Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Gościnność w kulturze/kulturach Maghrebu

100%

Barska A.

Przegląd Orientalistyczny

|

2018

|

nr 1-2 (265-266)

3-13

EN

The paper attempts to investigate hospitality in various dimensions and contexts. The introduction includes a description of terminology in Polish and French, together with the relationship between hospitality and culture. The next part focuses on hospitality analysed from the point of view of philosophy, anthropology and sociology. The general discussion of hospitality as a wide sociocultural phenomenon serves as a basis for the presentation of constructs connected with places both private and public, architecturally specific, and inspired by religion, tradition and culture. The realistic dimension expressed in ceremonies connected with hospitality, celebrations and gift exchanges turns out to be significant. Apart from that, relations between the host and the guest, the behaviour of both, as well as binding formulas are described. Various modes of hospitality are also depicted: private and semi-public, as well as the link between hospitality and tourism.

2

Kultura honoru w procesie socjalizacji zawodowej wojskowych

88%

Jarmoszko S.

|

2014

|

nr 2

115-138

EN

Cherishing the value honour, in certain social circles, leads to the creation of a peculiar ‘culture of honour’ as a part of the general culture. The paper presents the basic knowledge in the field: a historical outline, examples of the bright as well as the dark side of the culture of honour, its definition, morphology and general theoretical assumptions. Additionally, the second part of the paper discusses the basic issues of honour in the armed forces, such as specifying the meaning of the term and the soldier’s dignity, the importance and functioning of the culture of honour in the military structure, the functions it serves and its place in the process of the military members’ professional socialisation.

3

Pozbawienie orderu lub odznaczenia przez Prezydenta RP

75%

Radajewski M.

Forum Prawnicze

|

2019

|

nr 2 (52)

66–78

EN

The article focuses on the order and distinction deprivation procedure executed by the President of the Republic of Poland. The Author considers the function and legal nature thereof, a possibility of judicial review and results caused thereby. The research carried out indicates that the analysed competence of the President of the Republic of Poland shall be a manifestation of fulfillment of the state supreme representative’s function, whereas the performance thereof shall not constitute activity in the scope of public administration. It serves mostly to pro- tect the honour of the orders and distinctions as well as – to some extend – it may also play a preventive and repressive role. A material portion of the research carried out shall concern a possibility of judicial review of a decision made by the President on order or distinction deprivation. The Author opposes the opinion of the majority of scholars that the review shall be excluded. Moreover, the Author indicates that such a statement is in contrary to the constitutional guarantees concerning the protection of acquired rights, the right to a fair trial as well as the right to protect honour and good name

4

Polski HONOR w świetle danych słownikowych

75%

Grzeszczak M.

|

tom 25

EN

The article deals with the treatment of the Polish honor in older and contemporary dictionaries: the two kinds of sources are taken as complementary. The present reconstruction aims for a “cognitive definition” of the concept of honor, i.e. the totality of the word’s semantics; it attempts to assign to it a place in the relevant lexico-semantic field and in a network of conceptual relationships. The network consists of, among others, synonyms, opposites, collections, complexes and collocations.The semantics of honor contains ‘integrity, honesty’, firmly entrenched in the word’s etymology (this was the original meaning of the word). In the 17th and 18th c. it was associated with unblemished reputation and meant ‘good name’. As the basic meaning of honor, 20th-c. dictionaries give ‘personal dignity’, and its connection with dignity is entrenched in synonyms and derivatives. Honor is associated with faithfulness to the word given, good behaviour, politeness and hospitality. Dictionaries point to the link between “honor” and men, rather than women, as well as typical men’s professions (honor zawodowy ‘professional honor’, honor górnika ‘miner’s honor’). In the sense of ‘good name’ is also attributed to women.

