracy zaprezentowano metodę otrzymywania mikrosfer hydrożelowych o podwyższonej wytrzymałości mechanicznej. Alginian sodu w formie mikrosfer hydrożelowych poddano sieciowaniu jonowemu i kowalencyjnemu. Sieciowanie przeprowadzono dwuetapowo. W pierwszym etapie alginian sodu usieciowano jonowo poprzez wymianę jednowartościowych kationów sodu na dwuwartościowe kationy wapnia. W zależności od stężenia chlorku wapnia otrzymano różne formy hydrożelu, od bezkształtnego żelu do gęstych aglomeratów mikrosfer. By uzyskać wyższą wytrzymałość mechaniczną jonowo usieciowanego hydrożelu, dodatkowo poddawano go reakcji z epichlorohydryną. Reakcja ta pozwoliła wprowadzić pomiędzy łańcuchy alginianu mostki kowalencyjne. Otrzymano również usieciowane mikrosfery alginianowe zmodyfikowane włóknami celulozy, które stanowiły dodatkowe wzmocnienie mechaniczne. Zbadano wpływ stopnia usieciowania na absorpcję wody przez suche próbki. Morfologię otrzymanych mikrosfer obserwowano za pomocą skaningowej mikroskopii elektronowej. Rozkład jonów wapnia w próbkach oceniono przy użyciu spektroskopii z dyspersją energii. Zbadano także degradację mikrosfer in vitro w płynie PBS.
EN
In this work a method of formation of hydrogel beads with increased mechanical durability is presented. Sodium alginate in the form of hydrogel beads was modified by ionic and covalent crosslinking. The crosslinking was achieved in two steps. In the first step, sodium alginate was ionically crosslinked by the ionic exchange of monovalent sodium cations with bivalent calcium cations. Different forms of the crosslinked alginate were obtained depending on the calcium chloride concentration. The forms varied from shapeless gel to hard agglomerated spheres. To increase mechanical durability of the ionically crosslinked alginate it was subjected to the reaction with epichlorohydrin. The reaction allowed to introduce covalent bridges between alginate chains. For additional reinforcement the crosslinked beads of alginate were modified with cellulose nanofibers. Dependence of water absorption in the dry samples on the crosslinking level was observed. Morphology of the beads was observed with the use of scanning electron microscopy. Calcium ions distribution in the samples was evaluated by energy dispersive spectroscopy analysis. In vitro degradation of the crosslinked alginates was also investigated.
19
Termo- i zimnokurczliwe etykiety polimerowe
51%
Kantor L. , Kopyc A. , Laska J.
Opakowanie
|
2017
|
nr 02
EN
Polymeric heat-shrinkable and cold-shrinkable films in the form of sleeves are increasingly used for labels, especially in food industry, supplanting paper labels. The reason is their better mechanical and chemical resistance. This article presents results of a study of 10 heat-shrink and cold-shrink sleeve labels from food products available in Poland. FTIR-ATR and DSC analyses were performed in order to identify the polymer materials, and then static tensile tests were done to determine mechanical properties of labels.
PL
Polimerowe folie termo- i zimnokurczliwe w formie rękawa znajdują coraz szerszre zastosowanie jako etykiety, zwłaszcza w przemyśle spożywczym, wypierając etykiety papierowe. Jest to spowodowane ich lepszymi parametrami mechanicznymi i odpornością chemiczną. W artykule przedstawiono wyniki badań 10 rodzajów etykiet termo- i zimnokurczliwych z produktów spożywczych dostępnych na polskim rynku, wykonano analizę FTIR-ATR oraz DSC w celu potwierdzenia zastosowanego materiału polimerowego, a następnie poddano próbie rozciągania statycznego w celu określenia parametrów mechanicznych etykiet.
20
Content available Fly ash used as a reinforcing and flame-retardant filler in low-density polyethylene
51%
Porąbka A. , Jurkowski K. , Laska J.
Polimery
|
2015
|
tom T. 60, nr 4
251--257
EN
In this study, the possibility to modify low density polyethylene (PE-LD) with fly ash (FA) was tested. Four series of PE-LD composites filled with 1, 5, 20 or 50 wt % of FA were prepared by injection molding. The samples in each of the series differed in particle size of the filler used (0—15 µm, 15—30 µm, 30—60 µm). The influence of amount and the particles size of filler on morphology, mechanical properties, thermal stability and flammability of the composites were investigated. The results show that composites with the addition of FA in the amount up to 20 wt % are characterized by good mechanical properties and processability, and also smaller than the pure PE-LD, flammability.
PL
W ramach pracy zbadano możliwości modyfikacji polietylenu małej gęstości (PE-LD) za pomocą popiołów lotnych (FA). Metodą formowania wtryskowego przygotowano cztery serie próbek kompozytów PE-LD zawierających 1, 5, 20 lub 50 % mas. FA. Próbki w każdej z serii różniły się wielkością cząstek użytego napełniacza (0—15 µm, 15—30 µm, 30—60 µm). Oceniono wpływ ilości oraz wielkości cząstek napełniacza na morfologię, właściwości mechaniczne, stabilność termiczną oraz palność otrzymanych kompozytów. Wyniki badań wskazują, że kompozyty z dodatkiem FA w ilości do 20% mas. charakteryzują się dobrymi właściwościami mechanicznymi i przetwórczymi, a także mniejszą palnością, niż czysty PE-LD.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.