PL

Przedmiotem rozważań autorki jest rozumienie honoru w słownikach języka polskiego – dawnych i współczesnych – traktowanych komplementarnie. Rekonstrukcja zmierza do zbudowania „definicji kognitywnej”, a więc do ujęcia całego bogactwa znaczeniowego słowa i do wyznaczenia mu miejsca w polu leksykalnosemantycznym oraz w sieci relacji konceptualnych. Na tę sieć składają się między innymi: synonimy, opposita, kolekcje i kompleksy, utarte kolokacje.Honor ma wpisaną w swoją semantykę ‘uczciwość’, która jest najdobitniej utrwalona w etymologii słowa (honor znaczył pierwotnie tyle, co ‘uczciwość’). W polszczyźnie XVII–XIX w. kojarzony był z nieposzlakowaną opinią i oznaczał ‘cześć; dobre imię’. W słownikach dwudziestowiecznych jako podstawowe znaczenie honoru notowana jest ‘godność osobista’, a nierozerwalny związek honoru z godnością jest utrwalony w synonimach oraz derywatach słowotwórczych. Z honorem łączona jest słowność, wierność danemu słowu, dobre wychowanie, okazywanie grzeczności i gościnność. Słowniki poświadczają związek pojęcia honoru z osobami płci męskiej i wykonywaniem jakiegoś zawodu (honor zawodowy; honor górnika), honor w znaczeniu ‘czci’ przypisany jest także kobietom.

5

Zbigniew Kabata honored with membership in the Order of Canada

75%

Benz G. W. , Goater T. M. , Piasecki W.

Acta Ichthyologica et Piscatoria

|

2007

|

tom 37

|

nr 2

EN

It is rare for an ichthyoparasitologist to receive a country’s highest honor, and thus when such a scientist is honored more than once and by different countries the event becomes truly precious. On 29 July 2007, at the recommendation of the Advisory Council of the Order of Canada, Her Excellency the Right Honorable Michaelle Jean, Governor of Canada, announced the eminent Parasitologist and long-time Acta Ichthyologica et Piscatoria Editorial Board member Zbigniew “Bob” Kabata, PhD, DSc (retired, Pacific Biological Station, Nanaimo, British Columbia, Canada) as one of 47 new Members of the Order of Canada.

6

WALKA JAKO PROBLEM MORALNY W TWÓRCZOŚCI MARII OSSOWSKIEJ

75%

Konstańczak S.

|

nr 1

7-20

EN

The author presented the concept of Maria Ossowska’s ethics of struggle. He also analyzed her views on morally acceptable ways of struggle. What is more, the author showed the evolution of chivalric ethos and analyzed its historical conditionings. In conclusion, he states that the moral character of the struggle depends on honorable behaviors of its participants.

7

Czy jesteśmy „społeczeństwem honoru”? Rekonstrukcja pojęcia honoru w wybranych orzeczeniach polskich sądów

71%

Ptak-Chmiel J.

|

tom 80

|

nr 3

217-230

EN

The existence of honour as a particular value is not unique, restricted to the boundaries of certain states, nationalities or ethnicities only. Yet, a distinction can be found in the literature between so-called ‘societies of honour’ and ‘modernised societies’. It is believed that in ‘societies of honour’ honour plays a central role in regulating social relations, and in ‘modernised societies’ based on the rule of law its importance is marginalised. This article is a contribution to the discussion on the adequacy of the discussed division based on the example of Polish society. Due to the fact that an important feature of this distinction is the juxtaposition of law and honour as tools for regulating social relations, the starting point of the analysis of this issue is to answer the question whether the concept of ‘honour’ exists in Polish law, and if so, how it is defined and in what contexts it appears. Due to the complexity of this issue, the subject of the article was limited to a specific problem – the analysis of selected judgments of Polish courts and the reasons underlying these judgments. The research allowed to identify the provisions of Polish law which refer (or could refer) to honour. Based on the analysis made, it may be stated that both, judges as well as parties to court proceedings, consider honour as a protected, legally accepted value.

PL

Występowanie honoru jako pewnej szczególnej wartości nie jest czymś wyjątkowym, ograniczonym do granic określonych państw, narodowości czy etniczności. Mimo to w literaturze można odnaleźć rozróżnienie między tzw. społeczeństwami honoru i społeczeństwami zmodernizowanymi. Uważa się, że w „społeczeństwach honoru” honor pełni rolę głównego narzędzia regulacji stosunków społecznych, a w „społeczeństwach zmodernizowanych”, opartych na prawie, jego znaczenie jest zmarginalizowane. Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do dyskusji nad adekwatnością omówionego podziału na przykładzie polskiego społeczeństwa. Z racji tego, że istotną cechą wskazanego rozróżnienia jest przeciwstawianie prawa i honoru jako narzędzi regulacji stosunków społecznych, punktem wyjścia analizy problemu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w polskim prawie występuje pojęcie „honoru”, a jeżeli tak, jak jest definiowane i w jakim kontekście się pojawia. Ze względu na złożoność tej problematyki, temat artykułu został ograniczony do konkretnego problemu – analizy wybranych wyroków polskich sądów wraz z uzasadnieniami. Przeprowadzone badania pozwoliły na wskazanie przepisów polskiego prawa, które odnoszą się (albo mogą się odnosić) do honoru, a także na stwierdzenie, że zarówno przez sędziów, jak i przez strony postępowań sądowych honor jest uznawany za chronioną prawnie, powszechnie akceptowaną wartość.

8

Bayle a Mandeville. Dvě rané konceptualizace společnosti ateistů

63%

Tomeček M.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2021

|

tom 69

|

nr 4

695-710

EN

A society composed of atheists was thought impossible in early modern Europe. An atheist, it was believed, will not keep a promise since he or she does not fear divine retribution. Thus, atheists cannot cooperate in a long-term enterprise and form a viable society. Pierre Bayle was the first thinker to challenge this common assumption, though some fifty years later his follower Bernard Mandeville rejected his arguments. But the sincerity of such arguments is always questionable in the early modern period, it being illegal and punishable to publicly advocate atheism. Some atheists, as was demonstrated to be the case with Anthony Collins, wrote from contrived theistic positions, actually trying to undermine Christianity with purposefully weak arguments for the existence of God. But the atheism of such authors cannot be deduced from their published writings, only from other of their documents and from their contemporaries’ memoirs. Applying this methodological insight to Bayle and Mandeville will enable us to see their arguments for and against an atheistic society in a new light.

CS

Společnost složená z ateistů byla v raném novověku považována za nemožnou, neboť panovalo všeobecné přesvědčení, že na slovo ateisty se nedá spolehnout, protože se nebojí posmrtného trestu. Ateisté nemohou tedy dlouhodobě spolupracovat a vytvořit společnost. Jako první polemizoval s tímto přístupem Pierre Bayle, jeho žák Bernard Mandeville však o padesát let později jeho stanovisko odmítl. O upřímnosti argumentů vznášených v souvislosti s otázkou ateismu koncem sedmnáctého a počátkem osmnáctého století je však možné vždy pochybovat, protože ateismus byl v té době trestný postoj a nikdo se k němu veřejně nehlásil. Proto někteří ateisté psali z předstíraně teistických pozic a svými záměrně slabými argumenty, jimiž podporovali Boží existenci, víru naopak podrývali, jak ukazuje případ Anthonyho Collinse. Ovšem ateismus takových autorů není možné prokázat z jejich publikovaných textů, ale jedině z jiných dokumentů a vzpomínek jejich současníků. Právě takový metodologický přístup nám při analýze koncepcí Pierra Bayla a Bernarda Mandevilla umožní dospět k novým závěrům ohledně jejich představ o fungování náboženství ve společnosti.

9

Czy chłop miał honor? Zastosowanie kategorii honoru w badaniach nad społeczeństwem nowożytnym

63%

Korczak-Siedlecka J.

|

tom 125

|

nr 3

PL

Artykuł szuka odpowiedzi na pytania o znaczenie honoru i możliwe sposoby jego interpretacji, a także o przydatność tej kategorii w badaniach historycznych. Refleksje teoretyczne zostały uzupełnione analizą wiejskich ksiąg sądowych z terenu Mierzei Wiślanej z przełomu XVI/XVII w., dowodzącą kluczowej roli honoru w ówczesnych społecznościach chłopskich. The article seeks to answer the questions about the meaning of honour and its possible interpretations, together with that about the usefulness of this category in historical studies. The theoretical reflections are reinforced with an analysis of village court registers from the area of the Vistula Spit at the turn of the seventeenth century which proves the key role of honour within contemporary peasant communities.

10

Русская честь и польский honor

63%

Толстая С. M.

|

tom 25

EN

The author compares the semantics of the Russian čest’ and dostoinstvo with that of the Polish cześć, honor and godność. The Russian čest’ is characterized by two aspects: external (respect for someone, e.g. čest’ i slava geroyam ‘honor and glory to the heroes’) and internal (a high moral value, e.g. čelovek česti, čestnyy čelovek ‘a person of honour’). This semantic differentiation is manifested in synonymous sets, derivatives and phraseological units. The semantic duality of this kind is characteristic of all Slavic languages: it is a continuation of the Proto-Slavic meaning of *čьstь (from the verb čisti/čьsti ‘revere, respect’). The original “actional” meaning developed into the abstract ‘respect, deference’, and then into the more concrete ‘medal, award’. The semantic structure of the concept is analyzed through the actants of the verb čtit’: its subject (who respects?), object (who is respected?), the relation between th em, and the reason why a person is respected. Russian derivatives and phraseological units (okazat’ čest’ ‘show respect’, byt’ v česti ‘be respected’ etc.), similarly to other Slavic languages, mainly refer to the external aspect (showing respect towards someone), whereas the internal aspect (the reason why someone is respected) is historically secondary. Prototypically, the subject of čestnyy (adj.) is a person, evaluated mainly through what they do not do: lie, steal, etc. (therefore, truth and justice are important values for the speakers). In Russian, the “external” aspect of čest’ and čestnyy has weakened over the centuries (it is preserved in stereotyped usages) and the “internal”, ethical aspect had gained strength – the latter is already found in the 19th c., in the writings of Pushkin, Lermontov (pogib poèt – nevol’nik česti ‘a poet has died, a slave to čest’’), Lev Tolstoy and in political slogans (čestnye vybory ‘fair elections’).The Polish counterpart of the Russian čest’ is the Latin loan word honor, defined as ‘personal dignity’ (słowo honoru ‘word, promise’, lit. ‘the word of honour’, sprawa honoru ‘a matter of honour’), but the plural honory (czynić honory ‘do the honours’) has an “external” meaning. Old-Polish cześć referred to acts of showing respect, which points to its external dimension.In both languages, there is now a tendency to express the “internal” aspects of the semantics of the Russian čest’ and Polish honor, in accord with the growing interest in human inner life and people’s personality. In both languages, too, there exist lexemes that express the features and behaviour of people in the context of moral values, independent of external judgement: Pol. godność and Russian dostoinstvo.

PL

Autorka analizuje semantykę ros. честь, достоинствo i pol. cześć, honor i godność, pokazując różnice i podobieństwa. Rosyjski koncept čest' ma dwie strony: zewnętrzną (szacunek okazywany komuś, np. čest’ i slava gerojam) i wewnętrzną (wysoka wartość moralna, np. čelovek česti, čestnyj čelovek). To zróżnicowanie semantyczne znajduje potwierdzenie w różnych szeregach synonimicznych oraz w derywatach i frazeologizmach. Taka dwoistość znaczeniowa, obecna w ros. pojęciu честь, jest właściwa wszystkim językom słowiańskim, przedłuża bowiem pierwotne słowiańskie znaczenie słowa *čьstь (od czasownika čisti / čьsti o znaczeniu ‘czcić, poważać’). Pierwotne znaczenie „akcjonalne” rozwijało się w znaczenie abstrakcyjne ‘poważanie, szacunek’, a dalej też w bardziej konkretne znaczenie ‘odznaczenie’. Semantyczną strukturę konceptu autorka analizuje, wychodząc od aktantów czasownika czcić, pyta o podmiot (kto czci), o obiekt (kogo ten ktoś czci), o relacje łączące podmiot z obiektem czci i za co ktoś kogoś czci. Rosyjskie derywaty i frazeologizmy (okazat’ čest’, byt’ v česti itp.), podobnie jak w innych językach słowiańskich odnoszą się przede wszystkim do strony zewnętrznej (okazywania czci komuś), podczas gdy strona wewnętrzna (to, za co się komuś okazuje cześć) jest historycznie wtórna. Prototypowo subiektem predykatu čestnyj jest człowiek, wartościowany zwykle przez negację, czego nie robi: nie kłamie, nie kradnie itd., co zakłada, że ważną wartością dla mówiących jest prawda, sprawiedliwość itd. W języku rosyjskim „zewnętrzne” znaczenie czci (okazywanie szacunku) i przymiotnika čestnyj w ciągu wieków słabnie, utrwala się w wyrażeniach kliszowanych, a narasta znaczenie „wewnętrzne”, etyczne, które znajdujemy już w XIX wieku, u Puszkina, Lermontowa (pogib poèt -- nevol’nik česti), Lwa Tołstoja i we współczesnym hasłach politycznych (čestnye vybory).W języku polskim odpowiednikiem ros. konceptu česti jest zapożyczony z łaciny honor, definiowany jako ‘godność osobista’ (słowo honoru, sprawa honoru), ale lm. honory (czynić) ma znaczenie „zewnętrzne”. Stpol. cześć odnosiła się do okazywania szacunku, ma więc wymiar zewnętrzny.W obu językach autorka stwierdza podobną tendencję do wyrażania „wewnętrznej” semantyki ros. честь i pol. honor. Tendencja ta odpowiada rosnącemu zainteresowaniu światem wewnętrznym człowieka i cechami jego osobowości. W obu językach funkcjonują też osobne leksemy dla wyrażenia cech i zachowań człowieka w perspektywie wartości moralnych, niezależnych od zewnętrznych ocen: pol. godność, ros. dostoinstvo.

RU

There is no abstract available for this language

11

Honor i dyshonor w Janowej narracji Męki Pańskiej w świetle archeologii chrześcijańskiej

51%

Pierzchała K.

Nurt SVD

|

2016

|

nr 2

235-249

PL

Autor podejmuje analizę narracji o Męce Pańskiej w Ewangelii św. Jana w perspektywie pojęć honoru i dyshonoru. Kieruje się założeniami egzegezy antropologiczno-kulturowej, zawartymi w monografii Janusza Kręcidły. Po omówieniu znaczenia honoru i dyshonoru autor rozpatruje ich występowanie w Janowej narracji o męce i śmierci Jezusa (zob. J 18-19). W analizie wykorzystano niektóre dane dotyczące przedmiotów archeologicznych: Całunu Turyńskiego oraz Chusty z Oviedo – szczególnie w komentarzu dotyczącym biczowania i cierniem koronowania Jezusa, drogi krzyżowej, ukrzyżowania, zdjęcia z krzyża, pochówku Jego ciała. W rezultacie analiza narracji o Męce Pańskiej otrzymuje merytoryczne „dopowiedzenie” oparte na danych, których nie zawiera tekst biblijny, a które uwydatniają znaczenie honoru i dyshonoru.

EN

The author of the essay conducts an analysis of the Passion of our Lord as recorded in St John’s gospel in the context of the idea of honour and dishonour, using the methodological tools of the anthropological and cultural exegesis developed by Fr prof. dr hab. Janusz Kręcidło in his book Honor i wstyd w interpretacji Ewangelii, Warszawa 2013 (Polish title: Honour and shame in the interpretation of the Gospel, Warsaw 2013). After an introduction to these two key ideas, the author identifies their appearances in John’s story of the Passion (see J 18-19). He refers to the archeological evidence contained in the Shroud of Turin and the Sudarium of Oviedo, particularly those pertaining to the scourging of Jesus, crowning with thorns, his way up to the Hill of Calvary, crucifixion, removal of his body from the cross and his burial. The author arrives at conclusions emphasising the importance of honour and dishonour in the Passion story.

12

Czy istnieje europejski kanon wartości?

51%

Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2011

|

tom 23

15-18

13

Jeszcze o rozumieniu JOS-u w perspektywie badań porównawczych: Problem inwariantu pojęciowego

44%

Grzegorczykowa R.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2011

|

tom 23

217-225

14

W poszukiwaniu językowego obrazu świata. Dom, praca, wolność a także honor i Europa w kaszubskich dialektach i w powstającym kaszubskim języku literackim

44%

Popowska-Taborska H.

|

tom 22

53-71

PL

W zaprojektowanym cyklu artykułów „W poszukiwaniu językowego obrazu świata” zamierzam przedstawiać te fakty i sytuacje językowe, które – moim zdaniem – szczególnie trudno ująć jest w ramy proponowanego programu badawczego JOS. Zachowanie w dialektach kaszubskich pierwotnego znaczenia dom ‘rodzina; większa rodzima społeczność’, nikły stopień przyswojenia przez te dialekty ogarniającego znaczną część zachodniej Słowiańszczyzny wyrazu praca wobec silnie tu zakorzenionej bardziej archaicznej roboty, szczególna pozycja wyrazu wolność, mającego słabą i nie zawsze przejrzystą znaczeniowo dokumentację, ogólnosłowiańska cześć pełniąca nadal funkcje znaczeniowe późno przyswojonego przez języki słowiańskie honoru, brak dialektalnych poświadczeń wyrazu Europa wszystko to raz jeszcze potwierdza tezę o znacznej archaiczności dialektów kaszubskich. Celem projektu „Językowo-kulturowy obraz świata Słowian na tle porównawczym” jest rekonstrukcja niektórych podstawowych, społecznie doniosłych pojęć funkcjonujących w szerokim obiegu społecznym i odzwierciedlających określoną dla danej społeczności (narodowej, ale nie tylko) wizję świata oraz jego wartości. […] Na podstawie typowania przeprowadzonego wśród osób deklarujących zainteresowanie uczestnictwem w projekcie Rada Naukowa konwersatorium EUROJOS 27 maja 2009 wyselekcjonowała pięć pojęć, które, z racji swej istoty, powinny stać się przedmiotem badań w najbliższych latach […]. Są to: 1. dom, 2. Europa, 3. wolność, 4. praca, 5. honor (Abramowicz, Bartmiński, Chlebda 2009).

EN

The preservation in Kashubian dialects of the primeval meaning of home, i.e. ‘family; a larger kinship community’, a small degree of acceptance in those dialects of the word praca ‘work’ (widespread in a larger part of western Slavic region) instead of the more deeply entrenched and archaic robota, the peculiar situation of the word wolność ‘freedom’, of a weak and not always clear documentation, the general-Slavic cześć still functioning semantically instead of the late borrowing honor, the lack of dialectal usage of the word Europa: all this corroborates the hypothesis of a largely archaic nature of Kashubian dialects.

15

Honour and Fighting Social Advancement in the Early Modern Age

44%

Gassmann J.

Acta Periodica Duellatorum

|

2015

|

tom 2015

|

nr 1

139-181

EN

The article considers the importance of military service in social advancement, here understood as filling the role of “prince” in feudal law and thus participating in the government of an estate, in the transition from the Late Middle Ages to the Renaissance or Early Modern Age. In the context of a city burgher or a petty noble or knight advancing into a government role, did honour require that the individual have experience in fighting – in war, military organisation and leadership? How did mercenaries figure? What role, if any, did Fechtmeister, Fechtbücher, Fechtschulen or Kriegsbücher play?